Sterfte van daklozen in Rotterdam Wilma Nusselder, Marcel Slockers, Ed van Beeck Erasmus MC, instituut Maatschappelijke Gezondheidszorg CEPHIR seminar “De gezondheidssituatie van dak- en thuislozen in Rotterdam”, Rotterdam, 25 januari 2016

Achtergrond Buitenlandse studies: sterfte onder daklozen is hoog en veel veel hoger dan onder de algemene bevolking Weinig informatie over sterfte onder daklozen in Nederland Sinds 2006: “Plan Maatschappelijke Opvang”, jaarlijkse evaluaties maar geen inzicht in eventueel effect op de sterfte

Vragen 1. Wat is de sterfte/levensverwachting onder daklozen in Rotterdam? Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht en soort opvang? Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken? 2. Hoe groot is de oversterfte onder daklozen ten opzichte van de algemene bevolking van Rotterdam? Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht in oversterfte? Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken met verhoogde sterfte? 3. Sinds invoering in 2006 plan Maatschappelijke opvang: zijn er veranderingen in de sterfte waar te nemen?

Bronnen 1. Wat is de sterfte/levensverwachting onder daklozen in Rotterdam? Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht en soort opvang? 2. Hoe groot is de oversterfte onder daklozen ten opzichte van de algemene bevolking van Rotterdam? Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht in oversterfte? Nusselder WJ, Slockers MT, Krol L, Slockers CT, Looman CW, van Beeck EF. Mortality and life expectancy in homeless men and women in rotterdam: PLoS One. 2013;8(10):e Vertaling in NTVG 3. Sinds invoering in 2006 plan Maatschappelijke opvang: zijn er veranderingen in de sterfte waar te nemen? Slockers MT, Nusselder WJ, Looman CW, Slockers CJ, Krol L, van Beeck EF. The effect of local policy actions on mortality among homeless people: a before-after study. Eur J Public Health Apr;25(2): Vertaling in TGG Analyses doodsoorzaken: koppeling cohort met CBS data: eerste uitkomsten, nog niet gepubliceerd

Aanpak in vogelvlucht Cohort van daklozen (20+) die in 2001 instelling voor opvang bezochten in Rotterdam – Instelling voor daklozen opvang (gesubsidieerd + kerk) en verschillende typen opvang (dagopvang, nachtopvang, dag- en nachtopvang, buitenslapers, ziekenboeg) – Per instelling: lijst met naam, voornaam, initialen, geboortedatum – Samenvoegen lijsten: 5810 records – Ontdubbelen: 3398 personen – Koppeling met GBA -> studie populatie: 2159 personen – Selectie leeftijd 20+: 2096 personen: M: 1846, V: 250 Administratieve follow-up van cohort door koppeling GBA Koppeling overleden met Doodsoorzaken statistiek binnen “beveiligde CBS omgeving”

COHORT

1. Sterfte onder daklozen Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)

1. Sterfte onder daklozen Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)

1. Binnen de daklozen populatie Niet lagere † vrouwen Hoogste † in ziekenboeg Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)

1. Doodsoorzaken daklozen ( proportie van totale doden, per geslacht)

2. Daklozen tov Rotterdammers (1) Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)

2.Daklozen tov Rotterdammers (2) Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)

2. Daklozen tov Rotterdammers ( proportie van totale doden, per geslacht) OR 1.9

2. Daklozen tov Rotterdammers (3) SMR verwachte doden obv Rotterdamse sterftecijfers rekening houdend met leeftijd en geslachtsopbouw daklozen populatie vs. waargenomen doden daklozen 33 overleden vrouwen: grote onzekerheid! 41 24

3. Verandering sinds 2006? Geen afname van de Sterfte vanaf 2006! Slockers et al, 2014 (Eng) / Slockers et al, 2015 (NL)

2. Daklozen tov Rotterdammers ( proportie van totale doden, per geslacht) OR 1.9 Nusselder, 2016

Beperkingen van het onderzoek Cohort mogelijk niet representatief: – Daklozen zonder contact met instellingen, niet in de studie – Niet alle instellingen konden lijsten in 2001 geven – Incomplete match GBA, illegalen missen -> sterfte en verschillen onderschat Meer onzekerheid over doodsoorzaken Kleine aantallen met name vrouwen, maar lange fu Dakloos in 2001, maar onbekend of nog dakloos daarna

Conclusies Hoge sterfte / Lage levensverwachting daklozen – Dakloze vrouwen geen overlevingsvoordeel – 25 % doden door niet natuurlijke doodsoorzaken Grote oversterfte tov Rotterdammers en groot verlies in levensverwachting – Sterfte ruim 3 keer hoger, vrouwen 5 keer hoger – Verlies in levensverwachting jaar – Hoger % sterfte aan infectieziekten, psychische oorzaken en niet natuurlijke doodsoorzaken

Conclusies Geen daling totale sterfte sinds 2006 – wel verschuiving: kleiner % van alle sterfgevallen aan niet- natuurlijke doodsoorzaken en groter % aan hartvaat ziekten

Peter Jensen in Havenzicht Overleden enkele dagen na het interview nav onze studie in 2014 Dank voor uw aandacht

3. Verandering sinds 2006? OR vanaf 2006 tov voor 2006p-waarde Infectieziekten Kanker Psychische st Hartvaat Ademhaling Spijsverterging Niet natuurlijk Overig OR=1 Δ in aandeel doodsoorzaak in totaal aantal overledenen is gelijk voor daklozen en Rotterdammers OR>1 aandeel doodsoorzaak daklozen tov Rotterdammers na 2006 hoger dan ervoor OR<1 aandeel doodsoorzaak daklozen tov Rottterdammers na 2006 lager dan ervoor Geen afname van sterfte vanaf 2006! Wel verschuiving doodsoorzaken: minder oversterfte aan niet natuurlijke oorzaken