Bijvriendelijke behuizing voor het bijenvolk Breng het land tot bloei BD-Winterconferentie 27/02

Inhoud Nestruimte natuurlijke voorkeuren Natuurlijke dynamiek! Warmtehuishouding Optimale bijenwoning Bespreking voorbeelden

Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015 Nestruimte Onderzoek (prof. T. Seeley) leert dat zwermende bijen een voorkeur hebben voor: Een ruimte van 40 l (min.12 l – max.100 l) De vorm v.d. ruimte heeft geen belang Opening onderaan en smal (15x2 cm) Opening bij voorkeur op het ZO Hoogte: 5 à 6 m Vroegere bewoning door bijen (was) Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

De dynamiek in het bijennest Dynamiek van half augustus tot eind maart: De wintertros beweegt opwaarts Consumeren van honingvoorraad: eerst de zomerhoning, uiteindelijk de lentehoning. De onderste, bebroede cellen kunnen ten prooi vallen aan de wasmot tijdens de winter Dynamiek van begin april tot begin augustus. Aanbouwrichting is naar beneden toe. Sterke volken breiden ook in de breedte uit. Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Optimale bijenwoning en ventilatie Ventilatie is van groot belang voor: WARMTEHUISHOUDING ZUURSTOFTOEVOER WATERDAMPAFVOER Bijen prefereren ‘koude bouw’ (=raten dwars op de opening) t.b.v. ventilatie. Bijen zullen waaieren met hun vleugels om ventileren op te starten. In de winter is de actieve ventilatie minimaal. EXTRA! Voor een optimale ventilatie is de koker best niet te hoog. Dampdoorlatend materiaal helpt zeer om condensatie (schimmels!) te voorkomen Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Een bijenkast voor gezonde volken? Alle voornoemde elementen uit de biologie van de honingbij wijzen in de richting van mogelijke bijdragen voor een beter concept van bijenkasten wat betreft de gezondheid van bijen. Volgende elementen verdienen hierbij uiterste aandacht: Vermijden condensvorming Ventilatie Verticale volksdynamiek Isolatie (warmteregulering ondersteunen) Minimale doorsnijding van het broednest Celgrootte van 4,9 mm Wasraatvernieuwing (1 op 2 waswafels/jaar!) Conclusie : Het loont de moeite om met hernieuwde ijver concepten te ontwikkelen voor bijenkasten die hier rekening mee houden.

Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015 Optimale bijenwoning VOLUME: 40 liter => VORMGEVING? Voor een optimale warmtehuishouding is een bolvorm aangewezen. 35 000(winter)-75 000(zomer) bijen hebben een zekere ruimte nodig. Observatie: vaak beperkt een natuurlijk bijennest zich tot 8-9 waswafels. Een bolvorm over 8 waswafels (Warré) met tussenafstand van 35 mm geeft plaats voor 41850 werkstercellen (830 cellen/dm2) In deze cellen kan 16,4 kg honing opgeslagen worden. (0,3kg/dm2) Dit is al voldoende als broedruimte van 75000 individuen die 6 weken leven (want de larve ontwikkelt in 3 weken tijd). CONCLUSIE: voor een volume van 40 liter kan een koker van 28 cm Ø en 65 cm hoog prima voldoen. Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 40 ltr Zomer: 40 ltr Type Holle Boomstam – Kloskorf VERBETERPUNTEN: Volksopvolging. PLUSPUNTEN: Natuurlijke raatbouw Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Vernieuwing was door raatoogst Minimale storing

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 30 ltr Zomer: 30 ltr Type Drentse Korf PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Prima isolatie Prima dampdoorlatend Natuurlijke raatbouw Omhullende raatouw Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Standplaats kan soepel gekozen worden mits bescherming VERBETERPUNTEN: Volume is star en klein Begeleiding zwakke volken Raatvernieuwing. Ventilatie Zwermopvolging Muizenschade

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 36 ltr Zomer: 36 ltr Type Weissenseifener Hangkorf (Günther Mancke) VERBETERPUNTEN: Volume naar 40 ltr Ventilatie Omhullende raatbouw Honingoogst PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Prima isolatie Prima dampdoorlatend Natuurlijke raatbouw Raatvernieuwing (ten dele). Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Standplaats kan soepel gekozen worden mits dakbescherming Hoge ophanging is mogelijk

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 0 - 79,3 ltr Zomer: 0 - 79,3 ltr Type Topbar-Hive PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Ventilatie Prima voor warme klimaten Natuurlijke raatbouw Snelle raatvernieuwing Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Sterke en zwakkere volken kunnen gepast begeleid worden Volume aanpasbaar via tussenschot Vaste standplaats aangewezen ZWAKTES in GEMATIGD KLIMAAT: Horizontale jaardynamiek. Warmtehuishouding Omhullende raatbouw niet echt mogelijk

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 40 ltr Zomer: 40 ltr Type: Bienenkiste VERBETERPUNTEN: verticale volksdynamiek warmtehuishouding PLUSPUNTEN: eenvoud natuurbouw wasraten raatverneuwing

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 45 ltr Zomer: >45 ltr? Type Bee Home VERBETERPUNTEN: Honingzolder bovenaan bij sterke volken? Begeleiding zwakke volken Raatvernieuwing. PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minder gestoord Prima isolatie Prima dampdoorlatend Natuurlijke raatbouw zonder dat de raat aan de zijwanden aangebouwd wordt

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 0-120 ltr Zomer: 0-120 ltr Type Einraumbeute PLUSPUNTEN: Natuurlijke raatbouw Honingmantel boven broednest blijft ongestoord Raaminspectie mogelijk Broednest ononderbroken Vlotte raatvernieuwing Volk kan steeds de gepaste ruimte krijgen Wintertros moet geen lege ruimtes overbruggen VERBETERPUNTEN: Opvolging vergt openen van het volk

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Warré-kast BINNENVOLUME: Winter: 36,5 ltr Zomer: 54,8 ltr PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Volume is nagenoeg optimaal Warmtehuishouding goed te regelen Volksdynamiek max. gerespecteerd Bijplaatsen broedbak langs onder Natuurlijke raatbouw Snelle raatvernieuwing Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Sterke en zwakkere volken kunnen gepast begeleid worden Lichtgewicht broekbakken VERBETERPUNTEN: Stabiliteit bijenkast Omhullende raatbouw niet echt mogelijk Wintertros op onderbroken raat

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Christ Kast Voorloper van de Warré-kast 15 cm hoge rompen (Warré: 21 cm) Wasraten worden vastgebouwd aan de toplatten van de onderliggende broedbak Oogt: afsnijden van de raten met lang plat mes of staaldraad (zoals bij het snijden van kaas) Duitse tegenhanger van de Warré-kast

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Winter: 185,2 ltr Zomer: 282,7 ltr Type Perone Kast PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Natuurlijke raatbouw Omhullende raatbouw Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Vaste standplaats VERBETERPUNTEN: Begeleiding zwakke volken Raatvernieuwing broedbak. Ventilatie? Isolatie? Is dit volume geschikt voor onze streek? DUS: Als dit werkt is het optimum van 40 ltr opnieuw te bestuderen… De imme zal ons dan andermaal verrassen. ..

Nieuw perspectief? Kasttypes bestuderen is boeiend – van elk type valt wat te leren! 40 liter is half zo groot als de meeste courante hedendaagse bijenkasten. Wat als je dit kleine volume terug aan de bijen ter beschikking stelt? Ongetwijfeld: vroeger zwermen op het jaar Maar: houdt dit ook in: dat de bijen het jaar door beter doorvoed worden tijdens hun larvestadium? dat het volk snel terug op sterkte is na het zwermen? de oude koningin zich minder uitput? Allicht heeft de natuur goede redenen voor dit optimum… In hoeverre dienen we hier rekening mee te houden is ook voor natuurlijk imkeren nog een open vraag?