Ik heb altijd geleerd dat … Goed en fout en de rol van het geheugen in taaladvisering en onderwijs Dirk Caluwé www.taaltelefoon.be.

Presentatie over: "Ik heb altijd geleerd dat … Goed en fout en de rol van het geheugen in taaladvisering en onderwijs Dirk Caluwé www.taaltelefoon.be."— Transcript van de presentatie:

1 Ik heb altijd geleerd dat … Goed en fout en de rol van het geheugen in taaladvisering en onderwijs Dirk Caluwé www.taaltelefoon.be

2 Normatieve principes (Renkema, Over regels en normen in taalgebruik, Onze Taal, 1985) Systeemnorm (logische norm) Historische norm Meerderheidsnorm (statistische norm) Autoriteitsnorm Zuiverheidsnorm Esthetische norm Effectnorm

3 Normatieve principes (Renkema, Over regels en normen in taalgebruik, Onze Taal, 1985) Systeemnorm (logische norm) Historische norm ~ Persoonlijke norm (geheugennorm) Meerderheidsnorm (statistische norm) Autoriteitsnorm Zuiverheidsnorm Esthetische norm Effectnorm

4 Fout Goed

5 Ik noem Dirk. Ik heet Dirk. Fout Goed

6 Gedragsverandering 1.Onwetendheid 2.Bewustzijn 3.Bezorgdheid 4.Inzicht 5.Intentie 6.Aftastend gedrag 7.Geïntegreerd gedrag

7 Goed Taalverandering, normverandering

8 luidophardop Ik noem Dirk. ?Ik heet Dirk. Juist

9 Beste, kunt u mij uitsluitsel geven over de volgende kwestie? Indertijd heb ik aan de universiteit geleerd dat we niet zeggen en schrijven 'onder de vorm van' (cfr. Franse invloed) maar 'in de vorm van'. Geldt dit nog altijd? Kan je de twee gebruiken? Wanneer gebruik je 'in' en wanneer 'onder'? Op http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/35/ staat het volgende: 'Daarnaast hebben een aantal werkwoorden een onregelmatige vervoeging: ze zijn niet van oorsprong sterk....' Ik heb altijd geleerd dat 'een aantal......' enkelvoud is.

10 Ik hoor en lees vaak: AAN de ene kant... AAN de andere kant... In mijn humanioratijd - lang geleden - hamerde de leraar erop dat het moest zijn: VAN de ene kant... VAN de andere kant. Wat is het nu eigenlijk? Wordt het woord "achternaam" - in de betekenis van "familienaam" - nog beschouwd als een dialectisme?

11 Heb altijd geleerd dat 'taks' vertaald Frans is en dat we dat het best door het algemeen Nederlandse equivalenten vervangen zoals heffing (luchthaven-, tabak, alcohol), tol (autowegen, tunnels). Milieuheffing dus, maar dan lees ik dat, ook in Nederland, 'ecotaks' met 'k' ook gangbaar is. Als dat genormeerd is, dan neem ik aan dat je altijd dit door taalpuristen geweerd woord mag gebruiken of...? Was het dan niet verstandiger geweest 'ecotax' op zijn Engels te aanvaarden zoals Tobin-tax. En wat met 'vliegtaks' dat de laatste tijd in de luchtvaartsector een hot item is. Vliegheffing, vliegbelasting of het onuitroeibare 'vliegtaks'. Vindt u ook niet dat ze er een zootje van aan het maken zijn. Aan 'taalzuivering' doen in de lessen, wordt almaar moeilijker, is mijn conclusie. Bedankt voor uw advies.

12 Normatieve principes Systeemnorm (logische norm) Historische norm Meerderheidsnorm (statistische norm) Autoriteitsnorm Zuiverheidsnorm Esthetische norm Effectnorm

13 Normatieve principes Systeemnorm (logische norm) Historische norm Meerderheidsnorm (statistische norm) Autoriteitsnorm Zuiverheidsnorm Esthetische norm Effectnorm

14 Woordenlijst.org Uitspraak Vormovereenkomst: gelijkvormigheid en analogie Etymologie

15 Taaladvies.net 1.Naslagwerken 2.Corpora 3.Panelonderzoek

16 Naslagwerken Woordenboeken Grote Van Dale (2005) Prisma Handwoordenboek Nederlands (2009) Naslagwerken ANS (1997) Taaladviesboeken Websites Taaladvies.net Taaltelefoon VRTtaal.net Onze Taal

17 Corpora Google Mediargus, LexisNexis corpus Algemeen Nederlands Woordenboek Corpus Gesproken Nederlands

18 Panelonderzoek 4. Stel: iemand vraagt u de tekst na te lezen voor die ergens gepubliceerd zal worden. Corrigeer de tekst waar dat volgens u nodig is. Let wel: het is niet de bedoeling dat u gebruikmaakt van naslagwerken. Het gaat om wat u niet juist of gepast vindt in de standaardtaal.

19 De cultuurdienst roept de inwoners op om actief deel te nemen aan het beleid. Vanaf nu kan iedere burger zich aanmelden voor een zitje in de cultuurraad en de bibliotheekraad. Het nieuwe gemeentebestuur hecht veel belang aan de mening van de inwoners. Die mening kan men bijvoorbeeld kwijt in een van de adviesraden zoals de bibliotheek- of cultuurraad. Voor de cultuurraad, bestaande uit minimum 8 en maximum 24 leden, werd tot nu beroep gedaan op afgevaardigden van verenigingen. Vanaf nu kan ook iedere inwoner die een hart heeft voor cultuur zich kandidaat stellen om mee in de raad te zetelen.

20

21

22

23

24

25 Normatieve principes statistische norm - frequentie statistische norm - attitude systeemnorm (logische norm) historische norm autoriteitsnorm zuiverheidsnorm esthetische norm effectnorm

26 Ik heb altijd geleerd dat …, maar ik weet ook dat … Taaladvies.net Taaltelefoon.be 078 15 20 25 dirk.caluwe@dar.vlaanderen.be