De Hanze in de late middeleeuwen en vandaag

Presentatie over: "De Hanze in de late middeleeuwen en vandaag"— Transcript van de presentatie:

1 De Hanze in de late middeleeuwen en vandaag
Dr. Justyna Wubs-Mrozewicz, UHD

2 Het paradox van de Hanze: een middeleeuws fenomeen dat niet helemaal in middeleeuwse kaders past.
De invloed van de Hanze op de Europese maatschappij in de late middeleeuwen. De relevantie van de Hanze vandaag: Europese instituties, bedrijfsleven, erfgoed en onderwijs.

3 De Hanze: een middeleeuws fenomeen
1. Paradoxen ‘Was war die Hanse’? De Hanze: een middeleeuws fenomeen Buiten de eigentijdse kaders en grenzen

4 Wetenschappelijke definities en perspectieven
1. Paradoxen Wetenschappelijke definities en perspectieven Van ‘Hanzebond’ naar netwerkorganisatie van steden EN kooplieden Leden: 70 grote en kleinere steden en hun kooplui Handel en politiek, infrastructuur, recht en taal Ook: institutie van conflictbeheersing

5 De middeleeuwse trekken van de Hanze:
1. Paradoxen De middeleeuwse trekken van de Hanze: gebruik van de politieke fragmentatie van Het Heilige Roomse Rijk verankerd in verstedelijking spanningen: steden vs. adel/ heersers, kooplieden vs. handwerkers gildes als hoeksteen van de handel familienetwerken rol reputatie voortschrijdende verschriftelijking alomtegenwoordigheid van religie rituelen belangrijk vloeiende grenzen qua kunst, taal, stadsontwerp, architectuur, eetcultuur, mode

6 onder verschillende heersers, maar gedeelde unieke privileges
1. Paradoxen onder verschillende heersers, maar gedeelde unieke privileges vrij horizontale structuur grote middenklasse zeer hoge mate van mobiliteit Kantoren en nederzettingen belang Nederduits zeer intensieve informatievoorziening strategien van interne conflictbeheersing het definieren van ‘buitenhanzen’ in de eerste helft 15de eeuw … Maar toch viel de Hanze buiten de kaders geen juridische definitie van de organisatie geen gedefinieerde ledenlijst tot ver in de 16de eeuw geen eenheid van wetten geen gemeenschappelijke kas, wapen, zegel, bestuur, wetgevende macht of leger geen mega-gilde geen algemene memoria-cultuur Hollanders als de Ander (maar dan wel verwant!)

7 2. Invloed op middeleeuws en vroegmodern Europa
economisch politiek juridisch cultureel

8 2. Invloed op middeleeuws en vroegmodern Europa
economisch: verbinding van zones, uitwisseling van goederen, ontstaan en differentiatie markten, samenwerking en concurrentie Hollanders en Zeelanders, Sonttol, scheepvaart

9 2. Invloed op middeleeuws en vroegmodern Europa
economisch politiek: tegenpol en aanvulling staatsvorming in Scandinavie en de Bourgondische Nederlanden; zeggenschap over steden, status quo Het Heilige Roomse Rijk, pragmatische diplomatie Bloody Mary, regeerde

10 2. Invloed op middeleeuws en vroegmodern Europa
economisch politiek juridisch: het Saksische recht, rechtsfamilies, gastrecht, omgaan met pluriformiteit maritiem recht en handelsrecht

11 2. Invloed op middeleeuws en vroegmodern Europa
economisch politiek juridisch cultureel: regionale identiteit, taal, gebruik verschriftelijking, verspreiding religieuze kunst, modeimpulsen en eetcultuur (bier!), St Olavscultus, baksteengothiek St Olofssteeg, Amsterdam ‘The Dembker case’ Scheepvaartmuseum Groningen Bern Notke, Stockholm

12 3. Relevantie van de Hanze vandaag
inspiratie voor instituties en politici bedrijfsleven erfgoed onderwijs geen ‘nationale vanzelfsprekendheid’ maar eigen waarde grensoverschrijdend mobiliteit, samenwerking, gedeelde belangen als basis talenkennis en goed onderwijs onmisbaar!

13 Olaus Magnus, 1539 Conclusies De Hanze: geeft inzicht in middeleeuws Europa en ‘Nederland voor de tijd van Nederland’ is fascinerend paradoxaal blijft relevant en laat de belangen en interesses van de eigen tijd zien