Sturingsmogelijkheden in wet- en regelgeving mijnbouw

Presentatie over: "Sturingsmogelijkheden in wet- en regelgeving mijnbouw"— Transcript van de presentatie:

1 Sturingsmogelijkheden in wet- en regelgeving mijnbouw
Over vergunningen en afwegingskaders - Sturingsmogelijkheden en omgaan met initiatieven - Rollen en verantwoordelijkheden van de partijen - Betekenis voor de samenwerking Duidelijk maken wat praktische betekenis is van STRONG, drie fases van sturen met verschillende partijen. Praktijk: ervaring en betekenis Justine Oomes

2 Instrumenten Vergunningverlening voor mijnbouwactiviteiten:
op grond van de Mijnbouwwet op grond van de Omgevingswet Adviesrechten bij vergunningverlening Structuurvisie Ondergrond Omgevingsvisie en -verordening (provincie, gemeente en waterschap) Rijkscoördinatieregeling Afspraken over werkwijze en samenwerking Aanpassing Mijnbouwwet N.a.v. ervaringen bij schaliegas en aanbevelingen Onderzoeksraad voor Veiligheid Wetsvoorstel beoogt: het veiligheidsbelang te versterken; meer sturing overheid bij mijnbouwactiviteiten; positie van de toezichthouder (SodM) te versterken. Aanpassing van het omgevingsrecht (wijziging Bor, Barmm en Besluit mer). Invoeren vergunningsplicht voor milieuaspecten boringen op land Effectueren mer-beoordelingsplicht meer mogelijkheden voor locatiespecifieke afweging en het stellen van locatiespecifieke voorwaarden Adviesrecht provincie Ministerie van Economische Zaken

3 Vergunningverlening voor mijnbouwactiviteiten
Drie typen vergunningen nodig voordat je mag winnen Iedere vergunning eigen toetsingskader / scope. Opsporings-, winnings- en opslagvergunning die aangeeft wie in welk gebied het alleenrecht van respectievelijk opsporing, winning of opslag krijgt voor een bepaalde periode. De scope is ondergronds. Omgevingsvergunning waarin staat waar geboord mag worden en waarbij getoetst wordt aan bouwkundige eisen, milieuvereisten en ruimtelijke inpassing. De scope is bovengronds en loopt via de Wabo. Winningsplan beschrijft hoe gewonnen gaat worden en te verwachte bodembeweging. De scope is ondergronds. Meer aandacht voor veiligheid Meer bestuurlijke ruimte Vergroten maatschappelijke betrokkenheid Versterken onafhankelijkheid SodM Gevolgen voor bijvoorbeeld uitvoering procedure en beoordeling van winningsplannen. Vooruitlopend op wijziging Mijnbouwwet, wordt zoveel mogelijk gehandeld in de geest van het wijzigingsvoorstel Ministerie van Economische Zaken

4 Vergunningen Mijnbouw- wet algemeen
Mijnbouwwet heef betrekking op: Delfstoffen waaronder olie, gas maar ook zout Aardwarmte Vergunningenkader van Mijnbouwwet: Opsporings-, winnings- en opslagvergunning: wie scope alleenrecht & ondergrondse gebied Winnings- en opslagplan: hoe scope is ondergronds en veiligheid Mijnbouwwet gaat niet over: Het waar en onder welke voorwaarden: omgevingsvergunning (toetsing aan bouwkundige eisen, milieuvereisten en ruimtelijke inpassing -> Wabo) 23 november 2017

5 Opsporings-, winnings- en opslagvergunningen
Opsporings-, winnings- en opslagvergunning die aangeeft wie het alleenrecht voor respectievelijk opsporing, winning of opslag krijgt. Meer bestuurlijke vrijheid in afweging en besluitvorming concessieverlening: Weigeringsgronden: financieel, technisch en maatschappelijke verantwoordelijkheidszin Uitbreiding weigeringsgronden Wijze van opsporing en winning (techniek, hulpmiddelen en stoffen) Ruimtelijke uitsluitingen (o.a. Structuurvisie Ondergrond) Uitsluitingen of beperkingen ondergronds en van activiteiten (o.a. Structuurvisie Ondergrond) Veiligheid en voorkomen schade gebouwen, infrastructurele werken of functionaliteit daarvan Planmatig beheer en gebruik van delfstoffen, aardwarmte en natuurlijke hulpbronnen w.o. grondwater voor drinkwaterwinning (o.a. Structuurvisie ondergrond) Nadelige gevolgen voor natuur en milieu Uitbreiding voorwaarden Wijze van opsporing en winning, ruimtelijke voorwaarden, beperkingen ondergronds, voorkomen van schade en planmatig beheer Meer mogelijkheden om mijnbouwvergunningen aan te passen / in te trekken. Ministerie van Economische Zaken

6 Omgevingsvergunning voor mijnbouwactiviteiten
Omgevingsvergunning regelt waar geboord mag worden. Scope is bovengronds. Structuurvisie bindt het Rijk Wijzing Besluit omgevingsrecht, Besluit milieueffectrapportage en het Besluit algemene regels milieu mijnbouw: Er wordt een vergunningplicht ingevoerd voor milieuaspecten van boringen op land in de opsporingsfase (nu melding). Hierdoor is een lokale afweging mogelijk en kunnen locatiespecifieke voorwaarden aan de vergunning worden gesteld. Naast gemeenten krijgen ook provincies een adviesrecht voor aanvragen omgevingsvergunning voor mijnbouw. Wijzigingsbesluit is geconsulteerd en is nu in de voorhang bij de Eerste en Tweede Kamer. Ministerie van Economische Zaken

7 Winningsplan op grond van mijnbouwwet
Winningsplan beschrijft hoe gewonnen gaat worden en te verwachte bodembeweging. De scope is ondergronds. Stimuleren reservoir kan alleen als dit is opgenomen in het winningsplan Toetsingsgronden winningsplan worden uitgebreid veiligheid omwonenden voorkomen ernstige schade aan gebouwen of infrastructuur of functionaliteit daarvan planmatig gebruik ondergrond (o.a. Structuurvisie Ondergrond) Binnen het kader van de toetsingsgronden kunnen aan een eventueel besluit tot instemming voorschriften en/of beperkingen worden verbonden Aantal adviseurs is uitgebreid: naast SodM, TNO en Tcbb, nu ook advies van provincie(s), gemeente(n), waterschap(pen) en Mijnraad (ook bij wijziging). Een instemmingsbesluit op een winningsplan of de wijziging ervan wordt voorbereid d.m.v. de uniforme openbare voorbereidingsprocedure. Ministerie van Economische Zaken

8 Adviesrechten besluit op basis van schaal regelt beoordelingsgronden
betrokkenheid opsporings-vergunning (= concessie) Mijnbouwwet regio wie + voorwaarden wijze van uitvoering van activiteiten, waar onder te gebruiken technieken, hulpmiddelen of stoffen ruimtelijke gronden Barro ondergrondse beperkingen, waar onder uitsluitingen, diepte, soort delfstof en soort activiteit is het aangevraagde gebied geschikt voor mijnbouw gelet op: - veiligheid omwonenden of het voorkomen van ernstige schade aan gebouwen of infrastructurele werken of de functionaliteit daarvan – planmatig gebruik of beheer van de ondergrond - nadelige gevolgen voor het milieu - nadelige gevolgen voor de natuur. adviesrecht provincies, provincies betrekken gemeenten en waterschappen omgevings-vergunning voor de opsporingsboring Wabo (Omgevingswet) lokaal waar proef-boring + voorwaarden ruimtelijke inpassing (afwijken van bestemmingsplan) bouwen milieu adviesrecht provincie; vvgb gemeenteraad; waterschap via watertoetsproces winnings-vergunning of opslag-vergunning zie opsomming onder opsproringsvergunning winningsplan of opslagplan Gecoördineerde vergunning afhankelijk van voorkomen hoe, instemming op wijze van winnen veiligheid voor omwonenden of voorkomen van ernstige schade aan gebouwen of infrastructurele werken of de functionaliteit daarvan planmatig gebruik of beheer advies provincies, gemeenten en waterschappen omgevings-vergunning voor de winings-installatie waar winings-installatie + voorwaarden Gecoördineerde beoordeling indien nodig: ook met Natuurwetbeoordeling Wijzigingsvoorstel geeft t.a.v. winningsplannen aan dat: Aantal adviseurs is uitgebreid: naast Sodm, TNO en Tcbb, nu ook advies van provincie(s), gemeente(n), waterschap(pen) en Mijnraad. Een instemmingsbesluit op, of een wijziging van een winningsplan wordt voorbereid d.m.v. de uniforme openbare voorbereidingsprocedure (afd. 3.4 Awb) Veiligheid expliciet onderdeel beoordeling 23 november 2017

9 Structuurvisie Ondergrond
Structuurvisie Ondergrond is in zijn volle omvang één van de ruimtelijke afwegingskader voor vergunningverlening op grond van de Omgevingswet waarvoor het rijk bevoegd gezag is. Structuurvisie Ondergrond richt zich op het regionale niveau Structuurvisie Ondergrond doet geen uitspraak over lokale inpasbaarheid Structuurvisie werkt niet vanzelf door in Mijnbouwregelgeving: Om het ruimtelijk beleid door te laten werken in vergunningen moeten de uitgangspunten en gebieden uit de Structuurvisie worden vastgelegd in algemene regels – Barro en Mbb (haakje STRONG) Structuurvisie Ondergrond voor zover vastgelegd in algemene regels is het ruimtelijk afwegingskader voor vergunningverlening op grond van de Mijnbouwwet Opm Jozien: en ook voor de omgevingsvergunning indien de structuurvisie wordt vastgelegd in het Barro. Ministerie van Economische Zaken

10 Sturing via Structuurvisie Ondergrond
Uitsluiten of reserveren van (delen van) gebieden voor een bepaalde activiteit Om redenen van planmatig beheer: Bijvoorbeeld als er concurrentie te verwachten van andere functies is. Dit kan het geval zijn als meerdere functies een claim kunnen leggen op dezelfde locatie en diepte (fysieke uitsluiting). Vanwege risicoinschatting: Onderlinge uitsluiting kan ook optreden als activiteiten op verschillende diepten een negatieve invloed op elkaar hebben (ongunstige interferentie) en er geen technische maatregelen mogelijk zijn om deze invloed te beperken. De ondergrondse potentie is beperkt: de vraag is groter of ongeveer gelijk aan het aanbod. Vraag en aanbod kun je op verschillende schaalniveaus beoordelen (SV-O landelijk en regionaal). Nut en noodzaak zijn aangetoond. Ministerie van Economische Zaken

11 Sturing via omgevingsvisies en -verordening
Structuurvisie Ondergrond gaat niet in op de lokale ruimtelijke inpasbaarheid Lokale inpassing aan de orde in de omgevingsvergunning. Bij de beoordeling van de omgevingsvergunning zijn ook verordeningen van gemeenten en provincies van belang. Grondwaterbeschermingsgebieden en boringsvrije zones Provincies en gemeenten hebben adviesrecht op het verlenen van een omgevingsvergunning. Zienswijzeprocedure Ministerie van Economische Zaken

12 Rijkscoördinatieregeling blijft bestaan bij Omgevingswet
RCR is instrument uit de Wet ruimtelijke ordening Geeft mogelijkheid om besluitvorming te coördineren bij projecten van nationaal ruimtelijk belang Bij toepassing van de RCR en het opstellen van een rijksinpassingsplan is het Rijk gehouden aan zijn eigen ruimtelijke beleid, zoals de (Rijks) Structuurvisie Ondergrond Bedoeling is procedures te stroomlijnen waardoor projecten sneller kunnen worden uitgevoerd nadruk op veiligheid, zorgvuldigheid en draagvlak. Besluit tot RCR kan alleen door de ministers van IenM en EZ samen worden genomen. sommige overheden ervaren juist de RCR als een goede manier om elkaar te betrekken en af te stemmen en als zorgvuldige procedure. Ministerie van Economische Zaken

13 Afspraken over samenwerking
Brief van de minister van EZ Omgevingsmanagement (1 februari 2016) Samenbinden van belanghebbenden Betrek de omgeving zo vroeg mogelijk Transparantie en vertrouwen Gezamenlijk verantwoordelijkheid Maatwerk Visie op omgevingsmanagement Duurzame relatie opbouwen met de omgeving, waarbij draagvlak en vertrouwen centraal staat Initiatiefnemers krijgen belangrijke taak in communicatie met de omgeving Overleg tussen overheden en initiatiefnemer over communicatie met de omgeving Opgenomen in de ontwerp Structuurvisie Ondergrond en in het Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Uitkomsten Energiedialoog zijn vastgelegd in een bevindingenrapport en gebruikt bij het opstellen van de Energieagenda Ministerie van Economische Zaken

14 Voorbeeld: advisering op winningsplan
besluit op basis van schaal regelt beoordelingsgronden betrokkenheid opsporings-vergunning (= concessie) Mijnbouwwet regio wie + voorwaarden wijze van uitvoering van activiteiten, waar onder te gebruiken technieken, hulpmiddelen of stoffen ruimtelijke gronden Barro ondergrondse beperkingen, waar onder uitsluitingen, diepte, soort delfstof en soort activiteit is het aangevraagde gebied geschikt voor mijnbouw gelet op: - veiligheid omwonenden of het voorkomen van ernstige schade aan gebouwen of infrastructurele werken of de functionaliteit daarvan – planmatig gebruik of beheer van de ondergrond - nadelige gevolgen voor het milieu - nadelige gevolgen voor de natuur. adviesrecht provincies, provincies betrekken gemeenten en waterschappen omgevings-vergunning voor de opsporingsboring Wabo (Omgevingswet) lokaal waar proef-boring + voorwaarden ruimtelijke inpassing (afwijken van bestemmingsplan) bouwen milieu adviesrecht provincie; vvgb gemeenteraad; waterschap via watertoetsproces winnings-vergunning of opslag-vergunning zie opsomming onder opsproringsvergunning winningsplan of opslagplan Gecoördineerde vergunning afhankelijk van voorkomen hoe, instemming op wijze van winnen veiligheid voor omwonenden of voorkomen van ernstige schade aan gebouwen of infrastructurele werken of de functionaliteit daarvan planmatig gebruik of beheer advies provincies, gemeenten en waterschappen omgevings-vergunning voor de winningsinstallatie waar winings-installatie + voorwaarden Gecoördineerde beoordeling indien nodig: ook met Natuurwetbeoordeling Wijzigingsvoorstel geeft t.a.v. winningsplannen aan dat: Aantal adviseurs is uitgebreid: naast Sodm, TNO en Tcbb, nu ook advies van provincie(s), gemeente(n), waterschap(pen) en Mijnraad. Een instemmingsbesluit op, of een wijziging van een winningsplan wordt voorbereid d.m.v. de uniforme openbare voorbereidingsprocedure (afd. 3.4 Awb) Veiligheid expliciet onderdeel beoordeling 23 november 2017

15 Te leveren gegevens in een winningsplan
In een winningsplan staat hoe de delfstof uit een bepaald veld gewonnen wordt en wat de invloed hiervan op de omgeving is (art 35 Mbw) Technische en financiële gegevens winning (duur van de winning, hoeveel jaarlijks wordt gewonnen) Verwachting bodemdaling ten gevolge van winning en welke maatregelen worden genomen om schade door bodembeweging te voorkomen. Nieuw: Ook beschrijving “met winning verband houdende activiteiten”: o.a. fracken Nieuw: Beoordeling risico’s voor omwonenden, gebouwen, infrastructurele werken of de functionaliteit daarvan. 23 november 2017

16 Van plan tot gaswinning
23 november 2017

17 Adviseurs winningsplan en expertisegebieden
Staatstoezicht op de Mijnen : Toetsing technisch-organisatorisch met name ook veiligheid TNO Adviesgroep EZ : Toetsing geologisch/geotechnisch met name bodembeweging en planmatig beheer Technische commissie : Toetsing op risico van schade door bodem- bodembeweging (Tcbb) beweging (bodemdaling en bodemtrilling). Gemeente(n) : aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op lokale gevolgen. Provincie(s) : aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op regionale effecten en grondwatereffecten. Waterschap(pen) : aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op effecten bodembeweging (m.n. bodemdaling) en de gevolgen voor waterhuishouding/peilbeheer. Mijnraad : Strategisch adviseur MEZ (integraal advies) 23 november 2017

18 Toetsingsgronden i.r.t. Advies;
Voor efficiënte besluitvorming is het van belang dat de advisering is afgestemd op de belangen waaraan wordt getoetst bij het te nemen besluit. Geschiktheid van gebieden voor winning of daarmee verhoudende activiteiten a. belang veiligheid omwonenden b. voorkomen ernstige schade gebouwen, infrastructurele werken of functionaliteit daarvan Planmatig beheer delfstoffen, aardwarmte of andere natuurlijke hulpbronnen, waaronder grondwater t.b.v. drinkwater. Gemeente(n): aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op lokale gevolgen. Provincie(s): aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op regionale effecten en eventuele grondwatereffecten. Waterschap(pen): aangeleverde gegevens in ieder geval toetsen op effecten bodembeweging (m.n. bodemdaling) en de gevolgen voor de waterhuishouding. Toetsingsgronden waren: In verband met risico op schade ten gevolgde van beweging van de bodem (dus alleen aardbevingen en bodemdaling) Belang planmatig beheer voorkomens delfstoffen (dus alleen olie, gas en zout) 23 november 2017

19 Tot slot Vragen? (of later via j.l.m.oomes@minez.nl)
Informatie over gaswinnen of procedures? Data en inzicht in ingediende winningsplannen? Ministerie van Economische Zaken

20 Waar in de procedure worden welke risico’s gewogen
Fase Besluit Bodemtrillingen Winning Opslag Winningsplan/SRA Meetplan Omgevingsvergunning milieu Bodemdaling Winningsplan Bodemverontreiniging Opsporing MER(beoordeling) omgevingsvergunning milieu Luchtverontreiniging (emissies) Grondwaterverontreiniging Oppervlaktewaterverontreiniging evt. Watervergunning Externe veiligheid 23 november 2017

21 Amendementen Mijnbouwwet
Omkering bewijslast Tweede Kamer heeft amendement aangenomen waardoor: bewijsvermoeden gaat gelden bij fysieke schade aan gebouwen en werken die naar haar aard redelijkerwijs komt door beweging van de bodem als gevolg van de winning van gas uit het Groningenveld. Er is daarbij geen sprake van een vastgesteld effectgebied. Dit wordt aan de rechter gelaten. Verschil met eerdere wetsvoorstel is: Geen vaststelling van het effectgebied bij ministeriële regeling. Uitbreiding toetsingskader 23 november 2017

22 Amendementen Mijnbouwwet
Adviesrecht overheden+ uitbreiding weigeringsgronden Amendement over rechtstreeks adviesrecht voor gemeenten en waterschappen bij opsporing en winningsvergunningen en uitbreiding weigeringsgronden. Geen rechtstreeks advies maar via provincie. Is gebruikelijk bij dit abstractieniveau (gaat alleen om een exclusief recht) Wel uitbreiding van weigeringsgronden: Natuur Milieu schade aan gebouwen of infrastructuur en veiligheid voor omwonenden. Ook kan in de toekomst getoetst worden aan ruimtelijke plannen zoals de structuurvisie Ondergrond. 23 november 2017