Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Benodigdheden: -plattegrond Doornik natuurakkers Doornik Natuurakkers is een onderdeel van het Park “Lingezegen”. Het laat zien hoe de akkerbouw er rond 1900 uitzag. Het zijn akkers waarop ieder jaar een ander gewas gezaaid wordt. Langs de akkers wordt een brede rand met kruiden gezaaid. Tussen de akkers zijn keverbanken, waar insekten leven. De akkers en bloemranden worden gescheiden door heggen. Voor een goede afwatering zijn er sloten gegraven. De beheerders van Natuurakkers Doornik willen de akkers zo natuurlijk mogelijk beheren. Dat doen ze biologisch dynamisch: ze gebruiken geen kunstmest of chemische middelen. Opdracht 1: gebied verkennen Loop door het gebied en kijk of je alles kunt vinden, wat op de plattegrond is aangegeven. Drie soorten akkers met wintergraan, zomergraan, groenbemester. De bloemrijke akkerlanden. De keverbanken. De heggen. De sloten. Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Graanakkers Benodigdheden: zoekkaart granen zoekkaart vlinderbloemigen loep Graan is een grasachtige plant. Op de akkers groeit het eerste jaar zomergraan zoals spelt, het tweede jaar wintergraan zoals emmer, het derde jaar een groenbemester, voor bemesting van het land. Deze worden omgeploegd. Granen zijn net als melk en water één van de oudste voedingsmiddelen die de mens eet. Niet alleen voor voedsel (brood, meel) worden granen gebruikt, maar ook voor dranken zoals bier, rijstwijn en veevoer. . Opdracht 2: Het drieslagstelsel Aan de hand van het gewas op een akker kun je zien of de akker voor het 1e,2e, of 3e jaar bewerkt is. Welk gewas groeit er nu? Waarvoor wordt dit gewas gebruikt? Verzamel van de verschillende soorten granen een aar. Vergelijk ze met elkaar en zoek uit welke soort het is. Als het graan rijp is proef dan de korrel. Proef je verschil tussen de verschillende soorten granen. Graaf op de akker van de groenbemester een plantje uit en kijk of er wortelknolletjes aanzitten. Door deze knolletjes kunnen deze planten voedingsstoffen uit de lucht halen! Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Heggen vlechten De heggen zijn aangelegd door mensen en worden door mensen onderhouden. Ze houden ongewenste dieren en mensen tegen. De heggen bieden ook een schuilplaats voor vogels en kleine dieren. Heggen groeien niet zomaar in de goede vorm. Voor een stevige heg moet je snoeien en de takken in elkaar vlechten. Benodigdheden: zoekkaart struiken Opdracht 3: struiken Verzamel verschillende bladeren, bloemen of bessen en probeer ze met de zoekkaart op naam te brengen. Pas op voor prikkers. Hoeveel soorten struiken zijn er in de heg gebruikt? Waaraan zie je dat de struiken in de heg zijn geplant en door mensen worden bijgehouden? Wat zou er gebeuren wanneer de mensen de heg niet meer bijhouden? Er zijn ook struiken uitgegroeid tot bomen. Zulke bomen heten overstaanders. Verzamel van deze bomen een blad en zoek uit hoe deze heet? Er staan ook bomen in het veld. Zijn dit dezelfde bomen? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakker (groep 7 & 8) Heggen : vogels en muizen Heggen dienen niet alleen als afscheiding, maar ze zijn ook een veilige plek voor vogels. Ze kunnen er goed nestelen. In het najaar zijn er voldoende bessen als voedsel te vinden. En het is een goede uitkijkpost om te zien wat er op het land gebeurt. Ook muizen wonen graag in een heg omdat het er veilig is! Benodigdheden: tellijst vogels 2 zoekkaarten vogels verrekijkers Opdracht 4: Vogels Zoek een rustige plek uit en schrijf op hoeveel vogels je bij de heg ziet. Wat doen ze daar? Draai je nu om en tel de vogels die je bij de akkers ziet. Wat doen ze daar? Zie je verschil tussen de soorten vogels bij de akker of bij de heg? De heg is een veilige plaats voor vogels. Zoek voorzichtig of je nesten kunt vinden. Niet aanraken! Waar zou je zelf een nestje maken als je een vogel bent? Loop eens langs de heg en kijk of je sporen van muizen ziet. Onthoud ze goed zodat je ze na afloop van de opdracht aan de andere kunt laten zien. Zie je ook sporen van muizen die de akker opgaan? Uitleg bij voorbeeld opdracht 4 : Opdrachtkaart van “Vogels” als eigen keuze onderwerp. Natuurbeleving Doornik Natuurakker (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Heggen, insekten & spinnen Benodigdheden: zoekkaart bodemdieren zoekkaart vlinders zoekkaart libellen zoekkaart spinnen verzamelbakjes en -potjes wit laken (of paraplu) insektennet (en insektenzuigers) doorzichtige perspex blik loepjes /loeppotjes Heggen zijn belangrijk voor insekten en spinnen. De heggen zijn voor hen een goede schuilplaats, er is voedsel te vinden en ze kunnen zich veilig voortplanten. Een spin heeft zijn prooidieren (insekten) nodig. Een koolwitje legt zijn eitjes op brandnetels. Daar eten de rupsen dan weer van. Opdracht 5: insekten & spinnen vangen Loop naar de heg en leg er een laken of een open geklapte paraplu onder. Schud flink aan de takken van de struiken. Bekijk goed hoeveel verschillende soorten insekten en spinnen er op het witte laken of in de paraplu gevallen zijn. Doe ze zo snel mogelijk in de potjes. Breng ze op naam met de zoekkaarten. Doe het zelfde bij de bloemenrijke akkerrand. Zie je een verschil bij de soorten beestjes die in de heg of in de akkerrand leven? Kun je uitzoeken waarom dit zo is? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Bloemenrijke akkerranden Op de Doornik Natuurakkers staat niet alleen graan of groenbemester, maar langs de akkers wordt ook een stuk met akkerkruiden gezaaid. Er groeien niet op elke plek dezelfde planten. Sommige stukken zijn natter dan andere stukken. Ook is de bodem niet overal gelijk. Iedere plant voelt zich thuis op zijn eigen plek. Benodigdheden: zoekkaart akkerkruiden zoekkaart waterplanten . Opdracht 6: bloemen zoeken Verzamel vijf verschillende soorten bloemen langs de akker. Verzamel vijf verschillende soorten bloemen in het veld. Verzamel vijf verschillende soorten bloemen langs de heg. Verzamel vijf verschillende soorten bloemen langs de plas. Zoek met de zoekkaarten uit hoe de bloemen heten. Welke bloemen komen in 3 of 4 gebiedjes voor? Welke bloemen groeien maar in één gebiedje? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Keverbanken Keverbanken zijn stroken met veel pollen grassen. Kamgras en roodzwenkgras zijn voorbeelden van zulke grassen. De keverbanken liggen dwars in de akkers en zijn een ideale plaats voor bv. lieveheersbeestjes, kevers, spinnen, sluipwespen..Ze worden ingezet in de biologische landbouw om gewassen te beschermen tegen vraat van “ongedierte”, zoals luizen. Voorzichtig: er kunnen ook patrijzen broeden. Benodigdheden: - Zoekkaart bodemdieren - zoekkaart vlinders zoekkaart libellen zoekkaart spinnen verzamelbakjes en -potjes wit laken (of paraplu) insektennet (en insektenzuigers) doorzichtige perspex blik loepjes/loeppotjes Opdracht 7: kleine beestjes Zoek met je schopje in de strooisellaag naar kleine beestjes. Breng ze met de zoekkaart op naam. Wat doen ze daar? Denk je dat ze nuttig of schadelijk zijn voor het gewas? Ga in de pol op zoek naar spinnen. Gebruik de plantenspuit wanneer je een web gevonden hebt. Zitten er insekten in het web? En vind je ook de spin. Breng ze met de zoekkaart op naam. Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Zegen en waterdiertjes Benodigdheden: 3 zoekkaarten waterdieren 2 visnetten (fijne en wijde maas) witte plastic bak, emmer 2 doorzichtige plexiglas blikken tellijst digitaal fototoestel (zelf meenemen) Voor een goede waterafvoer zijn er in en om Doornik Natuurakkers sloten gegraven. Die sloten heten hier zegen. De belangrijkste is de al heel lang bestaande Bemmelse zeeg. In deze opdracht gaan we onderzoeken wat voor waterleven we in de zeeg (sloot) of poel tegenkomen in de omgeving van Doornik. Opdracht 8: waterdiertjes Vang met de netten in de uitgekozen sloot of poel zoveel mogelijk verschillende soorten waterdiertjes. Het vangen doe je met twee verschillende soorten visnetten: een grof- en een fijnmazig net. Breng de waterdiertjes met de zoekkaarten zo goed mogelijk op naam. Kijk goed naar het gedrag van de gevangen waterdiertjes (als ze rondzwemmen in het met water gevulde plexiglas blik). Hoe en waarmee halen de diertjes zuurstof uit het water (adem halen) en hoe bewegen ze zich voort. Waar verstoppen de verschillende waterdiertjes zich graag onder water ? Waarom juist op die plek denk je? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Het weer Sommige dieren kunnen tegen weer en wind. Anderen hebben meer beschutting nodig en zoeken die plekjes graag op. Vlinders en insekten vliegen liever niet in de wind, ze houden ook van warmte. Benodigdheden: thermometer kompas (eventueel m.b.v. GPS) windmeter Opdracht 9: weer en wind Zoek met de windmeter uit waar het hard waait en waar het bijna niet waait. Zoek met de thermometer naar een plek waar het warm is, en een plek waar het kouder is. Meet dicht bij de grond en op anderhalve meter hoogte. Zie je verschil? Waar denk je dat een vlinder, insect het beste kan vliegen en waar zul je vandaag de meeste vinden? Waar kun je geen of weinig vlinders of insekten verwachten? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Middeleeuws dijkje Benodigdheden: - plattegrond Doornik natuurakkers - digitaal fototoestel (zelf meenemen) Jullie hebben gezien wat de belangrijke onderdelen van het park zijn: graanakkers, bloemrijke akkerranden, heggen, keverbanken, zegen (=sloten). En er is een echt middeleeuws dijkje. Dit dijkje was vroeger de verbindingsweg tussen kasteel Doornik en Bemmel. Nu is het opnieuw in gebruik. Opdracht 10: mijn mooiste plekje Ga naar het dijkje en ga het dijkje op. Laat het landschap goed op je inwerken en kijk of je alles kunt terugvinden van wat in de les is benoemd. De Doorniknatuurakkers zijn een paar jaar geleden opnieuw aangelegd. Herken je ook nog dingen die van vroeger zijn? Bijvoorbeeld een boerderij, een oude boom, of iets waarvan jij weet dat het oud is? Vertel het door. Ieder maakt nu een foto van het uitzicht wat hij of zij het mooiste vindt. Vertel aan elkaar of in de klas waarom voor jou dit het mooiste plekje is. Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Onderzoek bomen Benodigdheden: zoekkaart bomen plantenpers (bijv. telefoonboek) digitaal fototoestel (zelf meenemen) In de Doornik Natuurakkers staan behalve de struiken voor de heggen ook verschillende bomen. Ze geven schaduw en beschutting. De dieren leven van de struiken en planten. En veel struiken en bomen hebben de dieren nodig. Denk bijvoorbeeld aan de bijen die bloemen bestuiven of vogels die zaden verspreiden. Opdracht 11: bomen 1. Zoek in het gebied 5 verschillende boomsoorten. Gebruik de zoekkaart om bomen op naam te brengen. Neem van iedere boom één blad mee. 2.Bespreek met je groepje of dit gebied veel verschillende soorten bomen en struiken staan. Is er ook verschil tussen grote en oude bomen en kleine en jongen bomen? Zijn er bomen en struiken die je mis in dit gebied. 3. Kijk of je dieren kunt vinden (bijvoorbeeld vogels, zoogdieren, insekten) die op of in de bomen leven. Wat doen ze in de bomen? 4. Zie je ook een oude dikke knotwilg. Bekijk eens hoeveel verschillende soorten plantjes daar in kunnen groeien? Zitten er ook dieren tussen? Wintereik Zomereik Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Onderzoek sporen dieren Om dieren in een gebied goed te kunnen beschermen moet je weten welke en hoe de dieren er leven. Rustige natuurgebieden trekken veel verschillende soorten bewoners aan. Niet alle soorten laten zich even gemakkelijk zien. Denk hierbij vooral aan de nachtactieve zoogdiersoorten zoals vleermuizen, marterachtigen, de bever, de vos en ook vogels zoals de uil. Diersporen en geluiden verraden verborgen levenswijze. Benodigdheden: 3 zoekkaarten diersporen digitaal fototoestel (zelf meenemen) Opdracht 12: sporen verzamelen Zoek in het onderzoeksgebied zoveel mogelijk sporen van verschillende dieren (minimaal 10). Zoek de sporen zo goed mogelijk op met de zoekkaart. Noteer de gevonden vondsten en sporen op je tellijst. 2. Van welke diersoorten kun je de aanwezigheid aantonen met sporen? (zoals uitwerpselen , pootafdrukken, veren, haren, prooiresten, vraatsporen, braakballen, ligplekken e.d.). 3. Van welke diersoorten kun je de aanwezigheid aantonen aan de hand van geluid (bijv. vogels laten zich niet altijd goed zien!) of een zichtwaarneming? 4. Ben je in het gebied veel verschillende soorten sporen tegen gekomen? Waren de sporen gemakkelijke te vinden? Ook veel spannende en onverwachte sporen? - Als je foto’s van sporen maakt, leg er dan een voorwerp met bekende grootte bij (bijv. een muntstuk). Het is dan later gemakkelijker om via internet, bibliotheek of de begeleiders(s) het spoor alsnog op naam te brengen. Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Riet Benodigdheden: doekaart ‘bootje van riet’ kompas riet Riet is een grasachtige plant. Je ziet deze plant veel langs de oevers van sloten staan. Deze plant helpt het water te zuiveren. Riet heeft namelijk een netwerk van ondergrondse stengels. Hierop zitten bacteriën die allerlei stoffen opeten. Daarom worden rietbedden soms bewust gebruikt om vervuild water te zuiveren. Handig hè? Opdracht 13: leren van riet Aan bladeren van het riet kun je zien waar de wind vandaan komt. Kijk er maar eens goed naar. Waar komt de wind nu vandaan? Klopt het? Omdat de bladeren los aan de stengel zitten kunnen ze met de wind meedraaien. Probeer het zelf maar eens. Lukt het je om alle bladeren in één richting te zetten? LET OP: de randen van de bladeren zijn scherp, je kunt je er aan snijden. Bespreek met elkaar waar je riet voor kunt gebruiken. Natuurlijk kun je riet gebruiken om er mee te spelen. Maak een bootje zoals op de doekaart. Kun je ook fluiten op riet? Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Doekaart : bootje van riet Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)

Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8) Onderzoek: Doornik natuurakkers Je hebt vandaag vooral kunnen genieten van alle planten en dieren en hun geluiden in Doornik Natuurakkers. Je weet nu waarom in dit natte gebied zo veel zegen (=sloten) lopen en dat er veel verschillende soorten spannende planten en dieren leven. Hele grote dieren, zoals een ree. Maar ook hele kleine bodem- en waterdiertjes en insekten. Met behulp van jullie schatten mogen jullie straks aan anderen vertellen over wat je over het gebied Doornik Natuurakkers ontdekt hebt. Kortom, je bent nu klaar om woordvoerder van Doornik Natuurakkers te worden. Benodigdheden: je eigen aantekeningen je gevonden schatten ingevulde tellijsten Opdracht 14: woordvoerders… Welke planten of dieren heb je hier gezien en onderzocht? Wat vind je het leukste aan het gebied in Doornik Natuurakkers? Wat heb je nog gemist in het gebied en wat zou men eraan kunnen doen en verbeteren? Bespreek met je groepje welke onderwerpen en vondsten jullie met de eindpresentatie willen delen met anderen. Bespreek met elkaar: - wat je wil laten zien? - wat je daarbij wilt vertellen? - hoe je je verhaal gaat vertellen of laten zien? - verdeel de taken: wie gaat wat vertellen? Vertel ons over je spannende ervaring en deel je wensen! Natuurbeleving Doornik Natuurakkers (groep 7 & 8)