Landbouw-Economisch Bericht 2015 30 juni 2015 Petra Berkhout

Uitgelicht Lange trends structuur veranderen niet (daling grond, bedrijven, arbeid) Meer schommelingen in prijzen => risicomanagement Inkomensniveau onder druk maar wel boven meerjarig gemiddelde Milieudruk voor aantal indicatoren nog steeds hoog Nieuwe afzetkanalen bieden kansen Kort nieuws

Agrosector en economie

Bijdrage agrocomplex stabiel Bijdrage agrocomplex aan economie en werkgelegenheid rond de 8% Circa een derde o.b.v. buitenlandse grondstoffen Deel van agrocomplex dat op buitenlandse grondstoffen draait levert meer op per arbeidsjaar dan deel dat draait op binnenlandse grondstoffen Beloning in primaire sector van ingezette arbeid, grond en kapitaal blijft achter bij de rest van de keten

In –en uitvoer Nederland 2014 Totale goederenuitvoer: 432 mrd. euro Totale goedereninvoer: 385 mrd. euro Agrarische export: 80,7 mrd. euro (19%) Agrarische import: 52,4 mrd. euro (14%) Agrarisch handelsoverschot met EU-landen Met niet-EU-landen handelstekort Doorvoer beperkt (3%), wederuitvoer (24%) niet

Belangrijkste exportproducten Gaat om beeld totale handel Export NL naar landen in de EU (in 1.000 euro) Vlees (inclusief slachtafvallen): 6.626.993 Kaas: 2.703.945 Bier van mout: 464.492 Bollen, knollen: 629.101 Export NL naar landen buiten de EU (in 1.000 euro) Vlees (inclusief slachtafvallen): 852.285 Kaas: 610.831 Bier van mout: 1.031.542 Bollen, knollen: 450.909

Productie land- en tuinbouw

Productie primaire sector In 2014 meer productievolume, lagere prijzen => daling bruto productiewaarde primaire land- en tuinbouw tot 27,5 miljard euro Spiegelbeeld van 2013 Sectorinkomen 2,6 miljard euro Een daling van 8,5% ten opzichte van 2013 Inkomen per arbeidskracht in Nederland hoger dan in ons omringende landen Akkerbouwprijzen fors omlaag

Ontwikkeling productiewaarde, waarde aangekochte goederen en diensten en resterend inkomen (mln. euro), 2000-2014

Inkomens land- en tuinbouw Inkomen uit bedrijf in 2014 gemiddeld 51.800 euro Daling ten opzichte van de goede jaren 2012 en 2013 Inkomsten van buiten bedrijf gemiddeld 18.200 euro totaal inkomen 70.000 euro gemiddeld Spreiding tussen bedrijven, jaren en sectoren groot De besten blijven vaak de besten

Inkomstenbronnen Inkomen uit bedrijf vooral bepaald door de opbrengsten van land- en tuinbouwproducten Ruim 8% opbrengsten uit niet-agrarische activiteiten en subsidies Min of meer constant de laatste jaren Subsidies => vooral bedrijfstoeslagen Verbreding => omzet in 2013 500 mln. euro

Structuurontwikkelingen

Structuurontwikkelingen Totaal aantal bedrijven daalt tot 65.507 (-2,9%) In lijn met de lange termijn trend 45% bedrijven zeer klein (SVC <25.000 euro; minder dan 0,75 aje) 5% bedrijven zeer groot (SVC > 250.000 euro; meer dan 5 aje): glastuinbouw

Verdeling (%) bedrijven, SVC en ha naar grootteklasse (in SVC), 2010 en 2014

Arbeid en grond In 2014 157.987 arbeidsjaareenheden (-2,2%) Gezinsaandeel 58% (2000: 66%) Areaal landbouwgrond 1,84 mln. ha (-0,5%) Meer dan drie kwart van afname landbouwgrond is omgezet in bebouwd gebied Afname arbeid en grond gaat door

Landbouw en milieu

Milieudruk Grote variëteit in de ontwikkeling per milieu-indicator Fosfaat- en stikstofdruk sterk afgenomen Emissie van broeikasgassen (methaan, lachgas en kooldioxide) en gebruik van bestrijdingsmiddelen in veel mindere mate Niet alle beleidsdoelen lijken haalbaar Mest en mineralen vormen nog altijd grootste probleem

Ontwikkeling milieu-indicatoren 2000-2013

Het Jaar van de Bodem Door een steeds intensiever gebruik is de beschikbaar- heid van kwalitatief goede landbouwgrond onder druk gekomen Schaalvergroting Specialisatie Risicofactoren Rooigewassen Kortlopende pacht Is er een verband tussen de twee?

Bodem - vervolg Hoge teeltfrequenties rooigewassen in de NOP, de Veenkoloniën en het Land van Zijpe Gemiddeld worden rooigewassen niet expliciet geteeld via kortlopende pacht Voor sommige rooigewassen zou deze relatie er wel kunnen zijn Behoud van bodemkwaliteit is belangrijk voor het publieke belang van een duurzame agrarische productie. Met welke spelregels voor grondgebruik kan dit publieke belang worden geborgd?

Online in opkomst ...

...eten kopen in de winkel wordt een keuze Een op de acht Nederlandse consumenten doet ook dagelijkse boodschappen wel eens online Opkomst van e-commerce haalt verkoopvolume weg uit fysieke winkels Nederland loopt achter bij Verenigd Koninkrijk Online biedt nieuwe afzetkansen primaire sector en voor hele keten

Feiten ... Nederland telde in 2014 4.504 supermarkten, waarvan 68 ‘hypermarkten’ ( vvo van 2.500 m2 of meer) Aandeel biologische producten in totale bestedingen is 2,4% Nauwelijks verschuiving in concentratie melkveehouderij, intensieve veehouderij en glastuinbouw 1988-2013 Boeren en waterbeheerders al in 90 DAW-projecten met elkaar in gesprek Twee derde van de lidstaten kiest voor een uniforme hectaretoeslag

... en meer Nog niet de helft van de POP’s is goedgekeurd De gemiddelde waarde van het Nederlandse land- en tuinbouwbedrijf is gestegen tot 2,7 mln. euro in 2014 Innovatoren zijn jonger en hebben een groter bedrijf www.landbouw-economischbericht.nl

Vragen?