Speel- en recreatievoorzieningen

Presentatie over: "Speel- en recreatievoorzieningen"— Transcript van de presentatie:

1 Speel- en recreatievoorzieningen
& regelgeving Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

2 Wat komt aan de orde Wet- en regelgeving Normen
Bouwbesluit/omgevingsvergunning Spelen boven/aan/in water Natuurlijk spelen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

3 Veiligheid is randvoorwaarde Spelen is kernvoorwaarde
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

4 Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

5 Speelvoorzieningen en Wettelijk kader
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

6 Regelgeving nodig? Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

7 De wet Ministeries van VWS en LNV maken richtlijnen voor voedsel- en productveiligheid Bedrijven moeten zich aan deze regelgeving houden. De VWA (nu “nieuwe VWA”) draagt zorg voor de naleving. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

8 De wet Historie WAS 1985: EU regelgeving productaansprakelijkheid/productveiligheid 1995: Stichting Consument en Veiligheid luidt noodklok over ongevallen op speeltoestellen 1997: Besluit Veiligheid Attractie & Speeltoestellen 1998: Toepassing van EN normen binnen het BVAS 2003: Evaluatie BVAS en BVAS wordt WAS met handhaving door VWA Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

9 De wet Publicatie september 1996, van kracht 26 maart 1997
Algemene maatregel van bestuur: Speeltoestellen en speelvoorzieningen moeten veilig zijn Speeltoestellen vallen onder “gevaarlijke toestellen”. Besluit Veiligheid Attractie- en Speeltoestellen (BVAS) Het besluit omvat eisen t.a.v.: Attractietoestellen Speeltoestellen Het besluit geeft verplichtingingen aan: Fabrikanten Importeurs Ontwerpers Beheerders Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

10 De wet Na evaluatie Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen (WAS) Speeltoestellen vallen niet meer onder “gevaarlijke toestellen”. Niet onder WAS: - speelgoed - toestellen voor privé gebruik - speelvoorzieningen vallend buiten de “Reikwijdte”notitie - speelinrichtingen voor gehandicapten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

11 De wet Wel onder WAS: - speeltoestellen en attractietoestellen
- waterglijbanen en watertoestellen - kunstwerken met speelfuncties óf geplaatst in een gebied bestemd voor spelen - trampolines indien opgesteld in de openbare ruimte - skatebanen - inrichtingen voor airdiving, bungy-jumpen, abseilen, tokkelen - hoogteparcoursen - opblaasbare toestellen - “natuurlijke” speelelementen en natuur tenzij: ….. (later) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

12 De wet Speeltoestellen en speelvoorzieningen moeten worden gekeurd en worden voorzien van een certificaat van goedkeuring. (vermoeden van veiligheid) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

13 Relatie Warenwetbesluit en normen
WAS: Speelgelegenheden moeten veilig zijn Gereedschap daarvoor: Normen (overeenstemming aantonen) Risico-analyse: aantonen aanvaardbaar risicofactor Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

14 Certificering Nieuwe serietoestellen
gecertificeerd als veilig met typegoedkeuring Unieke toestellen gecertificeerd als veilig middels stukskeuring Conform normen Middels risico-analyse Combinatie van beide Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

15 Wie certificeert? Door de Raad van Accreditatie aangewezen keuringsinstanties “Notified bodies”: in Europees verband gelijkgestelde instituten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

16 Kendocumenten Ter zake vigerende normen CEN-reports Handboek SCV/NUSO
Opinie expert Bouwbesluit Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

17 De normen Historie normen (de 1176 serie)
Voor 2008: verschillende nationale normen veiligheid speeltoestellen (DIN, BSI, AFNOR, etc.) v.a. 1988: harmonisatie tot 1 Europese norm t.b.v. vrij verkeer van goederen 1997: Europese normserie 1167 en 1177 2002: Besluit versnelde herziening normen i.v.m. gebrek aan harmonie, onduidelijkheden en grijze gebieden 2008: herziene en uitgebreide normserie 1176 en 1177 (conform planning) 2010: vertaling van de normen in het Nederlands + Bijblad bij de normen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

18 Overzicht Europese normen voor speeltoestellen
De normen stellen veiligheidseisen voor speeltoestellen. Deze eisen zijn ontwikkeld met inachtname van risicofactoren die gebaseerd zijn op beschikbare data. De normen hebben betrekking op speeltoestellen bedoeld voor individueel of collectief gebruik. Het gaat daarbij om permanent geïnstalleerde toestellen. Ook niet door fabrikanten gebouwde spelaanleidingen vallen onder de normen. Bouwspeelplaatsen en avontuurspeelplaatsen die omheind en afgesloten zijn en waarbij deskundige begeleiding en toezicht is, vallen NIET onder de normen. Ook speelgoed als gedefinieerd in EN 71 valt niet onder de normen.   De in de normen gespecificeerde eisen beschermen de gebruiker tegen de voorziene risico’s, indien de toestellen worden gebruikt zoals bedoeld of op een manier die redelijkerwijze verwacht mag worden. Gevaarlijk oneigenlijk gebruik valt daar niet onder. De normen zijn opgesteld met het onderschrijven van de noodzaak dat jonge kinderen onder toezicht spelen. Indien speeltoestellen toegankelijk zijn voor jonge kinderen, kunnen er nadere veiligheidseisen gesteld worden. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

19 Normen Nieuwe en herziene normen 1176 serie (2008)
EN Algemene veiligheidseisen en testmethoden (herzien) EN Aanvullende eisen voor schommels (herzien) EN Aanvullende eisen voor glijbanen (herzien) EN Aanvullende eisen voor kabelbanen (herzien) EN Aanvullende eisen voor draaitoestellen (herzien) EN Aanvullende eisen voor veertoestellen en wippen (herzien) EN Richtlijnen voor installatie, inspectie, onderhoud en gebruik (herzien) EN Aanvullende eisen voor geheel omsloten speeltoestellen (nieuw) EN Aanvullende eisen voor ruimtelijke netstructuren (nieuw) EN Valdempende ondergronden – bepaling van de kritische valhoogte Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

20 Nieuwe normen buiten 1176 serie
EN 1069 (2010): Veiligheidseisen en testmethoden waterglijbanen EN 14960: Veiligheidseisen en testmethoden opblaasbare speeltoestellen EN : Veiligheidseisen en testmethoden klimstructucturen en klimparcoursen EN : Veiligheidseisen en testmethoden klimstructucturen: Klimwanden EN : Veiligheidseisen en testmethoden voor klimgrepen EN 15312: Veiligheidseisen en testmethoden voor multi-sportvelden EN Veiligheidseisen en testmethoden voor rollersport-toestellen, o.a. skateboard toestellen EN : Veiligheidseisen en testmethoden voor hoogteparcoursen EN : Veiligheidseisen voor gebruik van hoogteparcoursen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

21 Toepassing nieuwe normen en herziene normen EN 1176
De nieuwe normen zijn gepubliceerd in 2008, ingebruikname ervan per 1 juni 2009 Bij toestellen geplaatst vanaf 1 juni 2009 moet duidelijk te zien zijn welke norm is toegepast Voor alle toestellen, welke geplaatst gaan worden na 1 juni 2009, en die nog geen typegoedkeuring of stukskeuring hebben, moeten gecertificeerd worden volgens de nieuwe (2008) normen (of risicocananlyse) Van toestellen die nog een certificaat hebben volgens de oude (1998) normen, blijft het certificaat onbeperkt geldig en deze toestellen kunnen dus ook na 1 juni 2009 geplaatst worden. Nadere afspraken kunnen worden gemaakt door de “markt” = AKI’s, leveranciers, VWA, e.d. De nieuwe normen worden niet “retro” toegepast op bestaande toestellen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

22 Gebruik normen Als leidraad voor veiligheid bij de ontwikkeling en installatie van speeltoestellen Als leidraad voor inspecties en onderhoud Bij toetsing van het veiligheidsniveau, bij keuring voor certificering Wanneer geen gebruik van normen? Voor het aantonen van onveiligheid Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

23 Nieuwe normen (2008) Aandacht voor het belang van risico en spel
Spelen zonder risico bestaat niet Leren omgaan met risico’s is van cruciaal belang voor het opgroeiende kind (persoonlijk veiligheidsmanagement) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

24 Nieuwe normdelen 1176 serie
NEN-EN : Aanvullende eisen voor geheel omsloten speeltoestellen NEN-EN : Aanvullende eisen voor ruimtelijke netstructuren Bijblad Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

25 Implementatie van nieuwe normen
Geen consequenties voor ongewijzigde toestellen met certificaat Nieuw ontwikkelde toestellen volgens nieuwe normen, tenzij het voldoen aan het WAS op andere wijze wordt aangetoond (vanaf juni 2009) Gedragslijn Branchevereniging Spelen: alle nieuw te installeren toestellen volgens nieuwe 2008 norm met ingang van januari 2010 Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

26 Aandachtspunten Vanaf 2010 duidelijke toestel-identificatie op toestel en/of certificaat Op welke wijze het certificaat verkregen? Overeenstemming met en/of risico-analyse Certificatie volgens NEN of anderszins Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

27 Bijblad bij de nieuwe en herziene normen EN 1176 (2008)
Bij de normen wordt een “bijblad” gevoegd (door normcommissie) met daarin: Verklaringen en toelichtingen Correcties van fouten Voor Nederland geldende afwijkingen van de norm (bijvoorbeeld vallen op gras) Interpretaties van VWA en AKI’s, voor zover overgenomen noor de normcommissie Bespreking van “cases” voor zover in verband te brengen met de normteksten Het “bijblad” zal tegelijkertijd gereed zijn met de vertalingen. Het “bijblad” is flexibel en wordt “up-to-date” gehouden en verspreid aan de kopers van de norm. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

28 Vertaling normen Alle delen van NEN-EN 1176 en 1177 zijn vertaald in het Nederlands Publicatie medio december 2010 Verkrijgbaar bij het NEN (Nederlands Normalisatie Instituut) te Delft Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

29 Enkele aandachtspunten
Deel 1 Enkele aandachtspunten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

30 EN 1176-1 Scope en introductie Aandacht voor risico’s nemen in ‘t spel
Beschrijving van “aanvaardbaar” letsel: geen blijvend letsel; niet fataal Leeftijdsonderscheid vervalt, basis zijn de fysieke en motorische vaardigheden van de kinderen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

31 EN 1176-1 Referenties en materialen
Uitgebreide normatieve referenties, meer samenhang met andere normen Materialen: aandacht voor nieuwe materialen, synthetische stoffen en relatie tot onderhoud Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

32 EN 1176-1 Definities uitgebreid, o.a.
klimtoestellen (climbing equipment) steile speelelementen (steep play elements) obstakels (obstacles) gemakkelijk toegankelijk (easily accessible) in hoogte geschakelde platformen (tiered) aangrenzende platformen op verschillende niveaus (adjacent) vrije valhoogte (free height of fall) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

33 EN 1176-1 Klimtoestellen Kenmerken:
gebruik van handen en voeten/benen tegelijkertijd minimaal 3 contactpunten, waarvan minstens 1 voor de handen bij het klimmen tijdelijk 2 contactpunten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

34 EN 1176-1 4.2.7.2 Hoofd- en nekbeklemming
volledig begrensde openingen met de onderkant hoger dan 60 cm moeten getest worden - 2 sondes vervallen; 1 nieuwe sonde nieuwe sonde Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

35 EN Vingerbeklemming Vingerbeklemming testen vanaf een hoogte van 1 meter in plaats van 1,20 m Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

36 EN Beklimbaarheid van daken (wordt in een bijblad bij de norm nader uitgewerkt Beklimmen van daken wordt aangemoedigd door: een spelaanleiding die vanaf een dak bereikbaar is hand- of voetondersteuning (ook niet bedoeld) bereikbaarheid voor handen of benen geringe dakhelling ruw dakoppervlak Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

37 EN 1176-1 4.2.8.1 Voorbeelden van vrije valhoogte
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

38 EN Tot zover deel 1 Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

39 Certificeren ? Keuren ? Inspecteren ?
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

40 Certificeren: uitsluitend de aangewezen instellingen
Inspecteren: iedereen (tot op heden) Toekomst: geregistreerde inspecteurs !!! Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

41 Is veiligheidsregelgeving wel zinvol?
Terzijde … Is veiligheidsregelgeving wel zinvol? Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

42 Veiligheidsregelgeving is nodig.
Risico’s speelomgeving veel minder dan in de andere omgevingen voor kinderen. Regelgeving toegespitst op de korte termijn; op langere termijn zijn er juist meer risico’s door het niet meer leren van een persoonlijk risico-management. Geen significante verschillen in ongevallen en aard letsel na 10 jaar regelgeving in UK. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

43 100% veiligheid bestaat niet !!!
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

44 Risicoschatting van volwassenen versus de droom van kinderen
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

45 Beheer “Goed beheer zorgt voor minder ongevallen”
(nieuwsbericht VWA oktober 2009) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

46 Rol van de beheerder Door inspectie en onderhoud handhaven van het aanwezige veiligheidsniveau !!!! Het bijhouden van het logboek Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

47 Rol van de beheerder * Onveilige toestellen mogen niet bespeeld worden. * Wanneer onveilig? - als de installatie (nog) niet compleet is - als de veiligheidsondergrond (nog) niet aangebracht is - als er niet volgens de instructies van de fabrikant geïnstalleerd is - als er door onderhoud GEEN blijvend niveau van veiligheid verzekerd kan worden      * Logboek De eigenaar of beheerder moet een logboek bijhouden m.b.t.: - inspectieschema’s en resultaten van inspecties - verricht onderhoud - gegevens over ongevallen - buiten gebruik stellen of verwijderen van toestellen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

48 Rol van de beheerder - Routinematige visuele inspecties (door beheerder) m.b.t. ontstane risico’s door vandalisme, weersomstandigheden, gebruik enz.bijv. kapotte onderdelen, gebroken flessen, blootliggende funderingen, weggespeelde ondergronden. Frequentie afhankelijk van de speelplek (soms zelfs elke dag nodig). - Operationele (beheers)inspectie een meer uitgebreide inspectie om het functioneren en de stabiliteit te controleren. Frequentie: elke 1 tot 3 maanden of zoals aangegeven in de instructies van de fabrikant. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

49 Rol van de beheerder - Jaarlijke hoofdinspectie
Ter controle van het algehele veiligheidsniveau van toestellen, funderingen en ondergrondenm net daarbij speciaal aandacht voor rot en roest, toevoegingen en verwijderde of verplaatste componenten Frequentie: in intervallen van max. 12 maanden; tussen 2 inspecties maximaal 12 maanden De hoofdinspecties door deskundige personen, strikt volgens de voorschriften van de leverancier Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

50 Rol van de beheerder Veiligheidsmanagement
De beheerder moet een veiligheidsmanagement-plan opstellen om de speelplek te onderhouden en waar nodig te verbeteren. Dat geldt voor de speelplek als totaal met inbegrip van toestellen en ondergronden. Documentatie  - Alle acties, voortkomend uit het veiligheidsmanagement dienen vastgelegd te worden.  - Aanwezig moeten verder zijn: * inspectie- en testcertificaten (voor zover beschikbaar); * inspectie- en onderhoudsinstructies; * gebruiksvoorschriften (voor zover beschikbaar); * logboek; * specifieke ontwerp- en aanbestedingsdocumenten. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

51 Rol van de beheerder Veiligheidsprocedures
Defecten, ontstaan tijdens het gebruik en die duidelijk risico’s voor letsel tot gevolg hebben, moeten onmiddellijk hersteld worden. Indien dat niet mogelijk is, moet het toestel buiten gebruik gesteld worden door onbruikbaar maken of verwijderen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

52 Rol van de beheerder Meerjaren beheersplannen
Doel: instandhouden/handhaven van het veiligheids- en kwaliteitsniveau Door: inspecties regulier en excessief onderhoud reserveren voor vervanging/afschrijving inzichtelijke kostenanalyse vaststelling budgetten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

53 Een gedegen analyse van gevaren, risico’s en maatregelen
De praktijk van het inspecteren Omgeving en toestel veilig? Geen beren op de weg maar Een gedegen analyse van gevaren, risico’s en maatregelen Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

54 Het Bouwbesluit (gewijzigd 2010)
Gebruik indien WAS, normbladen, relevante publicaties NIET toereikend zijn MAAR OOK … Bouwvergunning voor speeltoestellen - sinds januari 2003 Sinds 1 oktober 2010 “omgevingsvergunning” (1 loket) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

55 Het Bouwbesluit 3 categorieën “bouwwerken” Bouwvergunningvrij
Licht bouwvergunningsplichtig Regulier bouwvergunningsplichtig Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

56 Het Bouwbesluit Speeltoestellen + meubilair en bouwvergunning?
- Beschermd stads- of dorpsgezicht of monument Geen beschermd stads- of dorpsgezicht of monument Geen beschermd gebied of monument Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

57 Onbeschermd stads- of dorpsgezicht of monument
Straatmeubilair : geen bouwvergunning Speeltoestellen lager dan 3 m : geen bouwvergunning Speeltoestellen tussen 3 en 5 m : lichte bouwvergunning Speeltoestellen 5 m of meer : reguliere bouwvergunning Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

58 Beschermd stads- of dorpsgezicht of monument
Straatmeubilair : lichte bouwvergunning Speeltoestellen lager dan 5 m : lichte bouwvergunning Speeltoestellen 5 m of meer : reguliere bouwvergunning Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

59 Lichte bouwvergunning
1. Toetsing aan bestemmingsplan Toetsing aan welstandseisen Toetsing aan stedebouwkundige voorschriften 2. Beoordeling op constructieve veiligheid Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

60 Reguliere bouwvergunning
1. Als bij lichte bouwvergunning 2. Toetsing aan alle technische eisen van het Bouwbesluit Voor zover niet in strijd met de WAS – de WAS prevaleert boven het Bouwbesluit Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

61 Spelen in, boven en aan het water
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

62 Spelen in, boven en aan het water
Witterzomer Assen Ontwerp: Jan Ooms Uitvoering: Kompan BV Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

63 Spelen in, boven en aan het water
Staddijk Nijmegen Ontwerp: Jan Ooms Uitvoering: Goede Speelprojecten en Nooijen Terreininrichting Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

64 Spelen in, boven en aan het water
Speeleiland Babberspolder Vlaardingen Ontwerp: Jan Ooms en Roel Krul Uitvoering: Goede Speelprojecten Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

65 Spelen in, boven en aan het water
Malkenschoten Apeldoorn Ontwerp: Jan Ooms Uitvoering: Kompan BV Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

66 Spelen in, boven en aan het water en natuurlijk spel
Spelen boven water is een steeds toenemende trend in West-Europa Ontbrekende regelgeving en normen leiden tot ongewenste situaties v.w.b. veiligheid (in Nederland o.m. 2 verdrinkingsgevallen) Instelling internationale werkgroep NL en BE voor Europese normcommissie. De werkgroep bereidt een voorstel voor voor normen en/of richtlijnen voor spelen boven, in en aan het water. Het betreft hier geen zwembaden !! Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

67 Spelen in, boven en aan het water en natuurlijk spel
Aspecten voor veiligheid Veiligheid bij vallen (kind “out of control”) Kwaliteit van water als valdemping Diepte van het water Betreedbare bodem (niet wegzakken) Differentiatie van doelgroepen (zwemmers / niet-zwemmers) Gecontroleerde waterhoogte (waterniveau binnen nauwe grenzen) Situering waterglijbanen: geen obstakels bij open glijbanen in de glijzone Kwaliteit van het water op bacteriologische verontreinigingen, ijzergehalte, etc. Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

68 Spelen in, boven en aan het water en natuurlijk spel
Toepassing plasbermen Bij oversteken over water Aan de randen In trajecten voor veerpontjes Plasberm Tussen de 20 en 40 cm diep, afhankelijk van situatie Betreedbaar (veilig opstaan na een val) Opbouw d.m.v. puin/grind afgedekt met zand Zo nodig drijvende markeringen voor afbakening plasberm In sommige situaties is afscherming met gaas wenselijk Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

69 Spelen in, boven en aan het water en natuurlijk spel
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

70 “Natuurlijk spelen” (natuurlijke elementen)
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

71 Spelen in de natuur Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

72 Natuurlijk spelen: WAS of geen WAS
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

73 Natuurlijk spelen moet veilig zijn
Natuurlijke elementen indien onbewerkt vallen niet onder het WAS Natuurlijke elementen, op enigerlei wijze bewerkt, vallen onder het WAS (stuks)keuring en certificering Veerpontjes in speelgebied vallen onder het WAS Veerpontjes in voetgangersroutes in natuurterreinen vallen niet onder het WAS Niet onder het WAS betekent niet dat het niet veilig moet zijn !! (wel veilig, maar geen certificering) Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

74 Spelen geïntegreerd in de natuur
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

75 Geïnspireerd op natuurlijk spelen
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010

76 En verlies vooral het spelen niet uit het oog ….
Speelvoorzieningen en regelgeving - Gorinchem 2010