parrhesia De waarheid spreken ondanks alles

Presentatie over: "parrhesia De waarheid spreken ondanks alles"— Transcript van de presentatie:

1 parrhesia De waarheid spreken ondanks alles
The term parrhesia first appears in Greek literature in Euripides and can be found in ancient Greek texts throughout the end of the fourth century and during fifth century A.D.[2] The term is borrowed from the Greek παρρησία parrhēsía (πᾶν "all" and ῥῆσις "utterance, speech") meaning literally "to speak everything" and by extension "to speak freely", "to speak boldly", or "boldness".[3] It implies not only freedom of speech, but the obligation to speak the truth for the common good, even at personal risk.

2 Evenwichtskunst Gemeenten in de mangel van de narrige burger, postzegeldeskundigen en het algemeen belang bij veiligheidsbesluitvorming Ira Helsloot Hoogleraar besturen van veiligheid

3 Deel I Het is niet best En dat ligt aan iedereen, ook aan de Raad, maar natuurlijk het meest aan de domme burger

4 Het drama van veiligheidsbeleid
U weet het allemaal: ooit waren ongevallen een ‘act of god’, daarna geloofden de liberalen dat het persoonlijke fouten waren, maar sinds de zestiger jaren zijn ongevallen het bewijs van het falen van preventie – we zijn van een schuldcultuur naar een risicocultuur gegaan. Nu kijken we allemaal naar de overheid, die is zelfs verantwoordelijk voor het de preventie van onzekere risico’s – het voorzorgsprincipe. Een van de gevolgen is dat slachtoffers van exotische incidenten meer ‘rechten’ hebben dan slachtoffers van ‘gewone’ auto-ongevallen.

5 We hebben Frankenstein’s monster gemaakt
Veiligheidsbeleid is nu Ondoorzichtig – we kennen de kosten en baten van ons beleid niet. Onevenwichtig – we zetten geld niet op de meest zinvolle plaats in Onrechtvaardig – je kunt maar beter een rampslachtoffer zijn of door een industrieel risico worden bedreigd Onuitvoerbaar – het beleid is papier en symboliek dus diegenen die echt er mee moeten werken hebben niets in handen

6 Het is de schuld van de burger!
Wetenschappers, adviseurs en politici wijzen allen graag naar de moderne burger die niet met risico’s kan omgaan – we hebben immers honger voor angst ingeruild En het meest wordt de moderne burger geacht bang te zijn voor onvrijwillige risico’s Zeker als het risico technologisch is, onzichtbaar is, je bij de genen grijpt, etc Dus het ligt aan de burger dat politici zich zo akelig irrationeel gedragen...

7 Het is de schuld van de deskundige!
De deskundige heeft de oogkleppen op van zijn professie De deskundige is steeds meer activist geworden (bekende bestuurskundige wet: deskundigen denken vanuit één belang, daarom moeten adviseurs altijd in dienst zijn van de beslisser )

8 Het is de schuld van de bestuurder!
De bestuurder kon tot voor kort denken: dan maar wat extra geld om het gedoe af te kopen De bestuurder is van regent angsthaas geworden … symboliek in plaats van helder taal … soms vlucht in fragmentatie openbaar bestuur (bekende bestuurskundige wet: samenwerken is vrijwel onmogelijk, daarom je gaat er over of je gaat er niet over )

9 Het is de zelfs schuld van de rechtspraak
Jurisprudentie verschuift steeds meer in het voordeel van de onnadenkenden en in het nadeel van de overheid als almachtige boeman. Van ‘eigen schuld dikke bult’ via het Kelderluikarrest (1965) tot het Jetblast-arrest (2004): ‘de mate van waarschijnlijkheid waarmee verwacht kan worden dat de ander niet de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid zal betrachten’. Van ‘ieder zijn eigen schade’ via Öneryildiz-arrest (2005) van EHRM ‘toezichthouders zijn aansprakelijk als zij van een overtreding weten’tot arrest Hof Amsterdam: ‘onbekendheid van het gevaar komt op grond van de wet voor risico van het Waterschap.’

10 Het is ook de schuld van de ambtenaar!
De moderne ambtenaar is angstig geworden … ook voor het hachje van zijn baas Ambtenaren adviseren vanuit organisatiebelang (Daarom is adequate ambtelijke ondersteuning voor gemeenten op risico- en crisisgebied van de grootste waarde … als je niet voor jezelf zorgt doet niemand anders dat)

11 En natuurlijk ligt het ook aan de media!
Dinsdag 29 november 2016 op NOS.nl over Tsjernobyl: ‘Er kwamen 5000 mensen om het leven door directe straling. In totaal hebben tienduizenden mensen kanker gekregen. De VN verwachten dat in totaal 4000 mensen zullen overlijden aan de gevolgen van de ramp’ Na correctie: ‘Er kwamen 50 mensen om het leven door directe straling. Volgens de VN is het waarschijnlijk dat duizenden inwoners van de zwaargetroffen gebieden schildklierkanker kregen vooral door het drinken van melk’ En dat is bijna goed: ongeveer 3000 kinderen zijn succesvol behandeld voor een schilkliertumor waarvoor zij vatbaar waren door een gebrek aan voldoende jodium in hun voedsel

12 Het is ook uw schuld! Want vraagt u niet altijd om actie na incidenten? Dat noemen we een aanjagende kracht voor de risico-regelreflex. Natuurlijk bent u niet zo erg als de Tweede Kamer: ‘het is toch maar het geld van de regering’ (bekende bestuurskundige wet: andermans geld geef je het makkelijkst uit)

13 Kijk maar naar asbest Er gaan 1000 mensen per jaar dood aan asbest … als gevolg van blootstelling aan asbestmist 40 jaar geleden Als gevolg van de blootstelling nu zullen naar verwachting in de toekomst 100 mensen per jaar enkele jaren eerder overlijden … dus 80 miljoen is redelijk als alle asbestslachtoffers daarmee voorkomen zouden kunnen worden (dus max 10 jaar en per DALY) Maar experts roepen: ‘van één vezel kun je asbest krijgen’ Media brengen asbestslachtoffers en ongeruste ouders in beeld Stas I&M wil alle asbestdaken voor 2024 laten vervangen … maar wie gaat betalen? Wat vindt u zelf eigenlijk redelijk voor de scholen in Borsele?

14 En naar de klassieke asbestbrand
U wordt gealarmeerd. Het is – midden in de nacht – GRIP3 vanwege een brand in een heel grote loods met zeer waarschijnlijk asbest erin. De rook trekt over een woonwijk en het winkelcentrum daarin. Uw brandweer wijst op het gevaar van asbest en stelt voor een asbestinspectiebureau naar het BT te laten komen. Ook wordt gevraagd om de voorbereidingen te mogen treffen voor grootscheepse ontruiming en schoonmaak van de wijk – dit is een van de scenario’s die het ROT bedacht heeft. Wat is wijsheid? En wie helpt u daarbij?

15 Of het sociaal domein Er worden ongeveer 20 ‘Cindy’s’ per jaar doodgeslagen door hun ouders. Ook Borsele zal aan de beurt komen … Natuurlijk heeft Borsele een sociaal-calamiteiten plan … en daarin komt het woord ‘maatschappelijke onrust’ niet voor (hoop ik) Heeft u als Raad een eigen mini-calamiteitenplan? Wederom: wat is wijsheid? En wie helpt u daarbij?

16 Quid pro quo werkt voor de slimme narrige burger
Deel II Er is hoop Quid pro quo werkt voor de slimme narrige burger

17 Hé, dat is gek… De geschiedenis leert dat gepercipieerd onpopulaire maatregelen een politicus populair kunnen maken Een klein voorbeeld, de nogal extreme Pim Fortuyn werd populair ondanks zijn argumentatie voor een ‘general pardon’ voor asielzoekers in Nederland. Dit standpunt werd tot dan toe als extreem links beschouwd...

18 En een ev-sprookje Na jarenlange burgerlijke strijd tegen Van der Anker in Son en Breugel ondanks symbolische beloften van veiligheid... ...maakte de bestuurlijke ‘belofte’ van onveiligheid aan de maatschappelijke onrust een einde Nu ja, aan verreweg de meeste dan

19 Multidisciplinary command
Een metro-experimentje Multidisciplinary command Interviews met 800 metro-gebruikers in Amsterdam Klassieke vragen krijgen klassieke antwoorden.... Verrassende vragen krijgen verrassende antwoorden...

20 En voor asbest: vrijwilligheid telt

21 De burger als asbestbestuurder

22 De narrige burger als vuurbaken
Centraal staat het volgende nieuwe inzicht in de omgang van burgers met risico’s: ‘als je ons vraagt wat we willen dan vertellen we wat we willen ... Maar dat is niet wat we van jou bestuurder verwachten dat je doet. En als je dat lastig vindt dan had je maar een vak moet leren in plaats van bestuurder te worden.’ Er is een verschil tussen risico-acceptatie en risicoperceptie En, acceptatie krijg je niet niet door communicatie, die koop je. En daar is niets mis mee.

23 En dat betekent voor u U kunt (mits transparant) besturen
Adviseurs en deskundigen kunnen (en moeten) in uw opdracht het algemeen belang als uitgangspunt nemen Het algemeen belang vergt afweging van de verschillende risico’s (dus niet alleen veiligheid) Transparantie vooraf vermindert de kans op afwijzende rechtspraak vooraf en claims achteraf

24 Hoopgevende toepassingen
Lambrasse: geïnformeerde burgers nemen graag extra risico Bergermeer gasopslag: quid pro quo werkt en de rechtspraak accepteert bestuurlijke afwegingen over het groepsrisico (als ze maar gemaakt worden) De Raad van Leiden steunde de burgemeester die Benno L. huisvestte.