Voor meer informatie zie hartfalen.nl © 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF HARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN

Huidige behandelrichtlijnen hartfalen Wat is hartfalen en wat zijn de richtlijnen voor behandeling? Wat is de definitie van hartfalen? De richtlijn van de European Society of Cardiology (ESC) vermeldt de volgende definitie: “hartfalen kan omschreven worden als een afwijking in de structuur of functie van het hart die leidt tot het onvermogen van het hart om voldoende zuurstof af te geven aan de weefsels, ondanks een normale vuldruk (of alleen door verhoging van de vuldruk) van het hart.” 1 DEFINITIES VAN HFrEF EN HFpEF 1 ClassificatieEF% Hartfalen met verminderde ejectiefractie (HFrEF)≤ 35% Hartfalen met behouden ejectiefractie (HFpEF)≥ 50% HFpEF, grensgebied35% tot 50% NEW YORK HEART ASSOCIATION (NYHA)-classificatie 1 NYHA-klasse INYHA-klasse IINYHA-klasse IIINYHA-klasse IV Geen beperking in lichamelijke activiteit Geen duidelijke symptomen Geringe beperking in lichamelijke activiteit Geen klachten in rust, maar normale lichamelijke activiteit veroorzaakt symptomen van hartfalen Duidelijke beperking in lichamelijke activiteit Geen klachten in rust, maar geringe lichamelijke inspanning veroorzaakt symptomen van hartfalen Geen lichamelijke activiteit mogelijk zonder klachten Klachten ook in rust aanwezig EF Ejectiefractie HFrEF = Hartfalen met verminderde ejectiefractie / HFpEF = Hartfalen met behouden ejectiefractie De NYHA-classificatie is belangrijk voor de beoordeling van symptomen De functionele classificatie van de New York Heart Association (NYHA) wordt wereldwijd erkend en gebruikt voor de beoordeling van de inspanningscapaciteit en symptomen van hartfalen McMurray JJV, Adamopoulos S, Anker SD, et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012: the Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2012 of the European Society of Cardiology. Developed in collaboration with the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur Heart J. 2012;33(14): Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, et al, eds. Harrison's Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York: McGraw-Hill; Ponikowski P, Anker SD, AlHabib KF, et al. Heart failure: preventing disease and death worldwide. ESC Heart Failure. 2014;1(1):4-25.

Huidige behandelrichtlijnen hartfalen Wat is hartfalen en wat zijn de richtlijnen voor behandeling? Aanbevolen richtlijnen voor de behandeling 1 Het doel van de behandeling van hartfalen, ook bij patiënten met HFrEF is drievoudig, namelijk “het verlichten van klachten en symptomen (bijv. oedeem), preventie van ziekenhuisopnames en het verbeteren van overleving.” Meer aandacht voor vermindering van het aantal ziekenhuisopnames kan van groot belang zijn voor zowel patiënten als de gezondheidszorg. De effectiviteit van de behandeling kan bepaald worden aan de hand van de verlaging van het aantal ziekenhuisopnames en/of de mortaliteit. ACE = angiotensineconverterend enzym; ARB = angiotensineblokker; CRT-D = Cardiale resynchronisatietherapie (CRT) defibrillator; CRT-P = Cardiale resynchronisatietherapie pacemaker; H-ISDN = hydralazine en isosorbidedinitraat; HR = hartfrequentie; ICD = implanteerbare cardioverter-defibrillator; LVAD = linker ventrikel assist device; LVEF = linker ventrikel ejectiefractie; MR antagonist = mineralocorticoïd-receptorantagonist; NYHA = New York Heart Association. HFrEF = Hartfalen met verminderde ejectiefractie a. Diuretica kunnen naar behoefte worden voorgeschreven voor vermindering van de symptomen van congestie, maar het is niet aangetoond dat door het gebruik van diuretica het aantal ziekenhuisopnames of de mortaliteit afneemt. b. Moet door de behandelaar getitreerd worden tot de evidence-based dosis of de maximaal verdraagbare dosis onder de evidence-based dosis. c. Bij asymptomatische patiënten met een LVEF ≤35% en een voorgeschiedenis van myocardinfarct moet plaatsing van een ICD overwogen worden. d. Als een mineralocorticoïd-receptorantagonist niet verdragen wordt, kan als alternatief een ARB worden toegevoegd aan een ACE-remmer. e. Het Europees Geneesmiddelenagentschap heeft ivabradine goedgekeurd voor gebruik door de behandelaar bij patiënten met een hartfrequentie ≥75 per minuut. Kan ook door de behandelaar overwogen worden bij patiënten met een contra-indicatie of intolerantie voor bètablokkers. f. De indicatie hangt af van hartritme, NYHA-klasse, duur en morfologie van het QRS-complex en LVEF. g. Niet geïndiceerd bij NYHA-klasse IV. h. Digoxine kan eerder gebruikt worden voor regulering van de ventrikelfrequentie bij patiënten met atriumfibrilleren, meestal samen met een bètablokker. i. De combinatie van hydralazine en isosorbidedinitraat kan ook eerder gebruikt worden bij patiënten die ACE-remmers of ARB niet verdragen. © European Society of Cardiology All Rights Reserved* 1. McMurray JJV, Adamopoulos S, Anker SD, et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012: the Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2012 of the European Society of Cardiology. Developed in collaboration with the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur Heart J. 2012;33(14): Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, et al, eds. Harrison's Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York: McGraw-Hill; Ponikowski P, Anker SD, AlHabib KF, et al. Heart failure: preventing disease and death worldwide. ESC Heart Failure. 2014;1(1):4-25.

Huidige behandelrichtlijnen hartfalen Wat is hartfalen en wat zijn de richtlijnen voor behandeling? Aanbevolen richtlijnen voor behandeling per NYHA-klasse ACE = angiotensineconverterend enzym; ARB = angiotensine-receptorblokker; EF = ejectiefractie; HF = hartfalen; MRA = mineralocorticoïd receptor antagonist a. Klasse van aanbeveling (klasse I, IIa, IIb, III) b. Bewijsniveau Ontleend aan McMurray. European Heart Journal *Bewijsniveau A omvat gegevens uit verschillende gerandomiseerde klinische onderzoeken of meta-analyses. Bewijsniveau B omvat gegevens uit een enkel gerandomiseerd klinisch onderzoek of grote, niet-gerandomiseerde onderzoeken. Overeenstemming tussen de deskundigen en/of kleine onderzoeken, retrospectieve onderzoeken en dossieronderzoek worden geclassificeerd als bewijsniveau C. Klik hier voor meer informatie over de ESC-richtlijnen 1. McMurray JJV, Adamopoulos S, Anker SD, et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012: the Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2012 of the European Society of Cardiology. Developed in collaboration with the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur Heart J. 2012;33(14): Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, et al, eds. Harrison's Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York: McGraw-Hill; Ponikowski P, Anker SD, AlHabib KF, et al. Heart failure: preventing disease and death worldwide. ESC Heart Failure. 2014;1(1):4-25. GENEESMIDDELEN DIE IN PRINCIPE GEÏNDICEERD ZIJN BIJ ALLE HARTFALEN-PATIËNTEN MET VERMINDERDE EJECTIEFRACTIE (NYHA functionele klasse II-IV)* AanbevelingenKlasse a Niveau b Een ACE-remmer wordt aanbevolen, in combinatie met een bètablokker, bij alle patiënten met een EF ≤40% om de kans op hospitalisatie wegens hartfalen en het risico van voortijdig overlijden te verkleinen. IA Een bètablokker wordt aanbevolen, in combinatie met een ACE-remmer (of ARB als ACE-remmers niet verdragen worden), bij alle patiënten met een EF ≤40% om de kans op hospitalisatie wegens hartfalen en het risico van voortijdig overlijden te verkleinen. IA Een MRA wordt aanbevolen bij alle patiënten met aanhoudende symptomen (NYHA-klasse II-IV) en een EF ≤35% ondanks behandeling met een ACE-remmer (of een ARB als ACE-remmers niet verdragen worden) en een bètablokker om de kans op hospitalisatie wegens hartfalen en het risico van voortijdig overlijden te verkleinen. IA

Huidige behandelrichtlijnen hartfalen Wat is hartfalen en wat zijn de richtlijnen voor behandeling? Voordelen van een multidisciplinaire benadering Bij de behandeling van hartfalen is een zorgsysteem waarin elke patiënt verzekerd is van een optimale behandeling, van essentieel belang. Een veelzijdige benadering van de zorg, gericht op holistische behandeling, inclusief lichamelijke oefening en multidisciplinaire behandelingsprogramma's, monitoring en palliatieve zorg, kan dan ook een ondersteunende rol spelen in het leven van patiënten met hartfalen. 1 Ondanks deze behandelstrategieën zijn de overlevingskansen voor patiënten met hartfalen over de hele wereld niet erg groot. Voortzetting van het wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen zijn hiervoor van essentieel belang. 2,3 Voor meer informatie over het meten van zorgkwaliteit volgens de aanbevelingen van de ESC, klik hier (Engelstalige website)klik hier 1. McMurray JJV, Adamopoulos S, Anker SD, et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2012: the Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2012 of the European Society of Cardiology. Developed in collaboration with the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur Heart J. 2012;33(14): Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, et al, eds. Harrison's Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York: McGraw-Hill; Ponikowski P, Anker SD, AlHabib KF, et al. Heart failure: preventing disease and death worldwide. ESC Heart Failure. 2014;1(1):4-25. ESC: European Society of Cardiology