OR en pensioen Mr. Helga Bronsveld-Taute Organisatieadviseur SBI Houten, 22 november 2012

Pijlers pensioensysteem Nederland Er zijn 3 pijlers voor ons pensioensysteem: 1. de AOW (omslagstelsel) 50% 2. aanvullend pensioen (kapitaaldekking) 45% 3. individuele besparingen, pensioenverzekeringen 5% Totaal gespaard vermogen van ong. 1000 mrd. 165% BNP

Structuur in de pensioenwet werkgever pensioenovereenkomst uitvoeringsovereenkomst werknemer pensioenuitvoerder Pensioenreglement startbrief

Pensioenuitvoerders Er zijn 5 soorten pensioenuitvoerders: 1. bedrijfstakpensioenfondsen (in 2010 92) 2. ondernemingspensioenfondsen (in 2010 417) 3. verzekeraars 4. (vrije) beroepspensioenfondsen (in 2010 13) 5. PremiePensioenInstelling (PPI) voor beschikbare premieregelingen Op dit moment 483 pensioenfondsen waarvan 107 in liquidatie

Enkele cijfers over pensioenregelingen Bedrijfstak- Pensioen fondsen Ondernemings-Pensioen Beroeps- en ov. Fondsen Totaal Pensioen- fondsen Verzekeraar Collectieve Regelingen Aantal deelnemers 15.051.000 2.292.000 94.000 17.437.000 1.011.000 premies 21.5 mrd 6.6 mrd 455 milj. 28.6 mrd Voorbeeld ABP Zorg&welzijn Shell Philips Notarissen, huisartsen

Elementen voor goed pensioen Welke elementen bepalen de waarde van het pensioen? Soort pensioenregeling Franchise Opbouwpercentage Toeslagen (Indexering) Eigen bijdrage

Soorten pensioenregelingen Globaal zijn er 3 soorten regelingen te onderscheiden: 1. eindloon : norm laatstgenoten loon 2. middelloon: norm gemiddeld genoten loon 3. beschikbare premie regeling: norm beschikbare premie Meeste Bedrijfstakpensioenfondsen en Ondernemingspensioenfondsen hebben middelloon

Middelloonregeling pensioen 4 diensttijd

Beschikbare-premie-regeling bijdragen werkgever en werknemes afdracht voor kosten en risicopremies pensioen kapitaal rendement aankoop uitkeringen

Beschikbare-premie-regeling Verschil middelloon, eindloon ten opzichte van beschikbare premieregeling: Geen gegarandeerde uitkering maar een gegarandeerde bijdrage in de premie. Geen zekerheid hoogte op te bouwen kapitaal, tenzij er garanties worden afgesproken Geen zekerheid over hoogte pensioen dat met het opgebouwde kapitaal kan worden ingekocht met 65 jaar

Franchise Franchise een vast bedrag dat van het salaris wordt afgetrokken i.v.m. AOW uitkering Varieert tussen 9000 en 20.000 Salaris min de franchise is de pensioengrondslag (het gedeelte waarover je pensioen opbouwt) Hoe hoger de franchise des te lager Is het pensioen pensioen grondslag franchise salaris

Opbouwpercentage Opbouwpercentage: het percentage van de pensioengrondslag dat per jaar aan pensioen wordt opgebouwd Bij eindloon vaak 1,75 % per jaar, Bij middelloon variërend tussen 1,75 en 2,25% Hoe hoger het percentage hoe meer pensioen Regeerakkoord: Eindloon max.1,50% en middelloon max. 1,75%

Toeslagen (indexering) Eindloon: geen toeslagen nodig voor actieven. Bij inactieven (gepensioneerden en slapers) vaak geen toeslagen. Middelloon: vaak toeslagen voor actieven en inactieven Beschikbare premie: geen toeslagen (meer of minder kapitaal). Bij aankoop pensioen kunnen toeslagen worden ingekocht.

Middelloonregeling met toeslag 2 pensioen 4 diensttijd

Pensioenresultaat en toeslagen Bron: Pensioen bestuur & management 2009 (1)

Eigen bijdrage pensioenpremie Afweging: wat is werknemer bereid te betalen voor meer of behoud van pensioen Meestal een zaak van CAO partners, echter soms ook rol voor OR; - via CAO of - via arbeidsovereenkomst of arbeidsreglement - via instemmingsrecht als het gaat om pensioen bij een verzekeraar

OR en Pensioen De OR heeft geen bevoegdheden op gebied van arbeidsvoorwaarden op grond van de WOR! Pensioen is uitgesteld loon; een arbeidsvoorwaarde Keuze WOR 1998: rol arbeidsvoorwaarden is voorbehouden aan vakbonden. Soms kent CAO wel rol toe aan OR bv. eigen bijdrage pensioenpremie.

OR en verzekerd Pensioen De OR met een pensioen bij een verzekeraar heeft echter instemmingsrecht (art. 27 lid 1 sub a WOR) over iedere invoering, wijzing of beëindiging van een pensioenverzekering. Een wijziging is minimaal 1 keer per 5 jaar aan de orde. Bij wijziging pensioenregeling zonder instemming beroep op nietigheid binnen 30 dagen. Rechtsgang via bedrijfscommissie of kantonrechter Wat is rol OR bij bedrijfstakpensioenfonds: VakbGeen instemmingsrecht OR bij ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen, maar wel instemmingsrecht op vastgelegde premiebijdragen werknemers!

OR en verzekerd Pensioen CAO afspraken over pensioen doen instemmingsrecht OR vervallen. Rol OR is voor deze categorie zeer belangrijk: Probleem bij deze instemmingsaanvragen; het gaat over veel geld, het betreft de arbeidsvoorwaarden van werknemers en de materie is ingewikkeld. Inhuren adviseur is noodzakelijk!

OR en BPF Medezeggenschap bij Bedrijfstakpensioenfonds(BPF): Bestuur: vakbonden mogen de helft van bestuurders voor het BPF aanleveren. Deelnemersraad: leden benoemd door vakbonden of voorgedragen door vakbonden en gekozen door de deelnemers, Taak gevraagd en ongevraagd advies over tal van onderwerpen van de pensioenregeling. Beroepsmogelijkheid op Ondernemingskamer Verantwoordingsorgaan: toetsing gevoerde beleid en beleidsvoornemens door werknemers, werkgever en gepensioneerden. Vaak samengesteld vanuit deelnemersraad Ve

OR en BPF OR geen instemmingsbevoegdheid over pensioen, maar: - OR dient bij fusie, overname of wijziging bedrijfsactiviteiten te controleren of verplichtstelling nog van toepassing is. - OR is wel instemmingsbevoegd voor excedentregelingen boven BPF niveau - OR is wel instemmingsbevoegd over vrijwillige aansluiting bij BPF - let op bevoegdheden vanuit CAO voor OR bv. over eigen bijdrage premie - Contact vakbonden, deelnemersraden kan altijd, i.v.m. korten regeling, hoogte eigen bijdrage, indexering

OR en OPF Medezeggenschap bij Ondernemingspensioenfonds(OPF): Bestuur: art. 99 lid 5 PW, evenveel werkgevers als werknemersvertegenwoordigers in het bestuur. Dit kan op voordracht door OR of deelnemersraad of verkiezing door en vanuit de deelnemers op een andere wijze, waarmee de OR heeft ingestemd. Deelnemersraad (facultatief): leden vaak benoemd door OR of deelnemers, soms vakbonden Verantwoordingsorgaan: leden vanuit deelnemersraad

OR en OPF Medezeggenschap bij Ondernemingspensioenfonds(OPF): OR geen bevoegdheid, maar: - OR dient te weten hoe medezeggenschap bij OPF is geregeld; eventueel zijn eigen positie daarin te versterken. - OR is wel instemmingsbevoegd voor excedentregelingen boven OPF niveau - CAO of ondernemingsovereenkomst kan OR bevoegdheid verlenen m.b.t. eigen bijdrage premie - Contact vakbonden, bestuursleden, dan wel deelnemersraad kan altijd, inzake dekkingsgraad, en indexering, eigen bijdrage.

Aandachtspunten OR en pensioen Let op bevoegdheden OR m.b.t. bestuursleden, deelnemersraad OPF en BPF en onderhoudt desgewenst contact Bij fusie of overname: controleer de gevolgen voor pensioen en eventuele collectieve waardeoverdracht. Overgang van onderneming kent afwijkende regels voor pensioen Alle pensioenregelingen moeten nu worden aangepast: pensioenopbouw, pensioenrichtleeftijd, let op hiaten bij tijdelijke uitkeringen Let op de indexering, actieven en inactieven Let op kostenniveau regelingen vooral bij Beschikbare premieregelingen.

Aandachtspunten OR verzekeraar Kosten huidig pensioen t.o.v. kosten nieuw voorgesteld pensioen. Vooral bij beschikbare premieregelingen of overgang van middelloon naar beschikbare premieregelingen, is het belangrijk vergelijkingen te maken (LNBB) Maatmensen laten uitrekenen (verschil huidig pensioen - nieuw pensioen per soort deelnemer) Huur eigen deskundige in Verleen pas definitieve instemming na controle eindversie van pensioenreglement en uitvoeringsovereenkomst

Aandachtspunten OR verzekeraar Deelnemer/werknemer heeft recht op collectieve en objectieve voorlichting Niet alleen de OR, maar ook de medewerker moet instemmen bij wijzigingen in een regeling. Ken contractduur, let op indexering (jaarlijks bespreken) en behaalde beleggingsrendement. Evalueer tijdig het functioneren van de verzekeraar. Zorg voor samenwerking met de verantwoordelijken die kennis hebben. P&O (bondgenootschap)

Verzekeraars vs. Pensioenfondsen Wat is het verschil tussen pensioenfondsen en verzekeraars? Verzekeraars meestal gericht op winst strengere financiële eisen gebaseerd op zekerheidspercentage van 99,5%, rekenrente 3% kunnen failliet gaan

Verzekeraars vs. Pensioenfondsen niet gericht op winst, minder strenge financiële eisen: gebaseerd op zekerheidspercentage van 97,5%, rekenrente 4% kunnen niet failliet gaan, maar wel korten op rechten Pensioenfondsen moeten een dekkingsgraad hebben van minimaal 105%: voorziening pensioenverplichtingen ten opzichte van de waarde van de beleggingen

Verzekeraars vs. Pensioenfondsen Als dekkingsgraad lager is dan 105%, moet er een herstelplan komen om binnen 3 jaar (eenmalig 5 jaar) weer de vereiste dekkingsgraad te hebben. Oorzaken problemen dekkingsgraad: Vergrijzing Sterftetabellen stijgende levensverwachting Lage rente Ook discussie over kostenniveau en kwaliteit vermogensbeheer

Hoe kan dekkingsgraad omhoog? Korten op de toeslagen/indexering van actieven en inactieven (gepensioneerden en ex-werknemers) Premie verhogen De pensioenregeling verslechteren (ABP mogelijk per 1-1-2013) Toezicht op kostenniveau en vermogensbeheer Wijze van berekening dekkingsgraad (marktrente of meer langere termijnrente) Verhoging pensioenleeftijd

Overzicht ontwikkelingen pensioen Commissie Goudswaard (‘Sterke tweede pijler’) in 2010: Tussen 2000 en 2010 zijn pensioenpremies gestegen van 9 naar 25 miljard. Voor onveranderd doorgaan is komende 20 jaar premiestijging van 40 a 50% nodig. Oorzaken: 1. Sterk oplopende levensverwachting (ieder 7 jaar, 1 jaar erbij) 2. Bewegelijkheid financiële markten en lage rente 3. Vergrijzing maatschappij

Overzicht ontwikkelingen pensioen Mei 2012: hoofdlijnenbrief Tweede Kamer meer duidelijkheid over: Nieuw Financieel Toetsingskader (meer transparantie en beter bescherming tegen financiele schokken), Nieuwe Pensioenwet (versterking governance) Januari 2015: invoering FTK en nieuwe Pensioenwet, Januari 2014: wijziging pensioenrichtleeftijd van 65 naar 67 jaar

Overzicht ontwikkelingen pensioen Regeerakkoord over pensioen: 1. AOW leeftijd versneld omhoog in 2018: 66 jaar en in 2021: 67 jaar 2. Overbruggingsregeling voor vutter’s 3. Doorwerkbonus voor werknemers van 61 -65 jr; zij kunnen met 65,5 jr met pensioen zonder financiële nadelen. 4. AOW partner toeslag ingeperkt per 1-7-2014, gezamenlijk inkomen is max 50.000

Overzicht ontwikkelingen pensioen 5. Nabestaandenuitkering duurt max. 1 jaar 6.Opbouwpercentage eindloon max 1,50% en middelloon max. 1,75% Het geheel kan voor jonge werknemers tot 23% minder pensioenopbouw betekenen. Doel: verlaging pensioenpremielast, betaalbaar houden van middelloon en naar voren halen van belastingheffing,

Pensioen?!

SBI Organisatieadvies Organisatieadvies geeft: Inhoudelijke trainingen op het gebied van: strategisch beleid , financieel beleid, werkkosten, pensioen, sociaal plan, reorganisatie en ontslag, HR (functiewaardering, bepaalde CAO's), verdieping advies en instemmingsrecht, wijziging arbeidsvoorwaarden en rol OR

SBI Organisatieadvies 2. Second opinion Inzake onderbouwing advies- en instemmingsplichtigeplichtige onderwerpen, strategische beleidsplannen, fusie, overname, sociaal plan, reorganisatieplannen, overgang onderneming, pensioen, werkkostenregeling, wijziging arbeidsvoorwaarden, ontwerpen MZ structuur.

SBI OR advieslijn OR advieslijn SBI, auteur van Inzicht in de OR Praktijkboek en de Toolbox Ondernemingsraad, uitgegeven door SDU Inzicht in de ondernemingsraad: volgt artikelen WOR Inzicht in de OR Praktijkboek: onderwerp gestuurd met Verwijzing naar Inzicht WOR Quickscans! ja/nee route Vraag en antwoord! Op de meest gestelde vragen Verwijzing naar modellen! Toolbox Ondernemingsraad Toolbox ondernemingsraad; modelbrieven, checklists, contracten, zeer handig voor secretarissen,

Vragen? SBI organisatieadvies Advies en training over pensioenen mr. Helga Bronsveld mr. Dick Karssen helga.bronsveld@sbi.nl d.karssen@sbi.nl 06-53996121 06-53658914 OR advieslijn SBI 0343-473473 www.sbi.nl