Prof. Dr. Onno van Schayck 28 januari 2016 te Eijsden

Indeling: enkele begippen enkele begippen acute en chronische effecten van fijnstof op ons lichaam acute en chronische effecten van fijnstof op ons lichaam antropogene stofbelasting antropogene stofbelasting bestanddelen van stof in Nederland bestanddelen van stof in Nederland ultrafijne stofdeeltjes (nanopartikels) ultrafijne stofdeeltjes (nanopartikels) samenvattende conclusies samenvattende conclusies vragen vragen

Stofbelasting zo oud als de mensheid Organisch materiaal Zeezout Vulkanische as Verbrandingsproducten Bodemstof

enkele begrippen: enkele begrippen: stof = deeltjesvormige luchtverontreiniging stof = deeltjesvormige luchtverontreiniging stof = o.a bodemstof, roet, zeezout, rook stof = o.a bodemstof, roet, zeezout, rook anthropogeen = door de mens veroorzaakt anthropogeen = door de mens veroorzaakt

enkele begrippen: enkele begrippen: Stof = Particulate Matter = PM Stof = Particulate Matter = PM PM10 = stofdeeltjes < 10 micrometer PM10 = stofdeeltjes < 10 micrometer PM2,5 = alle fijnstof < 2,5 micrometer PM2,5 = alle fijnstof < 2,5 micrometer Nano partikels < 0,1 micrometer Nano partikels < 0,1 micrometer

Evidentie bij acute toxiciteit Evidentie bij acute toxiciteit Bronchiale overgevoeligheid een jaar na 9-11: -23% bij hoog blootgestelden -11% bij matige blootgestelden -4% bij niet blootgestelden Banuach et al. Crit Care Med, 2005

Toename van: Pre- en postneonatale sterfte Pre- en postneonatale sterfte COPD COPD Longkanker Longkanker Allergische aandoeningen Allergische aandoeningen Vermindering van longfunctie Vermindering van longfunctie

Cardiovasculaire toxiciteit Sterkste associatie met PM2.5 Sterkste associatie met PM2.5 Lineair verband tussen gemiddelde jaarlijkse PM2.5 concentratie en cardiaal overlijden (18% ↑ per 10μg/m 3 ↑) Lineair verband tussen gemiddelde jaarlijkse PM2.5 concentratie en cardiaal overlijden (18% ↑ per 10μg/m 3 ↑) Dockery et al, NEJM 1993 Pope et al, Circulation 2005

Afname in levensverwachting door fijn stof (PM2.5) Baseline Scenarios for the Clean Air for Europe (CAFE) Programme 2000 (IIASA)

Variabele factor: Antropogene stofbelasting No. 1: Verbranding fossiele en plantaardige brandstoffen (transport, industrie, energie)

Antropogene stofbelasting: Stofdeeltjes door verbrandingsmotoren Roetdeeltjes (koolstof) Roetdeeltjes (koolstof) Dieselmotor factor meer dan benzinemotor Dieselmotor factor meer dan benzinemotor Ultra fine range (nanoparticles) Ultra fine range (nanoparticles)

Antropogene stofbelasting: “Schone” bio-ethanol: suikerriet verbrandingen

Antropogene stofbelasting: PM10/PM2.5 bronnen in huis Geschatte jaarlijkse sterfte in de wereld door “indoor air pollution” 4,3 miljoen mensen WHO 2014

Fijn stof metingen in Maastricht In 2002 snelweg 45,000 voertuigen / dag en 8 stoplichten In 2002 snelweg 45,000 voertuigen / dag en 8 stoplichten “canyon-street” “canyon-street”

Doelstelling Onderzoeken of kinderen op verkeersintensieve locaties een slechtere gezondheid hebben dan kinderen op verkeersluwere locaties in Maastricht.

Onderzoeksopzet Kinderen van groep 5 t/m 8 en hun ouders benaderd voor deelname kinderen Kinderen van groep 5 t/m 8 en hun ouders benaderd voor deelname kinderen Longfunctie bij kinderen op school gemeten Longfunctie bij kinderen op school gemeten Vragenlijst voor ouders over o.a. de woning en luchtweg- klachten bij kinderen Vragenlijst voor ouders over o.a. de woning en luchtweg- klachten bij kinderen Koppeling van luchtvervuiling met de longfunctie en luchtweg- klachten Koppeling van luchtvervuiling met de longfunctie en luchtweg- klachten

Resultaten (1) Radicaalvormend vermogen van fijn stof is significant gerelateerd aan de longfunctie

Resultaten (2) Alleen die kinderen, die hun hele leven wonen op een adres met een postcode die hetzelfde is als die van hun school (n = 131): verband van het radicaal vormend vermogen met longfunctie sterker dus de plaats waar de kinderen wonen en op school zitten is kennelijk van belang Resultaten gepubliceerd in J Toxical Environ Health 2006 en in NTvG 2006

samenvattende conclusies: Verschillen tussen stof en fijnstof Verschillen tussen stof en fijnstof Hoe groter de expositie aan fijnstof  hoe meer kans op ziekten (luchtwegen, hart- en vaatziekten) Hoe groter de expositie aan fijnstof  hoe meer kans op ziekten (luchtwegen, hart- en vaatziekten) Blootstelling aan antropogene fijnstof is een belangrijk Blootstelling aan antropogene fijnstof is een belangrijk maar miskend gezondheidsrisico maar miskend gezondheidsrisico

Implicaties voor dagelijkse praktijk: Adviseer long – en hvz patiënten : Adviseer long – en hvz patiënten : niet langs een snelweg te gaan wonen niet langs een snelweg te gaan wonen niet te roken (zelf of in huis) niet te roken (zelf of in huis) In huis goed te ventileren (goede afzuigkap o.a) In huis goed te ventileren (goede afzuigkap o.a) goed te luisteren naar de hooikoorts/smogberichten op de radio en z.n binnen te blijven goed te luisteren naar de hooikoorts/smogberichten op de radio en z.n binnen te blijven

Bedankt voor uw aandacht Bedankt voor uw aandacht Vragen ? Vragen ?