Nierdialyse bij geriatrische patiënten Voordracht voor Maatschappelijk werkenden Catharina Ziekenhuis Eindhoven,

Symptomen Hemodialyse Vermoeidheid Jeuk, Droge huid en Dorst Skelet- en gewrichtspijn Slaapstoornissen Voorkomen en ernst van klachten geassocieerd met: Angst(25-69%) en Depressie(20-67%) Emotionele Distress belangrijke invloed op de perceptie van patiënt’s gezondheidstatus en kwaliteit van leven

Angst en Depressie Matig ernstige: depressie (15%) angst (13%) Mate van angst en depressie correleert met ziekte gerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL) positief gecorreleerd met: Moeite met erkennen en uiten emoties/gevoelens Intensiteit van de subjectieve somatische klachten invers gecorreleerd met: “ontkenning”  goed coping mechanisme, gevaar: incompliance niet gecorreleerd met: somatische co-morbiditeit Depressie: associatie met↑mortaliteit en↑morbiditeit

Effectiviteit hemodialyse Depressie geassocieerd met: ↑Bloeddruk en ↑interdialyse gewichtstoename Voedingsparameters: ↓ albumine + kreatinine, ↓eetlust, ↓energie intake ↓Hb/Ht en ↑CRP/ferritine (ontstekingsparameters) Slaapstoornissen Vaker bij ♀♀, DM en hepatitis Bij afwezigheid van somatische oorzaken voor deze afwijkingen wordt depressie screening aanbevolen

Kwaliteit van leven Gezondheidsstatus gerelateerde kwaliteit van leven: Meten via Medical Outcomes Study Short Form-36 MOS-SF-36 heeft 2 componenten: Physieke (PCS) en Mentale (MCS) schalen PCS en MCS scores vooral geassocieerd met: ernstige co-morbiditeit, eetlust, hoge leeftijd, energie intake, serum Albumine en Kreatinine, DM, aantal dialyse jaren Deze relaties niet beïnvloed door dialyse dosis

Malnutritie-inflammatie Meer verstoord bij: Slechte slapers (mate van ) Depressie Meer co-morbiditeit Slechtere levenskwaliteit scores (SF-36) Hemodialyse dan bij CAPD PCS (SF-36) positieve correlatie met Hb/Ht + Alb. PCS en MCS negatieve correlatie met CRP bij HD Depressie, malnutritie en ontsteking belangrijke factoren voor Kwaliteit van leven

Chronisch nierlijden Mate van anemie correleert positief met PCS en MCS, maar niet met pijn klachten Kwaliteit van leven geasssocieerd met: leeftijd, dialyse locatie, mate van somatische klachten en een maat voor eiwit status Kwaliteit van leven van patiënten met chronische nierziekte is hoger voor nierdialyse Hemodialyse heeft negatieve impact op kwaliteit van leven, m.n. bij interferentie met deze factoren

Slaapstoornissen bij hemodialyse Prevalentie: 30-75% Vaker bij: Vrouwen, depressie en anemie Naarmate langer gedialyseerd Meer co-morbiditeit Lager scholingsniveau Hoewel eind stadium nierfalen rechtstreeks effect lijkt te hebben op de slaapkwaliteit, zijn er diverse beïnvloedbare factoren ter behandeling.

Hemodialyse effectiviteit Levenskwaliteit belangrijke determinant, maar nog maar beperkt onderzocht. Positief Beïnvloed door: ♂, gehuwd, ↑werkstatus, ↑inkomen, <50 jaar Minder co-morbiditeit, BMI>18.5 Afwezigheid van DM en depressie Minder ziekenhuis opname dagen Hoge leeftijd voorspelt: langere HD duur, depressie, angst en “astenie”

Ervaringen niervervangende therapie Toename acceptatie > 65 jaar: 20%  42% Toename CAPD: 26%  32% Opname’s gerelateerd aan: leeftijd, geslacht, systemische nefropathie en maligniteit Niet gerelateerd aan dialyse parameters Doodsoorzaken: Cardiovasculair (53%), cachexie (24%) Overleving 65+ers: 2 jaar: 64% ; 4 jaar 39% ; 8 jaar 13% T.g.v.: systemische nefropathie en atherosclerose en peritoneaal dialyse

Verbetering geriatrische overleving Ondanks grote voordelen CAPD, wordt het bij (4%) minderheid ouderen toegepast Succes hangt af van: ondersteuning VPK/familie, start op jongere leeftijd, mate co-morbiditeit Doodsoorzaken bij peritoneaal dialyse: Hartfalen 20%, cerebrovasculaire ziekte 18%, myocardinfarct 15%, algehele achteruitgang 13%, peritonitis 7,5% en pneumonie 4% Mate van co-morbiditeit bepaalt in belangrijke mate de “techniek”-overleving

Alternatief? Afzien van dialyse! 60 % v.d patiënten behoefde geen opname Als opgenomen: mediaan 10 dagen 71% v.d. patiënten stierven thuis Mediane overleving: 1.95 jaar Afname 1 jaars overleving naarmate meer co- morbiditeit: Factor 0: 83% ; Factor 1: 70% ; Factor 2: 56% Dus: goed counseling voor het maken van een keuze is belangrijk