Stookjerijk2015 Apeldoorn Stookjerijk2015 Apeldoorn 21 april 2015 ‘Kansen huurdersparticipatie vanuit de nieuwe Woningwet’

Programma Stookjerijk Apeldoorn Opening met Volkert Vintges, directeur GNMF Presentaties Woonbond (oa actuele ontwikkelingen) en GNMF (energieprestaties 2014) Interviews met wethouder Nathan Stukker, Haico van Nunen (adviseur SBO Tilburg) en Johan Wessels (nul-op-de-meter). Rondetafels met corporaties, met huurdersverenigingen en met raadsleden Vervolgafspraken

“Energiebesparing en Betaalbaarheid in prestatieafspraken” Stook Je Rijk Apeldoorn 21 april 2015 “Energiebesparing en Betaalbaarheid in prestatieafspraken” Jaap van Leeuwen, Energieconsulent Nederlandse Woonbond

Beleid SER Energie-akkoord (2013) Lagere woonlasten Energielabel B in 2020 Energieneutraal in 2050

Beleid SER Energie-akkoord (2013) Lagere woonlasten Energielabel B in 2020 Energieneutraal in 2050 Melick N.O.M.

Actualiteit Huren stijgen fors, energieprijzen stagneren Krachtiger prestatieafspraken, met huurders! Woningwet Nieuwe woningwet, ligt al voor in de eerste kamer, daar is een wijziging op voorgesteld door het nieuwe kabinet, dat heet een novelle en die term zie je dus wel eens in het nieuws als het over wonen gaat Er gaat behoorlijk wat veranderen voor de corporaties, zoals welke activiteiten ze mogen uitvoeren Precieze einduitkomst is nog onzeker, wellicht dat de parlementaire enquête daar ook nog invloed op heeft Voor huurders is van groot belang dat de prestatieafspraken van 2 partijen naar 3 gaan: de huurders komen er bij Bovendien worden de afspraken minder vrijblijvend Dit zijn behoorlijk zekere onderdelen van de nieuwe wet, wij adviseren dat nieuwe colleges daar op voorsorteren en huurdersorganisaties de prestatieafspraken mee bepalen Huren, inkomen en energieprijsontwikkeling De koopkracht is de afgelopen jaren afgenomen, zeker in de huursector waar de huren in 2013 en 2014 veel harder stijgen dan de inflatie Energieprijzen stagneren Op de korte termijn is het verhaal van het terugverdienen minder gunstig dan voorheen Betaalbaarheid is het onderwerp van nu in de sector

Prestatie-afspraken 1 Algemeen Jaarlijks moment (tussentijdse) evaluatie Concreet en meetbaar Budget ondersteuning huurdersorganisaties Deel informatie met alle partijen 1 Algemeen, proces: verzoek aan: gemeente en corporaties Betrek huurdersorganisaties als volwaardige partner bij het formuleren en jaarlijks evalueren van woonvisie en prestatieafspraken. (nieuwe woningwet/novelle, 2015) Stel een jaarlijks moment vast voor (tussentijdse) evaluatie van de voortgang wordt gedaan en hoe (meting). Zorg voor passend budget zodat huurdersorganisaties passende ondersteuning voor dit proces kunnen inschakelen. (WOHV) Bepaal welke informatie inzichtelijk gemaakt moet worden voor alle partijen om afspraken over energiebesparing en woonlasten te kunnen maken (woonlastenonderzoek, inzicht in energielabels, monitoring realisatie prestatie-afspraken gemeente etc.) zorg dat de informatie tijdig beschikbaar is voordat er over gesproken wordt. (WOHV) 7

Prestatie-afspraken 2 Onderzoek Woonlastenonderzoek Monitor jaarlijkse voortgang Enquête onder huurders Tilburg, Maastricht, Noord Holland Noord Onderzoek: Voer twee- of vier-jaarlijks een woonlastenonderzoek uit om te identificeren welke groepen in de problemen komen (NVMT-criterium). Voorbeelden: Tilburg, Den Bosch, woonlastenonderzoeken Woonbond. In welke complexen kunnen gericht maatregelen genomen worden? Monitor de jaarlijkse voortgang van de afspraken met meetbare gegevens (aantallen woningen, huishoudens, labelstappen, maatregelen, etc) Voer een energie/woonlasten enquete onder huurders uit om de interesse en voorkeuren te bepalen voor de verschillende soorten maatregelen (meersporenstrategie energtiebesparing en woonlastenaanpak, etc) 8

Prestatie-afspraken 3 Woningtoewijzing Minder armoede (NVMT) Slechte labels én lage inkomens eerst Energiecoach, Budget coach Den Bosch: “Woonlasten de Baas” Zwolle, Zeist: betaalbaarheidsdebatten Hoe stelt de gemeente voor om de huren betaalbaar te houden Hoe zorgt de gemeente ervoor dat de corporaties zich er ook aan houden (zie afwijking door Vestia, 55 % onder hoogste aftoppingsgrens) Aanvullende suggestie: neem ook de lagere middeninkomens (bijv. 34.000 tot 39.000 bruto jaarinkomen) in deze aanpak. Gebruik hierbij het NVMT-criterium. Uit meerdere onderzoeken blijkt ook deze groep kwetsbaar,  omdat zij altijd het volle pond betalen en niet voor toeslagen e.d. in aanmerking komen. Om te meten of een huishouden in armoede leeft hanteer de NVMT-norm van het SCP (zoals in Rigo onderzoek Den Bosch). http://energiesprong.nl/wp-content/uploads/2014/11/20131007-Woonlasten-Den-Bosch-2.0.pdf Voorbeelden van concrete voorstellen: Door energiebesparing en andere maatregelen in 2019 een halvering ten opzichte van 2015 van het aantal huurders, dat in armoede leeft door te hoge woonlasten Uit onderzoek is gebleken dat in wijk x veel huishoudens wonen met lage inkomens en slechte energielabels. De woningen in die wijk worden voor 2017 verbeterd naar energielabel B of A met inzet van de woonlastenwaarborg én huuraftopping op de hoogste aftoppingsgrens. In de wijken waar ook veel lage inkomens wonen en slechte energielabels zijn, maar die nog niet voor 2017 in aanmerking komen voor verbetering, worden energiecoaches en budget coaches ingezet die worden opgeleid door de corporatie om huishoudens te helpen te besparen op energie. (zie voorbeeld Woonbond Energiecoaches Ede) Een eventueel aan te leggen warmtenet zal een Minder-Dan-Nu prijs (dit is dus scherper dan NMDA) voor huurders hanteren, zodat de woonlasten per definitie zullen dalen. De woningen die worden aangesloten op het warmtenet worden ook geïsoleerd. De woonlastenwaarborg wordt daarbij ingezet. De nul-op-de-meter woningen in wijk x zullen na mutatie niet geliberaliseerd worden, zodat ze beschikbaar blijven voor de doelgroep.   Spreek af dat er scenario’s doorgerekend worden van de effecten die de afspraken hebben op de woonlasten. Bijvoorbeeld: Door 5.000 woningen te verbeteren naar energielabel A, het aanleggen van een warmtenet in wijk x en een streefhuurbeleid van 70% en het gerichter toewijzen van woningen met lage woonlasten aan huurders met lage inkomens dalen de woonlasten in de doelgroep huurders met te hoge woonlasten gemiddeld met 10% in 2020 waardoor er in 2020 een halvering van het aantal huurders in armoede is ten opzichte van 2015. 9

Meersporenbeleid woningvoorraad Kleine verbeteringen Renoveren Energieneutrale projecten Vlecht lange termijn visie in: voor 2018 een p.v.a. Energieneutraal 2050 Hoe ga je om met je woningvoorraad? Toepassen woonlastenwaarborg; zorg wegnemen over woonlasten. Woonlastenfonds als een soort ‘plus’ op de huurtoeslag. Denk vooruit met renovatie: liever een onderdeel heel goed doen zodat dat ook in energieneutrale concepten past dan 2 onderdelen redelijk (bijv. van dubbel glas naar HR++ in combinatie met

Toepassen woonlastenwaarborg; zorg wegnemen over woonlasten. Woonlastenfonds als een soort ‘plus’ op de huurtoeslag. Denk vooruit met renovatie: liever een onderdeel heel goed doen zodat dat ook in energieneutrale concepten past dan 2 onderdelen redelijk (bijv. van dubbel glas naar HR++ in combinatie met

Apeldoorn 1. Verkenning bestaande woningvoorraad (rekenkamer 2012) 2. Prestatie-afspraken - Primaire doelgroep groeit, maar toch kleinere sociale voorraad - Gemiddeld label C in 2020? Veel afspraken niet meetbaar en wie levert welke prestatie? 3. Huurdersverenigingen als volwaardige partner 1. Hoe groot is de armoede in Apeldoorn onder huurders Bijv. over de beschikbaarheid van de betaalbare woningen

Kaart Rekenkamer Apeldoorn 2012 cumulatie risico’s bestaande voorraad Corporaties zullen geneigd zijn om wel de huur van de hoge labels te verhogen na mutatie, maar niet de huur van lage labels te verlagen na mutatie. Bij huren lager dan 100 % van maximaal redelijk hoeft dat immers ook niet.

Ervaringen van Energiecoaches Enthousiasme en ervaringen delen Inspireer elkaar en pak het echt op! Corporaties zullen geneigd zijn om wel de huur van de hoge labels te verhogen na mutatie, maar niet de huur van lage labels te verlagen na mutatie. Bij huren lager dan 100 % van maximaal redelijk hoeft dat immers ook niet. bespaarenergiemetdewoonbond.nl/Energiecoach

Er zit geld in je huis Nieuwe campagne www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl/toolkit

Energieprestaties Apeldoornse corporaties 2014 Maarten Visschers, Gelderse Natuur en Milieufederatie

Huur-woningen 2014 Energie- Index 2014 Verbetering Energie-Index 2014 (2013) Woningen met Zonnepanelen/ zonneboilers in 2014 De Goede Woning 7.680 1.70 0.05 (0.00) 44/ 329 De Woonmensen 5.200 1.48 0.03 (0.03) 478/ 336 Ons Huis 4.670 1.57 0.08 (geen meting) 40/ 336 Sprengenland 890 1.55 (2013) Geen meting Totaal / gemiddeld Apeldoorn 18.440 1.60 0.05 (0.01) Landelijk 1.65 0.04/ 0.04 Tempo nodig voor Energie-akkoord 0.05

Toelichting energieprestaties 2014 Apeldoornse huursector zit in 2014 op tempo (verbetering Energie-Index met 0.05) dat nodig is om energiedoelstelling gemiddeld energielabel B in 2020 te halen (SER Energieakkoord). Ga zo door! Ons Huis koploper met verbetering Energie-Index 0.08. Met name bereikt door isolatie. Daarbij voor 2015 een huurverhoging van 1%, inflatievolgend. De Goede Woning heeft verbetering (0.05) bereikt door het plaatsen van energiezuinige verwarmingsketels. Sprengenland wil meedoen aan monitoring. De Woonmensen zit op Energie-Index van 1.48 en nadert al gemiddeld energielabel C (= 1.40). Energielabel B in prestatieafspraken als doel stellen om energieneutrale gebouwde omgeving in Apeldoorn in 2030 ook te kunnen halen.

Jaarmonitor Woningbouw sociale huur Apeldoorn Uitbreiden met : verbetering Energie-Index van Apeldoorse corporaties en totale Apeldoornse huursector Woonlastenontwikkeling in Apeldoornse huursector: som van huur en werkelijk energieverbruik. Zie ook tool Alliander (Energie-atlas, Christian Klep)

25 november 2015, Slotbijeenkomst Stookjerijk 2015, Utrecht