TEI tutorial Library Lab Sessie 2 (24 november 2014) Ron Van den Branden en Bert Van Raemdonck Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB)
Overzicht 1.TEI projecten 2.TEI coderen (oXygen) 3. 4.Transcriptie van primaire bronnen 5.Annotaties 6.Werken met TEI: ODD / Roma
2. XML bewerken XML is platte tekst, kan dus met eender welk programma worden bewerkt Software die een aantal XML-gerelateerde functies integreert: Parser: controleert of XML Well-formed is, en/of valid t.o.v. een schema Syntax highlighting + pretty printing Automatisch sluiten van openingstags ‘Tag completion’: suggestie voor geldige elementnamen, attribuutnamen, attribuutwaarden XSLT/XQuery processor: voor bewerking van XML in de editor WYSIWYG: tagless editeermodus
XML editors Weinig echt gratis XML editors, open-source kerkhof Goede basiseditor: XML Copy editor (MAAR alleen Windows) Bijna gratis: Essential XML editor Vaak ook XML functionaliteit via plugins in software tekst editors Commerciële editors: vaak duur Zeer uitgebreide editor, met specifieke TEI ondersteuning: oXgyen (30 dagen proefperiode, academische licentie = $99)
TEI coderen met oXygen TEI framework ingebouwd, met: TEI schema’s TEI templates TEI XSLT stylesheets voor visualisering van ‘standaard’- documenten 1.Open oXygen 2.Selecteer “Bestand” “Nieuw” 3.Navigeer in templates naar “TEI P5” “All” 4.Klik “Create” 5.Plak de oplossing van de oefening “Zelfverminking” in de tekst 6.Vervang rond “Arnon Grunberg, 2011” door
oXygen: tags en attributen Nieuw element invoegen: 1.Typ “<“ (of CTRL+E) 2.Typ/selecteer elementnaam Bestaande tekst coderen: 1.Selecteer tekst 2.CTRL+E 3.Typ/selecteer elementnaam Attribuut toevoegen: 1.In starttag: typ SPATIE 2.Typ/selecteer attribuutnaam 3.Typ waarde (of CTRL+SPATIE voor suggestielijst)
TEI framework: observaties Processing instructions voor koppeling aan TEI schema Real-time validering Expliciete validering: CTRL+SHIFT+V of TEI XSLT transformaties: selecteer een scenario uit lijst rechts en bekijk resultaat “Author” mode: selecteer “author”
6. Werken met TEI: schema’s Overzicht: Customizing TEI, Roma Elementen en modules de/selecteren Attributen de/selecteren Attribuutwaarden beperken Nieuwe elementen en attributen definiëren Werken met schema’s Schema genereren met Roma Schema associëren in oXygen TEI valideren met oXygen
Werken met TEI: schema’s Tot zover: “tei_all” +- Volledige TEI model beschikbaarVeel onnodige elementen/attributen EenvoudigGevaar voor inconsistente codering door grote keuzevrijheid Intimiderend / verwarrend
Werken met TEI: schema’s Alle TEI schema’s worden afgeleid van een abstract model Vastgelegd in een “ODD” document: TEI document waarin specifieke TEI elementen een TEI schema beschrijven ODD = One Document Does it all: Verschillende schema-talen: (DTD,) RelaxNG, XML Schema Proza-documentatie: HTML, PDF Mogelijk om eigen schema + codeerrichtlijnen te definiëren in projectspecifieke ODD
Customizing TEI +- Project: volledig aanpasbaar aan projecteisen Project: investering in TEI kennis: Verschillende modules ODD jargon Project: dwingt tot goede project- en documentanalyse vooraf Codering: eenvoud + consistentie Library Lab: voorbeeld ODD
ODD bewerken: Roma Online editor voor: Creëren en bewerken van ODD Genereren van schema’s: (DTD), RelaxNG, XML Schema Genereren van documentatie (codeerprincipes): PDF/XHTML Customizing TEI: Elementen en modules (de)selecteren Attributen (de)selecteren Attribuutwaarden beperken
1.Selecteer “Build up” 2.Klik op “Start”
Roma: start libLabSchema
Roma: modules bekijken “Modules”: overzicht van Modules bekijken: klik op modulenaam Beschikbare TEI modulesGeselecteerde TEI modules …core tei header textstructure
Roma: elementen selecteren 1.Selecteer “core” module 2.Verwijder drama-elementen (,, )
Roma: voeg toe 1.Kijk of al in huidige ODD is opgenomen 2.Indien nodig: zoek waar het te vinden is en voeg toe 3.Idem voor tabellen:,,
Roma: voeg toe 1.Kijk of al in huidige ODD is opgenomen 2.Indien nodig: zoek waar het te vinden is en voeg toe 3.Idem voor tabellen:,, 1.Selecteer module “figures” in “List of TEI Modules” 2.Selecteer alleen,,, 3.Klik “save” N.B.: om module integraal toe te voegen: klik “add” naast naam
Roma: voeg toe
Roma ODD
Roma: attributen selecteren Ook attributen kunnen worden toegevoegd en verwijderd: 1.Zoek element op in lijst modules 2.Klik rechts naast element op “change attributes” 3.De/selecteer attributen uit lijst 4.Klik “save” attribuut voor element (“core” module)
Roma: verwijder
Roma: attribuutwaarden beperken Vaak is het interessant voor consistentie van codering om attribuutwaarden te beperken tot lijsten van toegelaten waarden Vb: mogelijke types in een project beperken via een vaste lijst van toegelaten waarden commentaar woordverklaring biografisch marginalia
Roma: attribuutwaarden beperken Om de waarden voor een attribuut van een bepaald element te beperken: 1.Selecteer attribuut: 1.Zoek element op in lijst modules 2.Klik rechts naast element op “change attributes” 2.Klik op attribuutnaam 1.Bepaal “Default value” 2.Bepaal type lijst: open / closed 3.Bewerk “List of values” (waarden, gescheiden door komma’s) 4.Klik “save” waarden voor tot: commentaar woordverklaring biografisch marginalia
Roma: attribuutwaarden beperken
Roma ODD Klik “Save Customization”
libLabSchema ODD commentaar
Roma: ODD schema 1.Klik “Schema” 2.Selecteer schemataal en kies “Generate”
oXygen: schema associëren Processing Instruction toevoegen: 1.Creëer nieuw XML document, met minimaal 2.Kies “Document” “Schema” “Associate Schema” 3.Selecteer Schema bestand 4.Klik “OK”
oXygen: schema associëren
oXygen: schema gebruiken
ODD: samenvatting TEI schema is altijd “customization”, afgeleid van ODD Mogelijk om projectspecifieke schema’s te definiëren in ODD: Modules selecteren Elementen selecteren Attributen selecteren Attribuutwaarden wijzigen Eigen elementen definiëren Eigen attributen definiëren TEI Guidelines: TEI by Example, module 8
Hoe moet het nu verder? Informatiebronnen: TEI Guidelines: TEI Wiki: TEI by Example: Hulpbronnen: TEI-L: ( Stackoverflow: vragen met [TEI] tag: