Groepswerk voor professionals in sociaal werk

Presentatie over: "Groepswerk voor professionals in sociaal werk"— Transcript van de presentatie:

1 Groepswerk voor professionals in sociaal werk
Ontwikkelen van expertise in het werken met groepen November 2018

2 Programma dag 1 09.30 Welkom voorfase + kennismaken 10.35 Pauze
Groepsontwikkeling, oriëntatiefase en fenomenen communicatieniveaus in groepen Pauze Opstarten van een groep Pauze Interveniëren op communicatieniveaus Evaluatie, voorbereiding dag 2, afsluiting

3 Fases in groepen / groepsontwikkeling
Beginfase: Voorfase Oriëntatiefase Middenfase: Machtsfase Affectiefase Eindfase: Autonome groep Afsluitingsfase

4 Groepswerk: typen groepen
Hoofd-groepen: Cognitief georiënteerde groepen (voorlichtings- of thema-avonden) Hart-groepen: Beleving en ervaring georiënteerde groepen Handen-groepen: Gedrag en vaardigheid georiënteerde groepen

5 Processen in groepen Model Integrale Procesbegeleiding van Groepen
(IPG) zoekt een samenhang tussen: Groepsontwikkeling (fases) Niveaus Leiderschap Context van de groep

6 Leiderschapsstijl Context Groepsontwikkeling/fase Niveaus

7 Fases in groepen / groepsontwikkeling
Beginfase: Voorfase Oriëntatiefase Middenfase: Machtsfase Affectiefase Eindfase: Autonome groep Afsluitingsfase

8 Niveaus in groepen 1. Inhoudsniveau = WAT 2. Procedureniveau = HOE
3. Interactieniveau = Tussen de deelnemers 4. Bestaansniveau = Binnenwereld deelnemers 5. Contextniveau = Invloed omgeving

9 Leiderschapsstijlen T= Taak R= Relatie

10 1. Beginfase 1.1. Voorfase 1.2. Oriëntatiefase

11 1.

12 1.Beginfase Kenmerken van de voorfase (1.1.)
zoeken naar gezamenlijk belang, vraag of probleem aangesproken worden door doelen, activiteiten of deelnemers van de groep invulling van niet vervulde behoefte in de eigen context ontwikkelen voorlopig groepsimago/groepsontwerp creëren ‘wensenpakket’ m.b.t. persoonlijke verwachtingen, doelstellingen en activiteiten onderzoeken randvoorwaarden voor deelname c.q. voorbereidingen bewegen in de polariteit hoop en vrees inclusievragen: wil ik bij deze groep horen of niet?

13 1. Beginfase 1.1. Voorfase – wat speelt bij deelnemers:
Aangesproken door doelen en activiteiten Kosten en batenanalyse maken Provisorisch beeld maken van de deelnemers én van de begeleiders Hoop en vrees Confrontatie met vorige groepservaringen en andere groepswerkers

14 1. Beginfase 1.1. Voorfase – vragen van de werker:
Wie is de doelgroep? Wat zijn de doelen? Welke type groep wil ik ontwikkelen? Vormaspecten: waar, wanneer, hoe vaak? Programma: inhoud, opbouw, werkwijze etc.

15 2.

16 1. Beginfase 1.2. Oriëntatiefase – KENMERKEN:
afhankelijkheid van de leiding behoefte aan externe sturing ontwikkeling van een eigen taakstructuur onzekerheden naar de eigen positie helder krijgen van ieders taak en bijdrage discussies/ strijd over de doelen nuanceren van stereotypen en vooroordelen Schutz: inclusie ---> lidmaatschap

17 1. Beginfase 1.2. Oriëntatiefase – REFLECTIEVRAGEN:
Wie nam de leiding? Wie keek de kat uit de boom? Welk interactiepatroon is ingezet? Welke verhouding is met de begeleiders gecreëerd ? Welke fenomenen en kenmerken zijn er waargenomen?

18 1. Beginfase 1.2. Oriëntatiefase - GROEPSKENMERKEN
Reflecteer in 2-3tallen op: Onzekerheid naar de andere mensen in de groep Onzekerheid naar de taak, doelstelling en werkwijze Een gevoel van onveiligheid Oriëntatie Signalen van hulpeloosheid Parallelfase

19 Niveaus in groepen 1. Inhoudsniveau = WAT 2. Procedureniveau = HOE
3. Interactieniveau = Tussen de deelnemers 4. Bestaansniveau = Binnenwereld deelnemers 5. Contextniveau = Invloed omgeving

20 Niveaus in groepen Inhoudsniveau Taakgericht
Procedureniveau Taakgericht Interactieniveau Procesgericht Bestaansniveau Procesgericht Contextniveau Procesgericht

21 Interventie Actieve, bewuste en geplande ingreep in een groep om het functioneren van de groep te verbeteren.

22 Taak Resultaat Onderwerp van gesprek Werk dat gedaan moet worden
Niveau 1: WAT - inhoud Taak Resultaat Onderwerp van gesprek Werk dat gedaan moet worden

23 Niveau 1 = WAT - interventies
Luisteren en samenvatten Thematiseren Informatie geven Groepsleden aanspreken op positieve kwaliteiten Doel verhelderen Groep op het resultaat gericht houden 23

24 Niveau 2: HOE - procedure
Werkwijze Didactische werkvormen Volgorde van werken Op welke manier? Agenda Regels en afspraken Uitleg Werkvormen kiezen

25 Niveau 2 = HOE - interventies
Agenda bieden Regels voor participatie etc. (omgangsregels aangeven) Grenzen stellen Verantwoordelijkheid nemen en houden Inbrengen van werkvormen Onzichtbare interventies 25

26 Niveau 3: TUSSEN - interactieniveau
Groepsklimaat Verdeling van invloed in de groep Leiderschap, macht, gezag Groepsnormen Subgroepsvorming Groepsontwikkeling De onderlinge relaties

27 Niveau 3 = TUSSEN - interventies
Rollen en posities in de groep ter sprake brengen Zorgen voor evaluatiemomenten Herkenning vragen Zorg delen Meta-communicatie Kritiek bespreekbaar maken Groepsklimaat benoemen 27

28 Niveau 4: Bestaansrecht – Je mag er zijn
Inclusie: erkenning dat je er bent Controle: erkenning voor wat je kunt Affectie: erkenning van wie je bent Erkenning van de schaduwkant

29 Niveau 4 = Bestaansrecht - Interventies
Doorvragen naar individuele ervaring Bevorderen van openheid Zelfonthulling Erkenning geven Functionele stiltes de tijd geven Een niet-veroordelende houding Onderlinge feedback stimuleren Confronteren 29

30 Niveau 5: CONTEXT – invloed buitenwereld
Opvoeding/socialisatie Man-vrouw patronen Stigma Organisatiecultuur

31 Niveau 5 = CONTEXT - interventies
Stigma’s (vooroordelen) benoemen Vragen die leiden tot bewustwording Verhelderen van socialisatie en levensgeschiedenis Context in het vizier brengen Verbinden met de buitenwereld Transfer bevorderen 31

32

33

34

35 De start van bijeenkomst 1
Hoe introduceer ik mijzelf? Hoe maak ik de doelstelling duidelijk? Hoe werkt de werkvorm die ik gebruik voor de kennismaking? Hoe bouw ik aan een klimaat van veiligheid en vertrouwen?

36 1. Onzekerheid naar de andere mensen in de groep
Wat voor soort mensen zouden dit zijn? Wat zijn hun achtergronden? 2. Onzekerheid naar de taak, doelstelling en werkwijze Wat gaan we doen? Wat is ieders taak? Waarvoor zijn de anderen gekomen? Wat zal de werkwijze zijn? 3. Een gevoel van onveiligheid De kat uit de boom kijken Op de vlakte houden Niet al te persoonlijk worden 4. Oriëntatie met de volgende kenmerken: Vragen naar de eigen positie in de groep Neiging tot stereotyperingen en selectieve waarnemingen Strijd om psychologische aandacht Eerste signalen van een machtsstrijd 5. Signalen van hulpeloosheid Leunen op gezagsvertegenwoordigers Vragen naar ondersteuning of maatregelen van de leider Zoeken naar zekerheden en structuur Vragen naar regels en procedures 6. Parallelfase Ieder is voor zich naast elkaar Ieder is op de leider gericht, maar niet op elkaar

37

38 Reflectieopdracht Wat heb ik geleerd over groepsprocessen en dynamieken? Wat heb ik geleerd over het vak van de groepswerker? Wat heb ik geleerd over mezelf als groepswerker?

39 Voorbereiding voor dag 2
1. Maak een groepsontwerp voor een nieuwe groep die je wilt opzetten; of check een bestaande groep met behulp van de checklist. 2. Lezen en bestuderen: begeleiden van groepen, groepsdynamica in de praktijk. Blz. 177 t/m 185 Groepswerk Blz. 197 t/m 204 Taakgericht of procesgericht Blz. 281 t/m 286 soorten groepen 3. Een ‘wat als- situatie inbrengen’ Beschrijf een situatie die tijdens het groepswerk voorkomt/ voor kan komen waarbij je niet goed weet welke interventie je wilt inzetten.