Ouderschap en psychiatrie Ouders met een psychotische stoornis

Peter van der Ende Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen Marrie Venderink Stafmedewerker Cenzor Lentis-Groningen

Lectoraat Rehabilitatie & Lentis Groningen Website Hanzehogeschool Groningen Lentis/Cenzor

Onderwerpen 1. Achtergronden rehabilitatie en ouderschap 1. Achtergronden rehabilitatie en ouderschap 2. Project beschrijving 2. Project beschrijving 3. Onderzoek 3. Onderzoek 4. Methodiek 4. Methodiek 5. Oefening 5. Oefening

1 (Psychiatrische) Rehabilitatie “Rehabilitatie is het proces waarbij getracht wordt om het functioneren van personen met psychiatrische handicaps zodanig te verbeteren dat ze succesvol en tot hun tevredenheid kunnen wonen, leren en werken in de milieus van hun keuze met zo min mogelijk professionele hulp” (Anthony, 1990). “Rehabilitatie is het proces waarbij getracht wordt om het functioneren van personen met psychiatrische handicaps zodanig te verbeteren dat ze succesvol en tot hun tevredenheid kunnen wonen, leren en werken in de milieus van hun keuze met zo min mogelijk professionele hulp” (Anthony, 1990).

Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) Veranderdoelen op terreinen van wonen, werken, leren en sociale contacten Veranderdoelen op terreinen van wonen, werken, leren en sociale contacten Verkennen (doelvaardigheidsbepaling), kiezen, verkrijgen en behouden Verkennen (doelvaardigheidsbepaling), kiezen, verkrijgen en behouden

Ouderschap-psychiatrie Vermaatschappelijking: meer cliënten als ouder Vermaatschappelijking: meer cliënten als ouder tussen en 1 miljoen tussen en 1 miljoen Hogere drempel voor gebruik Hogere drempel voor gebruik maatschappelijke voorzieningen maatschappelijke voorzieningen Veel hulpverleners missen handvatten om ontwikkelingen in het ouderschap te bevorderen Veel hulpverleners missen handvatten om ontwikkelingen in het ouderschap te bevorderen

Schizofrenie Abel, K.M. e.a. (Journal of Clinical Psychiatry, 2005) De meeste vrouwen die schizofrenie hebben, De meeste vrouwen die schizofrenie hebben, krijgen kinderen In Engeland worden per jaar 1000 kinderen uit moeders met schizofrenie geboren In Engeland worden per jaar 1000 kinderen uit moeders met schizofrenie geboren ( Engeland 60 milj.) Nederland ( 16 milj.) 265 ( Engeland 60 milj.) Nederland ( 16 milj.) 265 Lagere beroepsstatus, de helft niet getrouwd, Lagere beroepsstatus, de helft niet getrouwd, 27% geen partner 26 % slechte relatie

Beoordeling door hulpverleners (N=932) Percentages Percentages Schiz. Stemmingsstoorn. Schiz. Stemmingsstoorn. Problemen bij zorg voor het kind Problemen in emotionele reactie Geweld tegen kind 3 3 Risico’s

De helft kan goed ouderschap vervullen. De helft kan goed ouderschap vervullen. Men kan functioneren dankzij maatschappelijke positie en dankzij netwerk Men kan functioneren dankzij maatschappelijke positie en dankzij netwerk Hulpverleners geven hoog risico aan voor geweld Hulpverleners geven hoog risico aan voor geweld Interventies: sociale interactie Interventies: sociale interactie

2. Project Literatuuronderzoek Literatuuronderzoek Behoefteonderzoek (N=47) Behoefteonderzoek (N=47) Vijf case-studies Vijf case-studies Programma: Programma: “Ouderschap met succes en tevredenheid” Pilot (N=20) Pilot (N=20) Website Website

Onderzoeksvraag Welke behoeften aan ondersteuning hebben ouders met psychiatrische beperkingen? Welke behoeften aan ondersteuning hebben ouders met psychiatrische beperkingen?

Diverse aspecten ouderschap Omgang met het kind Scheppen van basis- voor- waarden Opvoeding en sturing

Balans Eigen leven Ouderschap + verhoogde kwetsbaarheid kwetsbaarheid

3 Onderzoek vanuit Rehabilitatie Vragen naar mogelijkheden en niet naar onmogelijkheden (deficiënties) Vragen naar mogelijkheden en niet naar onmogelijkheden (deficiënties) Zelfbeoordeling en weinig observatie Zelfbeoordeling en weinig observatie

Vragenlijst Onderdelen Onderdelen Tevredenheid met de ouderrol Tevredenheid met de ouderrol Vaardigheden aan het kind leren Vaardigheden aan het kind leren Levensvoorwaarden creëren Levensvoorwaarden creëren Sociale contacten aangaan Sociale contacten aangaan Communiceren met het kind Communiceren met het kind

-vervolgens bij elk onderdeel- Hulpbronnen Hulpbronnen Veranderwensen Veranderwensen Benodigde steun Benodigde steun

Conclusies De helft wil andere hulp dan men krijgt met name rondom ouderschap De helft wil andere hulp dan men krijgt met name rondom ouderschap Steun in omgang met kind Steun in omgang met kind Aangaan van gesprek over Aangaan van gesprek over eigen problematiek eigen problematiek Opvoedingsondersteuning Opvoedingsondersteuning en juridische hulp en juridische hulp

Aanbevelingen Hulpverleningsorganisaties Wissel ideeën uit over voorzieningen in verschillende regio’s Wissel ideeën uit over voorzieningen in verschillende regio’s Breng ‘witte vlekken’ op het terrein van ouderschap in kaart Breng ‘witte vlekken’ op het terrein van ouderschap in kaart

-voor ouders- ‘Ouders’ vraag naar mogelijkheden voor steun bij het ouderschap ‘Ouders’ vraag naar mogelijkheden voor steun bij het ouderschap Denk na over communicatie over eigen problematiek met de kinderen Nicholson e.a. (2001) Denk na over communicatie over eigen problematiek met de kinderen Nicholson e.a. (2001) Maak een plan voor de opvang van de kinderen bij toenemende psychiatrische problematiek Maak een plan voor de opvang van de kinderen bij toenemende psychiatrische problematiek Kleine ontmoetingsgroepen voor ouders Kleine ontmoetingsgroepen voor ouders

Vervolg Trainingen voor hulpverleners Trainingen voor hulpverleners Gecontroleerde studie naar effectiviteit van de methodiek Gecontroleerde studie naar effectiviteit van de methodiek Ontwikkelen van methodiek voor themabijeenkomsten Ontwikkelen van methodiek voor themabijeenkomsten

4. Methodiek ontwikkeling

Lectoraat Rehabilitatie & Lentis Groningen Ouderschap met succes en tevredenheid

Uitgangspunten bij de ontwikkeling van het materiaal Aansluiten bestaande methodieken Aansluiten bestaande methodieken Ouders in verschillende situaties Ouders in verschillende situaties Autonomie / mogelijkheden / zelfverwerkelijking Autonomie / mogelijkheden / zelfverwerkelijking Combineren ouderrol met andere rollen Combineren ouderrol met andere rollen Herhaling en langdurig Herhaling en langdurig Communicatie met betrokkenen Communicatie met betrokkenen

“Ouderschap met succes en tevredenheid” Drie cliëntenwerkboeken: Huidig functioneren van de ouder Huidig functioneren van de ouder Versterken van de ouderrol Versterken van de ouderrol Hernemen of uitbreiden van de ouderrol Hernemen of uitbreiden van de ouderrol

“ Huidig functioneren van de ouder” “ Huidig functioneren van de ouder” Wie ben ik en wie is mijn kind? Wie ben ik en wie is mijn kind? Tevredenheid en succes Tevredenheid en succes Verdeling van tijd en aandacht Verdeling van tijd en aandacht Steun, zelfvertrouwen en verwachtingen Steun, zelfvertrouwen en verwachtingen Een passend vervolg Een passend vervolg

“Versterken van de ouderrol” Wie stellen eisen aan de ouder? Wie stellen eisen aan de ouder? Wat vraagt de ouderrol van ouder? Wat vraagt de ouderrol van deze ouder? Aan de eisen voldoen? Aan de eisen voldoen? Wie helpt? Wie helpt? Oplossingen kiezen Oplossingen kiezen Afstemmen met betrokkenen Afstemmen met betrokkenen Succesvol en tevreden Succesvol en tevreden blijven

“ Hernemen / uitbreiden van de ouderrol” Wensen van de ouder Wensen van de ouder Mogelijke activiteiten en situaties Mogelijke activiteiten en situaties Wie stellen eisen? Welke? Wie stellen eisen? Welke? Aan de eisen voldoen? Aan de eisen voldoen? Wie helpt / oplossingen kiezen Wie helpt / oplossingen kiezen Afstemmen met betrokkenen Afstemmen met betrokkenen Hoe verder? Hoe verder?

Toepassingsmogelijkheden en samenwerking Regie bij de ouder Regie bij de ouder Begeleide zelfhulp / op maat / balans Begeleide zelfhulp / op maat / balans Preventief Preventief Succes en tevredenheid Succes en tevredenheid Combinatie andere zorg / communicatie Combinatie andere zorg / communicatie Heldere eisen / betere vaardigheden Heldere eisen / betere vaardigheden

Voorbeeld toepassing Opname Basisanamnese: behandelvragen / ouderschap Preventief huisbezoek (KOPP) Groepsprogramma ouderschap Individuele begeleiding Na ontslag of preventief Individuele begeleiding (ambulant) Groepsprogramma Na ontslag of preventief Individuele begeleiding (ambulant) Groepsprogramma

Reacties / vragen: Reacties / vragen: Websites: Websites: