Herziene richtlijn lymfoedeem Multidisciplinaire samenwerking mammacare verpleegkundigen en oedeemfysiotherapeuten Nanda Christis Fysiotherapie Rozengracht

Richtlijn lymfoedeem Aanleiding: De noodzaak lymfoedeem gericht te voorkomen en effectief te behandelen. De multidisciplinaire richtlijn lymfoedeem dient als leidraad voor de dagelijkse praktijk om de kwaliteit van zorg rondom patiënten met lymfoedeem te verbeteren. Gemaakt vanuit diverse werkgroepen, waarin inhoudsdeskundige professionals en een patiënt vertegenwoordigd

Verschil met vorige richtlijn De richtlijn, uit 2002, was voornamelijk consensus based; deze is evidence based. Meer onderbouwing van de diagnostiek en behandeling van lymfoedeem Een aantal aanbevelingen hebben de term standaard gekregen

Risicofactoren voor het ontstaan van lymfoedeem Klierdissectie Leefstijl: BMI > 30

Preventie Gezonde leefstijl Gewichtsbeheersing Voldoen aan de Nederlandse norm gezond bewegen (NNGB) Vroegdiagnostiek: Monitoring lymfoedeem voorlichting aan patiënten

Monitoren Omvang arm mbv centimeter Gewicht/BMI Pitting Fysieke distress mbv Lastmeter

Voorlichting Niet prikken of bloeddrukmeting in aangedane arm leefstijl aanpassen, overgewicht heeft invloed op het ontstaan van lymfoedeem

Voorlichting Voorkomen van wondjes en bloeduitstortingen Desinfectie altijd bij de hand Wondroos voorkomen Gebruik van handschoenen in tuin Hygiëne Gebruik zonnebrand Voorkom muggenbeten, gebruik Deet Voorkom uitdroging van de huid

voorlichting Stuwing voorkomen door knellende kleding. Brede schouderbandjes Voorkom verbranding en/of wondjes Vermijd statische activiteiten, zoals lang vasthouden, klemmen, drukken en trekken. Gebruik bij reizen koffers met wieltjes

Fascierelease technieken (aanbeveling) overgangsfase Therapeutische interventies Secundaire preventie Initiële behandelfase Onderhoudsbehandelfase Manuele lymfdrainage - X (alleen obstructief) Zelf masseren* Zwachtelen X Zelf zwachtelen Therapeutisch elastische kousen volumeverschil 5-10% Pressotherapie/IPC I.c.m. andere modaliteiten Alleen bij afwezige mobiliteit Krachttraining/oefeningen Zelf trainen Mobiliseren weefsel/fascie release techniek Zelf masseren Gewichtscontrole/afvallen Huidzorg X (instructie) Zelf huidzorg toepassen Bewustwording X (cursus) Zelf kennis bewustwording toepassen *In de onderhoudsfase dient gestreefd te worden geen MLD door een therapeut toe te passen. Fascierelease technieken (aanbeveling) overgangsfase

Krachttraining Een gesuperviseerd oefenprogramma (2 maal per week gedurende 3 maanden) met ten minste krachttraining en rekoefeningen postoperatief Patiënt stimuleren te voldoen aan de NNGB Systematische controle gewicht en BMI.

gewichtscontrole Bij patiënten met (risico op) lymfoedeem vindt systematische controle plaats op het verloop van het gewicht en de BMI. Informeren over de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) is hierbij belangrijk. Actieve aandacht voor overgewicht (BMI>25- 29) en interventies gericht op het verminderen hiervan bijvoorbeeld door het opstellen van een calorische balans, afval- en beweegprogramma’s en consultatie van een diëtist zijn belangrijk

Huidzorg Hoe soepeler de huid, hoe beter deze lymfvocht kan afvoeren. de huid is een belangrijke barrière voor bacteriën die infecties kunnen veroorzaken. Wees alert op huidafwijkingen in het gebied met lymfoedeem. Zorg dat de huid zoveel mogelijk intact blijft.

Zelfdrainage/zelf zwachtelen Activeren van de lymfknopen. Activeren van de lymfvaten. Verplaatsing van vocht via een alternatieve route. Zwachtelen mbv farrow wrap of juxta fit

zelfmanagement Meer regie: tips voor mensen met een chronische aandoening Bedenk wat u wilt bereiken Maak een actieplan Denk na over wat u zelf wilt doen Vraag naar e-health mogelijkheden Vraag en zoek naar informatie Ken uzelf

Lymfoedeem is een chronische aandoening Behandeling is multidisciplinair. Psychosociale en fysieke distress meten dmv de Lastmeter Indien noodzakelijk doorverwijzing naar een maatschappelijk werker of een psycholoog. Belangrijk aspect hierbij is dat patiënten hun leefstijl aanpassen, overgewicht heeft invloed op het ontstaan van lymfoedeem.

discussie Verwachtingen en inhoud van elkaars werkzaamheden Samenwerking, bestaat er een ideale samenwerking? Iedere borstkankerpatiënt moet doorgestuurd worden naar de oedeem- en/of oncologiefysiotherapeut. Mammacare verpleegkundigen moeten voor de operatie een volumemeting uitvoeren bij alle borstkankerpatiënten. Zelfmanagementtraining kan door alle disciplines gegeven worden. Regelmatig MDO draagt bij aan een betere behandeling. De oedeemfysiotherapeut, een belangrijke schakel in de samenwerking Seroom en Compressie: Protocol en behandeling/compressie. Seroombeleid. Wie doet wat, wanneer