Mitradates en zijn vrouw

111 1 τα ῦ τα ἀ κούσας ὁ βουκόλος κα ὶ ἀ ναλαβ ὼ ν τ ὸ παιδίον ἤ ιε τ ὴ ν α ὐ τ ὴ ν ὀ πίσω ὁ δ ὸ ν κα ὶ ἀ πικνέεται ἐ ς τ ὴ ν ἔ παυλιν. Nadat de koeherder dat had gehoord en het kind had opgetild, ging hij dezelfde weg terug en komt (kwam) aan bij zijn hut. 58 ἤ ιε – welke vorm van welk ww? impf van ei\mi – gaan τ ὴ ν α ὐ τ ὴ ν ὀ πίσω ὁ δ ὸ ν – acc. van richting 59 ἀ πικνέεται = ?? ajfiknei`tai (psilosis en geen samentrekking) praes historicum Op de afbeelding een vergelijkbare gebeurtenis: De herder Faustulus brengt de gevonden kinderen naar zijn hut.

τ ῷ δ ᾽ ἄ ρα κα ὶ α ὐ τ ῷ ἡ γυνή, ἐ πίτεξ ἐ ο ῦ σα π ᾶ σαν ἡ μέρην, τότε κως κατ ὰ δαίμονα τίκτει ο ἰ χομένου το ῦ βουκόλου ἐ ς πόλιν. En toevallig baart ook zijn eigen vrouw, die elke dag kon bevallen [letterlijk: de bevalling nabij was], op dát moment op de een of andere manier door een godheid, toen de koeherder naar (de) stad weggegaan was. 59 τ ῷ - pers vnw τ ῷ κα ὶ α ὐ τ ῷ - dativ possessivus bij ἡ γυνή (de vrouw van hemzelf = zijn eigen vrouw) 60 κατ ὰ δαίμονα – Hdt. laat vaker zien, dat er volgens hem sprake is van goddelijk ingrijpen in de geschiedenis. Wat zou de ‘truc’ van deze god zijn? Het (doodgeboren) kind van zijn vrouw wordt vervangen door het kind van Mandane ο ἰ χομένου το ῦ βουκόλου – gen abs

ἦ σαν δ ὲ ἐ ν φροντίδι ἀ μφότεροι ἀ λλήλων πέρι, ὃ μ ὲ ν το ῦ τόκου τ ῆ ς γυναικ ὸ ς ἀῤῥ ωδέων, Ze waren beiden bezorgd [letterlijk: in bezorgdheid over elkaar], hij, omdat hij vreesde voor de bevalling van zijn vrouw, -

ἡ δ ὲ γυν ὴ ὅ τι ο ὐ κ ἐ ωθ ὼ ς ὁ Ἅ ρπαγος μεταπέμψαιτο α ὐ τ ῆ ς τ ὸ ν ἄ νδρα. en de vrouw, omdat tegen z’n gewoonte Harpagos haar man had ontboden. 63 ο ὐ κ ἐ ωθ ὼ ς – hierin zit de kern van de angst: het is niet normaal dat Mitradates bij Harpagos moet komen. μεταπέμψαιτο - welke vorm en waarom? opt obliquus α ὐ τ ῆ ς – naar welk Griekse woord verwijst dit? ἡ δ ὲ γυν ὴ

2 ἐ πείτε δ ὲ ἀ πονοστήσας ἐ πέστη, ο ἷ α ἐ ξ ἀ έλπτου ἰ δο ῦ σα ἡ γυν ὴ ε ἴ ρετο προτέρη ὅ τι μιν ο ὕ τω προθύμως Ἅ ρπαγος μετεπέμψατο. Toen hij na zijn terugkomst [ptc.] bij (haar) stond, vroeg zijn vrouw, omdat zij (hem) onverwacht zag, als eerste waarom Harpagos hem zo dringend had ontboden. 64 ἐ πέστη – welke vorm van welk ww? aor van ejf – iJstamai Het ond = de herder ἐ ξ ἀ έλπτου ἰ δο ῦ σα – ze had dus kennelijk verwacht dat hij langer weg zou blijven

ὁ δ ὲ ε ἶ πε " ὤ γύναι, ε ἶ δόν τε ἐ ς πόλιν ἐ λθ ὼ ν κα ὶ ἤ κουσα τ ὸ μήτε ἰ δε ῖ ν w [φελον μήτε κοτ ὲ γενέσθαι ἐ ς δεσπότας το ὺ ς ἡ μετέρους. Hij zei: ‘Vrouw, in (de) stad gekomen heb ik gezien en gehoord, wat ik niet had moeten zien en wat ook nooit aan onze meesters had moeten overkomen. 66 w[ φελον – deze vorm moet je ook in het 2 e deel vd zin gebruiken, maar dan in de derde persoon enkelvoud. τ ὸ - relativum zonder antecedent je kunt het vertalen, alsof er tou`to, o{ staat (datgene, wat) – óf in het Ned ook geen antecedent gebruiken

ο ἶ κος μ ὲ ν π ᾶ ς Ἁ ρπάγου κλαυθμ ῷ κατείχετο, ἐ γ ὼ δ ὲ ἐ κπλαγε ὶ ς ἤ ια ἔ σω. Het hele huis van Harpagos werd beheerst door gehuil; hevig geschrokken ging ik naar binnen. 67κλαυθμ ῷ - dat. auctoris (=handelende persoon bij passivum) 68 κατείχετο – pass.

3 ὡ ς δ ὲ τάχιστα ἐ σ ῆ λθον, ὁ ρέω παιδίον προκείμενον ἀ σπα ῖ ρόν τε κα ὶ κραυγανόμενον, κεκοσμημένον χρυσ ῷ τε κα ὶ ἐ σθ ῆ τι ποικίλ ῃ. En zodra ik binnenkwam, zie ik een kindje liggen, spartelend en blèrend, gehuld in goud en kunstig geborduurde kleding. 68 ὁ ρέω = oJravw. Bij a-stammen komen in Hdt.’ dialect ook vormen met een e voor. 69 παιδίον προκείμενον– AcP bij oJrevw ἀ σπα ῖ ρόν – ptc; -όν is uitg. van ptc onz ev! (congr met παιδίον ), vergelijk: κε-κοσμη-μένον – ptc perf Pass luwn, -onto~ luousa luon !!, -onto~

3 ὡ ς δ ὲ τάχιστα ἐ σ ῆ λθον, ὁ ρέω παιδίον προκείμενον ἀ σπα ῖ ρόν τε κα ὶ κραυγανόμενον, κεκοσμημένον χρυσ ῷ τε κα ὶ ἐ σθ ῆ τι ποικίλ ῃ. En zodra ik binnenkwam, zie ik een kindje liggen, spartelend en blèrend, gehuld in goud en kunstig geborduurde kleding. 68 ὁ ρέω = oJravw. Bij a-stammen komen in Hdt.’ dialect ook vormen met een e voor. 69 παιδίον προκείμενον– AcP bij oJrevw ἀ σπα ῖ ρόν – ptc; -όν is uitg. van ptc onz ev! (congr met παιδίον ) κε-κοσμη-μένον – ptc perf Pass

Ἅ ρπαγος δ ὲ ὡ ς ε ἶ δέ με, ἐ κέλευε τ ὴ ν ταχίστην ἀ ναλαβόντα τ ὸ παιδίον ο ἴ χεσθαι φέροντα κα ὶ θε ῖ ναι ἔ νθα θηριωδέστατον ε ἴ η τ ῶ ν ὀ ρέων, Toen Harpagos mij zag, beval hij (me) om zo snel mogelijk nadat ik het kindje op had gepakt weg te gaan, terwijl ik het meenam en neer te leggen, waar (de) wildrijkste (plaats) van de bergen is, 70 ε ἶ δέ – van welk ww? oJravw Denk aan een kal-eido-scoop (daar zie je mooie beelden mee) 72 ε ἴ η – opt. obliquus (afh. vraag)

φ ὰ ς Ἀ στυάγεα ε ἶ ναι τ ὸ ν τα ῦ τα ἐ πιθέμενόν μοι, πόλλ ᾽ ἀ πειλήσας ε ἰ μή σφεα ποιήσαιμι. zeggend dat het Astyages was, die dat had opgedragen aan mij, mij dreigende met veel dingen, als ik dat niet zou doen. 72 φ ὰ ς – ptc van welke ww? fhvmi τ ὸ ν τα ῦ τα ἐ πιθέμενόν – lidw is herhaald, dus ptc is bijvoeglijk gebruikt bij Ἀ στυάγεα 73 τα ῦ τα / σφεα – wat wordt hiermee bedoeld? het kind oppakken en in de bossen leggen

4 κα ὶ ἐ γ ὼ ἀ ναλαβ ὼ ν ἔ φερον, δοκέων τ ῶ ν τινος ο ἰ κετέων ε ἶ ναι· En nadat ik het had opgetild, nam ik (het) mee, menend dat (het) van een van de slaven was; 74 τ ῶ ν τινος ο ἰ κετέων ε ἶ ναι – waarom zou hij dit denken? Omdat een koning natuurlijk nooit zijn kind te vondeling zou leggen.

ο ὐ γ ὰ ρ ἂ ν κοτ ὲ κατέδοξα ἔ νθεν γε ἦ ν. ἐ θάμβεον δ ὲ ὁ ρέων χρυσ ῷ τε κα ὶ ε ἵ μασι κεκοσμημένον, want nooit had ik kunnen vermoeden, waar het toch vandaan kwam. Ik was verbaasd, toen ik zag dat (het) sierlijk gekleed was in kleding met goud [letterlijk: met goud en kledingstukken], 75 ἂ ν κατέδοξα – welke vorm? irrealis (indic + ἂ ν!!)

πρ ὸ ς δ ὲ κα ὶ κλαυθμ ὸ ν κατεστε ῶ τα ἐ μφανέα ἐ ν Ἁ ρπάγου. en (toen ik) daarnaast (zag) dat er openlijk een rouwstemming heerste in (het huis) van Harpagos. 76 κατ-ε-στε ῶ τα – welke vorm van welk ww? ptc perf van kaq-iJstamai κλαυθμ ὸ ν κατεστε ῶ τα – AcP bij ὁ ρέων (in vorige zin) Welke 2 aanwijzingen heeft Mitradates dus, dat het niet zomaar een slavenkind is? * χρυσ ῷ τε κα ὶ ε ἵ μασι κεκοσμημένον (te mooie kleren) * κλαυθμ ὸ ν κατεστε ῶ τα ἐ μφανέα ἐ ν Ἁ ρπάγου (Harpagos en familie zijn erg bedroefd)

5 κα ὶ πρόκατε δ ὴ κατ ᾽ ὁ δ ὸ ν πυνθάνομαι τ ὸ ν πάντα λόγον θεράποντος, ὃ ς ἐ μ ὲ προπέμπων ἔ ξω πόλιος ἐ νεχείρισε τ ὸ βρέφος, En meteen daarna dan verneem ik tijdens (de) reis / op de weg het hele verhaal van een bediende, die me [de] stad uit begeleidde [ptc.] en de baby in handen gaf, 78 ἐ νεχείρισε τ ὸ βρέφος – wat klopt er niet in het verhaal? in r. 74 had hij zelf het kind al opgepakt

ὡ ς ἄ ρα Μανδάνης τε ε ἴ η πα ῖ ς τ ῆ ς Ἀ στυάγεος θυγατρ ὸ ς κα ὶ Καμβύσεω το ῦ Κύρου, καί μιν Ἀ στυάγης ἐ ντέλλεται ἀ ποκτε ῖ ναι. ν ῦ ν τε ὅ δε ἐ στί.“ dat het dus een kind was van Mandane, de dochter van Astyages, en van Kambyses, de (zoon) van Kyros, en (dat) Astyages beveelt het te doden; en nu, deze (hier) is het.’ 79 ε ἴ η – welke vorm en waarom? opt. obliquus (afhankelijk van het woord πυνθάνομαι) Van wie zijn dit de woorden? van de dienaar 80 μιν – naar welk woord verwijst dit? πα ῖ ς 80 ν ῦ ν τε ὅ δε ἐ στί. Wat doet Mitradates op dit moment? Het kind aan zijn vrouw laten zien.