Promotor - Prof. dr. E. Terryn

Presentatie over: "Promotor - Prof. dr. E. Terryn"— Transcript van de presentatie:

1 Oneerlijke handelspraktijken in de precontractuele fase en de leer der wilsgebreken
Promotor - Prof. dr. E. Terryn Leden begeleidingscommissie – Prof. dr. em. J. Stuyck en Prof. dr. B. Keirsbilck Tweede doctoraatsseminarie – Dra. Joke GODDAER 15 september 2016

2 Opzet van het doctoraatsonderzoek
Wisselwerking Richtlijn 2005/29/EG en contractenrecht B2C-handelspraktijken Art. 3, lid /29/EG "Deze richtlijn laat het verbintenissenrecht en, in het bijzonder, de regels betreffende de geldigheid, de opstelling en de rechtsgevolgen van contracten onverlet.“ Onvermijdelijke interactie tussen beide velden “De wisselwerking tussen het handelspraktijkenrecht en het contractenrecht”

3 Onderzoeksvragen In welke mate is er nood aan een betere afstemming van het handelspraktijkenrecht en het contractenrecht op het vlak van (1) de geldigheidsvereisten van een overeenkomst; (2) de oneerlijke bedingen in een consumentenovereenkomst en (3) de remedies die een consument ter beschikking heeft? Hoe kan, in de mate er nood is aan een betere afstemming van het handelspraktijkenrecht en het contractenrecht op het vlak van (1) de geldigheidsvereisten van een overeenkomst; (2) de oneerlijke bedingen in een consumentenovereenkomst en (3) de remedies die een consument ter beschikking heeft, dit concreet worden gerealiseerd?

4 Structuur en resultaten lopend onderzoek
II III VI I V IV

5 DEEL I RL 2005/29 B C HP V N G Vóór RL 2005/29 Rvgl. Max. Harm.
individueel belang HP collectief belang Rvgl. V N G

6 Privaat-rechtelijke remedies?
DEEL II EU remedie HP Hand-having E B A D Art. 3, lid 2 RL OHP Privaat-rechtelijke remedies? ja

7 DEEL III EU remedie HP B EU contr. remedie CK CR OB link (O)HP
Materieel Procedureel

8 Buitencontr. Remedies voor HP in lidstaten
DEEL IV Contr. Remedies voor HP in lidstaten R.VGL NL B UK Buitencontr. Remedies voor HP in lidstaten FR D Art. VI.38 WER

9 DEEL V Remedies R.VGL NL SVG B UK O N RM FR D PV IPC

10 DEEL IV Voorstel B

11 Doctoraatsseminarie II “Oneerlijke handelspraktijken in de precontractuele fase en de leer der wilsgebreken”

12 Situering onderzoek wilsgebreken
Reclameboodschap/onderhandelingen/… G N Max. Harm. DEEL I RL 2005/29 Vóór RL 2005/29 Grote algemene norm Verbod op B2C oneerlijke handelspraktijken Kleine algemene norm Misleidende / agressieve handelspraktijken Zwarte lijst B C individueel belang HP collectief belang Rvgl. V N G

13 Wilsovereenstemming (art. 1108 BW)
Grote algemene norm Strijdigheid vereisten professionele toewijding Bonus pater familias Goede trouw geen vrijgeleide Geen opzet of onachtzaamheid vereist Economisch gedrag van gemiddelde C (kunnen) verstoren Besluit anders (mogelijk) niet genomen Autonomie C – bewuste keuze – geïnformeerd kiezen Wilsovereenstemming (art BW) Wilsgebreken

14 Economisch gedrag van gemiddelde C (kunnen) verstoren Wezenlijk
Merkbaar - geen loutere misvatting - aansporing Bewijs Gemiddelde consument ‘redelijk goed geïnformeerde, omzichtige en oplettende consument’ Gedraagt gemiddelde C zich als een bonus pater familias?

15 Misleidende handelspraktijken
Strijdigheid vereisten professionele toewijding Onweerlegbaar vermoeden Misleidende handeling – 1e vereiste Onjuiste informatie, onwaarheden, feitelijk correcte informatie maar kan C bedriegen Misleidende omissie – 1e vereiste Essentiële informatie die de gemiddelde C nodig heeft om geïnformeerd besluit te nemen, is weggelaten of onduidelijk, onbegrijpelijk, dubbelzinnig verstrekt Wezenlijke verstoring economisch gedrag – 2e vereiste

16 Misleidende handelspraktijken: dwaling?
Dwaling omtrent voorwerp van de overeenkomst Zelfstandigheid van de zaak of contractpartij (I.P.) Essentieel element Substantieel element Objectivering – ‘verheffen van bijkomstigheid tot essentieel’ Kennisgeving Doorslaggevend voor beslissing sluiten contract Verschoonbaar

17 Dwaling Misleidende handeling – 1e vereiste
Onjuiste informatie, onwaarheden, feitelijk correcte informatie maar kan C bedriegen ten aanzien van … het bestaan of de aard van het product; de voornaamste kenmerken van het product, zoals beschikbaarheid, voordelen, risico's, uitvoering, samenstelling, accessoires, klantenservice en klachtenbehandeling, procedé en datum van fabricage of verrichting, levering, geschiktheid voor het gebruik, gebruiksmogelijkheden, hoeveelheid, specificatie, geografische of commerciële oorsprong, van het gebruik te verwachten resultaten, of de resultaten en wezenlijke kenmerken van op het product verrichte tests of controles; de reikwijdte van de verplichtingen van de handelaar, de motieven voor de handelspraktijken en de aard van het verkoopproces, een verklaring of een symbool in verband met directe of indirecte sponsoring of erkenning van de handelaar of het product; de prijs of de wijze waarop de prijs wordt berekend, of het bestaan van een specifiek prijsvoordeel de noodzaak van een dienst, onderdeel, vervanging of reparatie; de hoedanigheid, kenmerken en rechten van de handelaar of zijn tussenpersoon, zoals zijn identiteit, vermogen, kwalificaties, status, erkenning, affiliatie, connecties, industriële, commerciële of intellectuele eigendomsrechten of zijn prijzen, bekroningen en onderscheidingen; de rechten van de consument, inclusief het recht op vervanging of terugbetaling, of de risico's die hij eventueel loopt; Essentiële elementen

18 Dwaling Misleidende omissie – 1e vereiste
Essentiële informatie uitnodiging tot aankoop de voornaamste kenmerken van het product, in de mate waarin zulks gezien het medium en het product passend is; het geografische adres en de identiteit van de handelaar, in het bijzonder zijn handelsnaam, en, in voorkomend geval, het geografische adres en de identiteit van de handelaar namens wie hij optreedt; de prijs, inclusief belastingen, of, als het om een soort product gaat waarvan de prijs redelijkerwijs niet vooraf kan worden berekend, de manier waarop de prijs wordt berekend, en, in voorkomend geval, alle extra vracht-, leverings- of portokosten of, indien deze kosten redelijkerwijs niet vooraf kunnen worden berekend, het feit dat er eventueel deze extra kosten moeten worden betaald; de wijze van betaling, levering, uitvoering en het beleid inzake klachtenbehandeling, indien deze afwijken van de vereisten van professionele toewijding; voor producten en transacties met recht op herroeping of annulering, het bestaan van dit recht. Essentiële elementen

19 Dwaling Verschoonbaarheidsvereiste
‘redelijke, normaal zorgvuldig en vooruitziend persoon in dezelfde omstandigheden zou eveneens hebben gedwaald’ OMHP – Beïnvloeding van gemiddelde consument Responsabilisering van de errans/consument Van Gerven: bij fout van contractpartij – verschoonbaar Tekortkoming informatieverplichtingen – misleidende HP - verschoonbaar

20 Dwaling Denkpiste - contractuele sanctie in artikel 1110 BW
"Dwaling is alleen dan een oorzaak van nietigheid van de overeenkomst, wanneer zij de zelfstandigheid betreft van de zaak die het voorwerp van de overeenkomst uitmaakt. Zij is geen oorzaak van nietigheid, wanneer zij alleen de persoon betreft met wie men bedoelde te handelen, tenzij de overeenkomst hoofdzakelijk uit aanmerking van deze persoon is aangegaan.” *Bij overeenkomsten gesloten tussen een onderneming en een consument zoals bedoeld in de artikelen I.1,1° en 2° van het Wetboek van economisch recht zal de dwaling de zelfstandigheid van de zaak betreffen wanneer een element uit artikel VI.97, 98 en 99, §4 van het Wetboek van economisch recht als voorwerp van de dwaling wordt aangeduid.*

21 Dwaling Dwaling omtrent de persoon Intuitu personae overeenkomsten
Identiteit, hoedanigheid, kwalitatieve eigenschappen, beroepsbekwaamheid, talenten, … Keurmerk, gedragscode (Cfr. artikel 6, lid 1, f RL OHP / zwarte lijst) Betreft hoe dan ook zelfstandigheid van de zaak Dwaling omtrent de waarde van de zaak Uitgesloten gemeen recht, tenzij meegenomen wordt in ‘zelfstandigheid van de zaak’ Art. 6, lid 1, d) RL OHP – prijs(berekening)

22 Dwaling Voorlopig besluit
Elke misleidende handelspraktijk (kleine algemene norm) in de precontractuele fase, kan eveneens als dwaling worden gekwalificeerd Automatisme?

23 Misleidende handelspraktijk: Bedrog?
Bedrog (art BW) Kunstgrepen uitgaande van contractpartij Bewust doen dwalen Doorslaggevend voor contractsluiting Geen verschoonbaarheidsvereiste Misleidende handelspraktijk Moet niet uitgaan van wederpartij Geen kwade trouw vereist Wezenlijke (potentiële) beïnvloeding consumentengedrag Referentie aan gemiddelde C – ‘irrelevant’

24 Misleidende handelspraktijk: Bedrog?
Voorlopig besluit Mogelijke overlap met bedrog, maar geen automatisme Denkpiste: contractuele sanctie – art BW Verwijzing naar misleidende handelspraktijk met opzet Misleiding zal kunstgreep uitmaken

25 Agressieve handelspraktijken
Strijdigheid vereisten professionele toewijding Onweerlegbaar vermoeden Wezenlijke verstoring economisch gedrag – 2e vereiste Intimidatie, dwang (lichamelijk geweld) ongepaste beïnvloeding Ongepaste beïnvloeding Uitbuiten van machtspositie t.a.v. C om, zelfs zonder gebruik van of dreiging met fysiek geweld, pressie uit te oefenen op wijze die vermogen van C om geïnformeerd besluit te nemen, aanzienlijk beperkt Beoordelingselementen

26 Agressieve handelspraktijk: Geweld?
Geweld (art BW) Fysieke of morele dwang of de dreiging ermee T.a.v. wederpartij, eer of vermogen, echtgenoot of echtgenote of bloedverwanten in neerdalende of opgaande lijn Ook ‘bewijs gevoelsband’ Indruk op redelijke persoon Beoordelingscriteria rekening met leeftijd, geslacht, stand van betrokkene

27 Agressieve handelspraktijk: Geweld?
Fysieke/morele dwang – gelijkenis agressieve HP Indruk op redelijke persoon – vgl. gemiddelde C Ook op derde? Voorlopig besluit Agressieve handelspraktijk (kleine norm) maakt geweld uit Denkpiste: contractuele sanctie – art BW e.v.

28 Onder alle omstandigheden als oneerlijk te kwalificeren
Zwarte lijsten Onder alle omstandigheden als oneerlijk te kwalificeren Onweerlegbaar vermoeden wezenlijke (potentiële) beïnvloeding van C Lijst misleidende handelspraktijken Aantal overduidelijk wilsgebrek Andere praktijken minder duidelijk ‘beweren / bedrieglijk’ -> Kwade trouw? Opzet? doorslaggevend belang tot contractsluiting? Lijst agressieve handelspraktijken Geweld

29 Remedies Wilsgebreken Relatieve nietigheid van de overeenkomst
Restitutieverplichtingen voor beide contractpartijen Matigingsbevoegdheid rechter? (consumentenrecht) Bevestiging Precontractuele oneerlijke handelspraktijken art. VI.38, lid 1 en 2 WER Rechter zal / kan oordelen: nietigheid zonder restitutieverplichting Bedenking: proportionaliteit van sanctie? Volstaat nietigheidssanctie niet? neen: dan uitzondering voorzien in art BW voor errans = C ja: dan eenvoudige nietigheid

30 Besluit Vragen? Suggesties Bedenkingen Opmerkingen