Basiscursus Sterrenkunde

Presentatie over: "Basiscursus Sterrenkunde"— Transcript van de presentatie:

1 Basiscursus Sterrenkunde
Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 31 Oktober 2018

2 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal
Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels Praktische sterrenkunde

3 Inhoud van deze les Literatuur Geschiedenis van de sterrenkunde
Afstanden in de sterrenkunde Opbouw van het heelal – kort overzicht: Zonnestelsel Melkweg Andere stelsels

4 Bij deze cursus Boek: Sterrenkunde voor dummies
Eventueel te downloaden:

5 Boeken/kaarten/software
Overige aan te raden boeken: Handboek Sterrenkunde van Govert Schilling (ca. 25,- in boekhandel) Sterrengids

6 Sterrenkunde Astronomie of sterrenkunde is de wetenschap die zich bezighoudt met de observatie en verklaring van alle voorwerpen en gebeurtenissen buiten de atmosfeer van de aarde. 6

7 Sterrenkunde – geschiedenis
Eerste wetenschap door de mens beoefend Zeer belangrijk voor dagelijks leven en navigatie Om sterren te herkennen werden deze opgedeeld in sterrenbeelden, door Ptolemaeus (2de eeuw n.C.) 7

8 8

9 Sterrenkunde – geschiedenis
Men dacht dat de Aarde het middelpunt van het heelal was. Bouwwerken werden naar de sterrenhemel gebouwd Piramides in Egypte Stonehenge 9

10 Sterrenkunde – geschiedenis
In de 16de eeuw veranderde het wereldbeeld door Nicolaas Copernicus. Hij introduceerde het heliocentrische wereldbeeld. Galileo Galilei en Johannes Kepler ondersteunden deze theorie. Isaac Newton was de eerste die astronomie aan natuurkunde koppelde. 10

11 Copernicus De revolutionibus orbium coelestium
Over de omwentelingen der hemellichamen 1543 in Neurenberg

12 Telescoop - geschiedenis
In 1608 uitgevonden door Zacharias Jansen en/of Johannes Lipperhey. Beiden uit Middelburg. buyse waarmede men verre kan sien. 12

13 Definities Afstanden Hoeken Zonnestelsel Astronomische Eenheid (AE)
Lichtjaar Hoeken Zonnestelsel Ster Satelliet Planeet

14 Afstanden in de sterrenkunde
Binnen ons zonnestelsel: Astronomische Eenheid (AE) Gedefinieerd als de gemiddelde afstand van de Aarde tot de zon km Zo staat Neptunus op een afstand van 30 AE van de zon

15 Afstanden in de sterrenkunde
Buiten ons zonnestelsel: Lichtjaar (lj) Gedefinieerd als de afstand die het licht in één jaar aflegt. Lichtsnelheid = km/s (afgerond) Dus km/s * 60 s/min * 60 min/uur * 24 uur/dag * 365 dag/jaar ,800  km 9,46 biljoen kilometer!

16 Hoeken in de sterrenkunde
Een bol is 360 graden 1 graad = 60 boogminuten 1 boogminuut = 60 boogseconden 1 graad = 3600 boogseconden Maan = 30 boogminuten = ½ graad Dubbeltje op 1,70 m afstand 1 boogseconde = dubbeltje op 3 km afstand!

17 Ingrediënten van het heelal
13,7 miljard jaar oud Materie Ruimte Tijd Beweging

18 Het zonnestelsel Zon 4 rotsachtige planeten 4 gasplaneten
Mercurius Venus Aarde Mars 4 gasplaneten Jupiter Saturnus Uranus Neptunus 1 dwergplaneet Pluto

19 Definitie ster Een ster is een bolvormig hemellichaam, bestaande uit lichtgevend plasma. In sterren is de druk en temperatuur van de inwendige gasconcentratie zo hoog dat er kernfusiereacties plaatsvinden.

20 Zonnestelsel – definitie planeet
Door de IAU (Internationale Astronomische Unie) is de definitie van een planeet in 2006 vastgesteld. De drie voorwaarden zijn: Bevindt zich in een baan rond een zon; Heeft een massa die groot genoeg is om hydrostatisch evenwicht te bewerkstelligen en is daardoor nagenoeg rond; Heeft de omgeving van haar baan schoongeveegd van andere objecten;

21 Zonnestelsel – definitie planeet
Omdat Pluto niet aan de derde voorwaarde voldoet, is het geen planeet (meer). Pluto wordt nu een “dwergplaneet” genoemd. Bijvoorbeeld Ceres (was een planetoïde; bevindt zich tussen Mars en Jupiter) wordt nu ook dwergplaneet genoemd.

22 Definitie satelliet Een natuurlijke maan of natuurlijke satelliet is een hemellichaam dat rond een planeet, dwergplaneet of planetoïde, of eventueel een andere maan, draait

23 Zonnestelsel - manen Alle planeten vanaf de Aarde hebben 1 of meerdere manen. Aarde: 1 maan Diameter: km Afstand: km Jupiter: >60 manen!

24

25 Zonnestelsel - overzicht
Naam Diameter (km) Afstand tot de zon (km) Massa t.o.v. de aarde Zon n.v.t. Mercurius 4800 0,1 Venus 12.104 0,9 Aarde 12.756 1 Mars 6794 Jupiter 318 Saturnus 95 Uranus 51.118 15 Neptunus 49.572 17 (Pluto) 2.330 >0,01

26 Zonnestelsel - overzicht

27 Pauze

28 Kosmisch gruis Tussen de planeten komt veel ruimtepuin voor.
Afmetingen: van stof tot vele kilometers diameter. Grootste concentratie tussen Mars en Jupiter -> Planetoïdengordel. Waarschijnlijk mislukte planeet.

29

30 Kometen Kleine hemellichamen (1-50 km) Bestaan uit:
IJs Stof Gas Staart t.g.v. nadering van zon

31

32 Meteoren Kortstondig lichtspoor aan de hemel
Meteoroïde (klein deeltje (1 mm – 10 cm)) verbrandt op ca. 100 km hoogte Snelheid van km/s “Vallende Ster”

33

34 Schaalmodel van het zonnestelsel
Verkleinen met miljard. Zon = 1,5 mm Zon-Aarde = 15 cm Aarde = microskopisch klein Zon-Jupiter = 78 cm Zon-Pluto = 6 m Dichtstbijzijnde ster = 40 km !

35 Onze melkweg Bestaat uit miljarden sterren
Stel bollen voor met een diameter van 40 km, met in het midden een ster. Schaalmodel zou dan groter zijn dan de afstand Aarde-Maan

36 Onze melkweg Grote platte schijf met spiraalstructuur
Bestaat uit sterren, gas en stof

37 Andere sterrenstelsels
Miljoenen andere stelsels naast het onze Meest diverse vormen

38

39

40 Sterrenstelsels - Schaalmodel
Nu weer een andere schaal Factor 1 triljoen = Zonnestelsel = 25 μm (0,025 mm) Melkweg = 800 bij 150 meter Dichtstbijzijnde stelsel = 15 km Andromedastelsel

41

42 Tijd Men schat dat het Heelal 13,7 miljard jaar oud is.
Verst waargenomen objecten: ca. 11 miljard lichtjaar hiervandaan.

43 Tijd - Afstand Licht heeft een beperkte snelheid: 300.000 km/s.
Blik in het verleden: Maan: 1,25 seconde Zon: 8 minuten Andromedastelsel: 2,5 miljoen jaar

44 Beweging Aarde staat bepaald niet stil: 24 uur om eigen as
365,25 dagen om de zon Baansnelheid: 30 km/s 220 miljoen jaar om het centrum van het melkwegstelsel Baansnelheid: 250 km/s En dan nog de beweging tussen de stelsels en clusters onderling.

45 Einde Einde van de 1e les. Zijn er nog vragen? Tot de volgende keer.