Mindfulness: wat is het en wat is het niet? Anne Speckens Hoogleraar Psychiatrie

Werkt mindfulness echt? Mindfulness is big business - het verovert nu zelfs de gezondheidszorg, van pijnbestrijding tot behandeling tegen depressies. Is daar wel genoeg wetenschappelijke grond voor? Volkskrant 14 maart 2015

Mindfulness op het werk, goed voor de productiviteit? In het onderwijs zijn ze ermee bezig, psychiatrische patiënten zouden er baat bij hebben en er is een wildgroei aan cursussen: mindfulness lijkt een blijvertje. De levenshouding maakt nu zelfs zijn opwachting op de werkvloer: ook in Nederland bieden meer en meer bedrijven het aan. NOS op 3 30 april 2015

Ga toch weg met je mindfulness Wie een knoop in z’n buik heeft van ellende wordt in mindfulness geleerd deze knoop wel te voelen maar er niets mee te doen. Symptoombestrijding dus. Laat mij gewoon een potje janken, de stress van me afschreeuwen of woedend de borden door de kamer smijten, betoogt Paulien Derwort. NRC Handelsblad 30 mei 2015

Mindfulness Definitie van mindfulness met aandacht aanwezig zijn in het hier en nu intentioneel zonder oordeel Jon Kabat Zinn, 1997

Mindfulness Based Cognitieve Therapie 8 bijeenkomsten van 2,5 uur 8 - 12 deelnemers dagelijks thuis oefenen stiltedag

Waar bestaat MBCT uit? Formele aandachtsoefeningen lichaamscan zitmeditatie bewegen met aandacht Informele aandachtsoefeningen drie minuten adempauze dagelijkse dingen met aandacht doen Cognitief gedragstherapeutische vaardigheden balans in activiteiten gedachten zijn geen feiten terugval preventie

Wat leren deelnemers? Stilstaan Concentratie Acceptatie zonder oordeel Samenhang tussen lichamelijke sensaties, emoties en gedachten Opmerken van automatische gedragspatronen Veranderen van automatische gedragspatronen Toelaten van negatieve gevoelens Loslaten van automatische reacties Zelfzorg (Zelf) compassie

MBCT voor terugkerende depressie 1.00 MBCT: 37% See GREEN BOOK PP 316 -317 TAU patients continued with the treatment they would normally receive, including seeking help from other sources such as family doctor. All had been previously treated with ADM but had been off it for at least three months before trial. The proportion of patients using ADM in the MBCT group was less than in TAU group Would patients experience a relapse in the 60 weeks after baseline assessment? N = 145 in three centres. 75% had had more than three episodes Left hand line on graph is the cumulative proportion of patients not relapsing The graph depicts survival curves comparing relapse / recurrence to DSM-III-R major depression for TAU and MBCT in patients with three ore more previous episodes of depression. Less than 1 in 200 probability of getting a difference this large 0.5 TAU: 66% 10 20 30 40 50 60 Teasdale et al., J Clin Cons Psychol 2000

Mindfulness bij verschillende klachten Voor-na of gecontroleerde studies naar mindfulness Mei 2013 Lichamelijke of psychische aandoeningen of klachten Mindfulness-based interventies N=209 studies met 12.145 deelnemers Khoury et al., Clin Psychol Rev 2013

Khoury et al., Clin Psychol Rev 2013

How do MBs improve mental health? Randomized clinical trials January 2014 Mediation analysis with group as independent variable MBSR/MBCT in mediation analysis Quantitative assessment of mental health and hypothesized mediator N=20 studies N=12 included for quantitative synthesis for mindfulness N=6 included for quantitative synthesis for negative thinking Gu et al., Clin Psychol Rev 2015

Changes in mindfulness as mediator Gu et al., Clin Psychol Rev 2015

Changes in repetitive negative thinking as mediator Gu et al., Clin Psychol Rev 2015

En zien we dat ook terug in de hersenen? Studies naar effect van meditatie op de structuur van de hersenen Vergelijking van meditatoren en mensen die nooit gemediteerd hebben Random toewijzing aan mindfulness training en controleconditie van mensen die belangstelling hebben voor mindfulness N=21 onderzoeken: N=5 voor-na studies naar mindfulness N=16 cross-sectionele studies naar langdurige meditatoren Fox et al., Neuroscience & Biobehavioral Reviews 2014

Convergent brain structure differences in meditation practitioners Fox et al., Neuroscience & Biobehavioral Reviews 2014

Anatomical likelihood estimation (ALE) meta-analysis of brain morphology differences Fox et al., Neuroscience & Biobehavioral reviews 2014

Hersengebieden die veranderen door meditatie Functies Hersengebieden Meta-cognitief bewustzijn Frontopolaire cortex/BA10 Lichaamsbewustzijn Sensorische cortices Insula Geheugen consolidatie Hippocampus Emotie en zelfregulatie Voorste en middelste cortex cingularis Orbitofrontale cortex Communicatie in en tussen de twee hersenhelften Superieure longitudinale fasciculus Corpus callosum

Radboud Centrum voor Mindfulness Mindfulness trainingen Patiënten met psychiatrische stoornissen Patiënten met chronische somatische klachten AIOS, medisch specialisten Medisch studenten (via studentenpsychologen) Wetenschappelijk onderzoek (Kosten-) effectiviteit Werkingsmechanisme Postacademische opleiding tot mindfulnesstrainer www.radboudcentrumvoormindfulness.nl

Mindfulness & Compassie Zinvol bij depressie? Rhoda Schuling Onderzoeker in Opleiding / Mindfulnesstrainer Intro zelf en radboud, onderzoek

MBSR voor mensen met longkanker en hun naasten Melanie P. J. Schellekens, MSc 19 september 2015

Mindfulness bij ADHD Lotte Janssen Psycholoog & PhD student

(Online) mindfulness bij kanker Drs. Else Bisseling Félix Compen MSc Psychiater Gedragswetenschapper

Mindfulness voor coassistenten Inge van Dijk

Mindfulness training voor AIOS Hanne Verweij