Rehabilitatie: een introductie

Presentatie over: "Rehabilitatie: een introductie"— Transcript van de presentatie:

1 Rehabilitatie: een introductie
Kick-off VORMINGSPROGRAMMA FUNCTIE 3 PSYCHOSOCIALE REHABILITATIE Brussel 7 november 2013 Presentatie: Lies Korevaar

2 Doelstelling De deelnemers op een interactieve wijze informatie verstrekken over de Individuele Rehabilitatie-benadering (IRB), zodat zij deze kunnen vergelijken met andere rehabilitatiemodellen St. Rehabilitatie '92

3 Overzicht Herstel & Herstelondersteunende zorg
Introductie rehabilitatie Rehabilitatieproces Rehabilitatie-oefening Belemmeringen in de praktijk Toepassing binnen eigen organisatie

4 Herstel & Herstelondersteunende zorg

5 Herstel ≠ Genezen Herstel betekent niet dat het lijden
en de symptomen zijn verdwenen en een terugkeer op premorbide heeft plaatsgevonden

6 Herstel = Herstel heeft te maken met het ontstaan
van een nieuwe betekenis en zin in het leven, terwijl men over de gevolgen van de aandoening heen groeit (Anthony, 1993)

7 Van psychische ziekte naar participatieprobleem
Een persoon ontwikkelt een psychische ziekte

8 Van ziekte naar participatieprobleem
Stigma, discriminatie + sociale uitsluiting Ziekte

9 Van ziekte naar participatieprobleem
Iatrogene effecten van opname en behandeling: ervaringen met mede-patiënten bijwerkingen medicatie Ziekte

10 Van ziekte naar participatieprobleem
Gebrek aan zelfbepaling Ziekte

11 Van ziekte naar participatieprobleem
Negatieve gevolgen van werkeloosheid + gebrek aan opleiding Ziekte

12 Van ziekte naar participatieprobleem
Verstoorde dromen Ziekte

13 ≠ Dit Dit Ziekte Ziekte

14 participatieprobleem?
Wat is de ziekte? Ziekte Ziekte Wat is het participatieprobleem?

15 Herstel van gezondheid Herstel van dagelijks functioneren
Aspecten van herstel Herstel van identiteit of persoon Herstel van gezondheid Herstel van dagelijks functioneren Herstel van maatschappelijke rollen

16 Wat is herstelondersteunende zorg?
Alle ondersteuning van herstel die vanuit de professionele zorg wordt gegeven Ondersteuning van de aspecten van herstel Volgens de kenmerken van herstelondersteunende zorg

17 Ondersteuning van aspecten van herstel (WAT)
Wanneer je wilt werken aan… Dan kun je gebruik maken van… Om te bereiken… Herstel van persoon/ identiteit Herstelwerkgroepen Zelfhulpgroepen Psychotherapie Persoonlijke identiteit, beter zelfgevoel, zingeving Herstel van gezondheid Psychotherapie, Gesprekken Leren omgaan met symptomen Behandeling met medicatie Bemoeizorg Genezing van ziekte Minder symptomen Gezond leven Herstel van dagelijks functioneren Rehabilitatie in de leefomgeving Beter dagelijks functioneren thuis, zelfzorg, huishouden, financiën Herstel van maatschappelijk rolfunctioneren Rehabilitatie in de maatschappij Maatschappelijke identiteit, vervullen van rollen

18 Introductie rehabilitatie

19 Doelgroep rehabilitatie
Mensen met ernstige en langdurige psychische beperkingen die hen belemmeren in het vervullen van maatschappelijke / sociale rollen

20 DRIE ASPECTEN VAN DE ZORG / HULPVERLENING
Veiligheid, Gezondheid en Stabiliteit Milieu- gericht Probleem- gericht Begeleiding (Care) Behandeling (Cure) Ontwikkelings- gericht Rehabilitatie wonen, werken, leren, socialiseren

21 St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie

22 Traditioneel behandel-/begeleidingsplan
Medicatie inname Dag-nacht ritme Persoonlijke hygiëne Financiële problemen Opruimen huis/kamer Opleiding (ver)volgen

23 Rehabilitatie-/behandel-/ begeleidingsplan
Opleiding (ver)volgen Medicatie inname Dag-nacht ritme Persoonlijke hygiëne Financiële problemen (Opruimen huis/kamer)

24 Agenda oefening Werkdag Probleem- Ontwikkel.- Milieu-
gericht gericht gericht Ochtend Middag Avond

25 Missie IRB HET HELPEN VAN MENSEN MET (LANGDURIGE
EN ERNSTIGE) PSYCHISCHE BEPERKINGEN BIJ HET VERKENNEN, KIEZEN, VERKRIJGEN EN BEHOUDEN VAN MAATSCHAPPELIJKE ROLLEN IN DE OMGEVING VAN EIGEN KEUZE

26 Vaardigheden + Hulpbronnen
Uitgangspunt IRB Rol + Omgeving van voorkeur Vaardigheden + Hulpbronnen Succes + Tevredenheid

27 Bondgenootschap In de eerste plaats uitgaan van
wat de cliënt met ons en anderen verbindt, en niet van datgene wat hem van ons en anderen onderscheidt

28 Wonen Werken Leren Soc. Contacten
Rehabilitatieproces Wens cliënt Levensterrein? Wonen Werken Leren Soc. Contacten Verkennen Kiezen Verkrijgen Behouden

29 Rehabilitatie-oefening

30 Wonen Dagbesteding Soc. Contacten Verkennen (doelvaardigheid)
Rehabilitatieproces Wens cliënt Levensterrein? Wonen Dagbesteding Soc. Contacten Verkennen (doelvaardigheid) Kiezen Verkrijgen Behouden

31 Verkennen: doelvaardigheid beoordelen

32 Verkennen: van wens naar doel 1
Wens ≠ doel Een wens representeert een zeker verlangen, maar hoeft niet per definitie bereikbaar te zijn Een doel is meer dan alleen maar een wens; het is een gewenste (eind)situatie die als bereikbaar wordt beschouwd.

33 Verkennen: van wens naar doel 2
Doelvaardigheid beoordelen: Noodzaak vaststellen (intern + extern) Inzet taxeren Omgevingsbesef taxeren Identiteitsbesef taxeren Begeleidingsbehoefte inschatten

34 Van wens naar doel 2a Inzet taxeren: - Gevoelde noodzaak
- Positieve verwachtingen - Geloof in eigen kunnen - Steun

35 Begeleidingsbehoefte/contactstijl
Fysieke nabijheid Emotionele nabijheid Intellectuele/verstandelijke nabijheid Geestelijke/levensbeschouwelijke nabijheid

36 Van wens naar doel 3 Doelvaardigheidsprofiel

37 Doelvaardigheid oefening Casus
Doelvaardigheidsprofiel

38 Nabespreking

39 Rehabilitatie als brug tussen zorg en maatschappij
Wonen Huurder Patiënt Cliënt Burger Collega Werken Leren Leerling Dochter-rol Socialiseren 39

40 Belemmeringen om rehabilitatie in de praktijk te brengen
Stigma Zelfstandigheid ≠ zelfredzaamheid Scholing hulpverleners Implementatie

41 Chronisch zieken en gehandicapten behoren tot de meest achtergestelde groep in onze samenleving (Rapportage Gehandicapten 2002)

42 EINSTEIN

43 Uitspraken hulpverleners
‘Is bij haar al eerder geprobeerd en nooit gelukt’ ‘Er zijn geen omgevingen waar onze cliënten heen kunnen’ ‘Daar is deze cliënt helemaal niet aan toe’ ‘Het voorkomen van achteruitgang, het verzorgen staat bij ons centraal; niet de toekomstwensen van de persoon ‘Hij is eindelijk stabiel; voorlopig niks meer aan doen’ ‘Onze cliënten hebben/uiten geen wensen’ ‘Dat doel is veel te hoog gegrepen’

44 Zelfstandigheid vs Zelfredzaamheid
Zelfstandigheid/autonomie betekent dat je woont in het huis van je keuze, dat je zelf bepaalt wie je vrienden zijn en wanneer je ze wilt zien, dat je kiest hoe je, binnen beschikbare mogelijkheden, je dag doorbrengt Zelfredzaamheid betekent dat je je eigen huishouden kunt doen, dat je je vrienden zonder hulp kunt opzoeken en dat je de activiteiten die je op de dag wilt ondernemen zelf kunt uitvoeren

45 Vermindering van zelfredzaamheid betekent niet dat er ook verlies van zelfstandigheid/autonomie hoeft plaats te vinden

46 REHABILITATIE IN HET (REGULIERE) ONDERWIJS VOOR HULPVERLENERS
Curricula HBO-V, MWD & SPH Probleem- gericht Milieu- gericht Begeleiding/ Verzorging (Care) 40% Behandeling (Cure) 55% Ontwikkelings- gericht Rehabilitatie wonen, werken, leren, socialiseren < 5%

47 Als je alleen een hamer hebt, lijkt elk probleem op een spijker

48 REHABILITATIE IN HET (REGULIERE) ONDERWIJS VOOR HULPVERLENERS
Curricula HBO-V, MWD & SPH Probleem- gericht Milieu- gericht Begeleiding/ verzorging 1/3 Behandeling 1/3 Ontwikkelings- gericht Rehabilitatie 1/3

49 Scholing van VAK-mensen op het gebied van rehabilitatie
Vaardigheden Attitude Kennis

50 Fasen en modules van rehabilitatie
Een band: actief luisteren, vragen stellen, doorvragen Terreinen: wonen, dagbesteding, sociale contacten Doeltypen: veranderdoelen, behoud-doelen Fasen: Verkennen Kiezen Verkrijgen Behouden van eigen doelen Modules: doelvaardigheid doel stellen functionele diagnostiek hulpbrondiagnostiek vaardigheden leren hulpbronnen gebruiken

51 IRB-scholing IRB-activiteiten Diagnostiek Planning Interventies
Een band met de cliënt scheppen Doelvaardigheid beoordelen + ontwikkelen Het stellen van een rehabilitatiedoel * Persoonlijke criteria opsporen * Alternatieve omge vingen beschrijven * Een doel kiezen Functionele diagnostiek * Onmisbare praktische vaardigheden inventariseren * Het gebruik van praktische vaardigheden beschrijven * Het vaardigheidsfunctioneren beoordelen * De cliënt coachen Hulpbronnendiagnostiek * Onmisbare hulpbronnen definiëren * Het gebruik van hulpbronnen beschrijven * Aanwezige hulpbronnen beoordelen Vaardigheidsontwikkeling * Prioriteiten stellen * Doelen formuleren * Interventies plannen: - vaardigheidsles geven - stappenplan vaardigheids-toepassing maken * Tijdpad voor elke interventie maken * Verantwoordelijkheden benoemen Hulpbronontwikkeling - hulpbronnen coördineren - hulpbronnen ontwik kelen * Tijdpad voor elke inter ventie maken Vaardigheidsles * Inhoud schetsen * Les voorbereiden * Stappenplan vaardigheids-toepassing maken * Cliënt coachen Stappenplan vaardigheidstoepassing maken * Hindernissen opsporen * Stappenplan ontwik kelen * Uitvoering onder steunen Hulpbronnen coördineren * Cliënten verwijzen * Problemen oplossen * Gebruiksplan maken Hulpbronnen aanpassen * Bereidheid tot verandering beoordelen * Functioneren evalueren * Verandering voorstellen * Advies geven * Training geven

52 Ondersteunende aspecten
Combinatie van: Handboek Rehabilitatie IRB-onderzoek, incl. RCT -> effectieve interventie Multidisciplinaire richtlijnen schizofrenie Databank effectieve methoden (Movisie) Master RC Toolkit IRB

53 Toepassingen IRB (modules)
GGz Dak- en Thuislozen Opvang Verslavingszorg Ouderenzorg/-psychiatrie Jeugdzorg/-psychiatrie Arbeidsrehabilitatie Forensische Psychiatrie Begeleid Leren en Werken Sociale contacten Ouderrol

54 Implementatie IRB als onderdeel van herstelondersteunende zorg
Programma Visie Structuur Omgevingen Missie + Uitgangs- Beleid-+Procedures.+Activiteiten-+Verslaglegging Sociale kaart + Organ. cultuur punten Scholing

55 Achtergrondinformatie

56 A B C van Rehabilitatie

57 Van van Behandeling

58 Naar A B C van Rehabilitatie

59 Vragen en discussie

60 Vaardigheden + Hulpbronnen
Uitgangspunt IRB Rol + Omgeving van voorkeur Vaardigheden + Hulpbronnen Succes + Tevredenheid

61 Voorbeelden van rehabilitatiedoelen
Ik wil vanaf 1 mei (tijdstermijn) het activiteitencentrum (omgeving) gaan bezoeken (als bezoeker: rol) Ik wil per september 2013 de opleiding gastheer gaan volgen bij opleiding X te Y Ik wil het komend halfjaar ieder weekend bij mijn ouders doorbrengen (rol: zoon en broer) Ik wil het komend jaar begeleid zelfstandig (rol) blijven wonen in mijn huidige 2-kamer flat (omgeving)

62 Functionele diagnostiek 1: vaardigheden
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) 1x per maand een weekend bij mijn ouders doorbrengen (rol: zoon en broer) Gedragseisen: Afspraak maken Praatje maken Erheen reizen Iets samen doen Terugreizen Op de tijd letten Ouders begroeten Afscheid nemen Zus begroeten

63 Functionele diagnostiek 2
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) 1x per maand een weekend bij mijn ouders doorbrengen (rol: zoon en broer) Persoonlijk belangrijk gedrag (geen van omgeving): Iets leuks of lekkers meebrengen Even alleen zijn om uit te rusten

64 Functionele diagnostiek 3
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) 1x per maand een weekend bij mijn ouders doorbrengen (rol: zoon en broer) Achterhalen van vaardigheden: (wat moet je doen om….) Vaardigheden: Een praatje maken over algemene onderwerpen Zeggen dat ik iets nodig heb