Landelijke Sociologie Dag Utrecht 12 maart 2011 dr. Albert Benschop Universiteit van Amsterdam Revolutie van de Facebook Generatie — Sociale netwerken, sociale georganiseerdheid en collectieve actie —

Menu van de dag 1.Wat is FoF? a.Kenmerken van FoF b.Infrastructuur van selectieve associaties 2.Opkomst van online netwerken a.Sociale armoede – tijdsverspilling b.Verrijking van sociale leven 3.Functies van virtuele netwerken Contacten | Nuttige informatie | Lol 4.Zelforganisatie van maatschappe- lijk verzet 5.Facebook revolutie of revolutie van Facebook generatie? 6.Egyptisch revolutie als flitsmeute

FoF = Friends-of-Friends nPersoonlijke vriendenkring als uitgangspunt en elementaire bouwsteen van sociale netwerken: bottom-up & emergent. nEigen vriendenkring uitbreiden met vrienden- netwerk van onze vrienden. nWaarde van virtuele sociale netwerken berust op betrouwbaarheid van de verbindingen: trusted links. nIn zichzelf expanderende vriendenkringen krijgt elke deelnemer toegang tot de persoonlijke, professionele en sociale informatie in de profielen van alle andere ‘vrienden van vrienden’.

Infrastructuur voor selectieve associaties nUitdaging voor makers en gebruikers van sociale software. nVergroot relationele rijkdom: ‘vitamine R’ nSelectieve associaties :vriendenkringen, beroepsgenoten, gelijkgeïnteresseerden en gelijkgestemden –kunnen dynamisch opereren, terwijl zij –tegelijkertijd hun grenzen uitbreiden –zonder hun cohesie, identiteit of doelstelling te verliezen.

Hype, sociale armoede en tijdverspilling nSommige critici beschouwen opkomst van sociale netwerken –als een hype zonder inhoud. –als een teken van sociale armoede. –als een gigantische tijdverspilling. nAnderen zijn ervan overtuigd dat de toekomst van het sociale netwerken zich op het internet zal voltrekken. nInternet = medium van nabijheid. nAfrekenen met balkanisering van sociale netwerken die gevolg is van de genadeloze concurrentie tussen de producenten van sociale software.

Nut en Lol van Online Socialiseren nContact onderhouden met bestaande vrienden kennissen, collega’s, familieleden enz. nContact maken met nieuwe vrienden, kennissen etc. nBron van affectieve binding: solidariteiten nBron van nuttige informatie –Professionele, persoonlijke, intieme informatie –Selectiviteit en kleuring van informatie –Beheersen van informatiechaos: remedie tegen infobecitas –Strategisch belang: tips die alleen via vertrouwde relaties worden doorgegeven. nBron van vermaak: just making fun… nBeheer van vriendschapsrelaties nMoreel kader: virtuele sociale controle

Risico’s van online netwerken 1.Privacy - “Jezelf bloot geven” a.Persoonlijke info die in verkeerde/onbetrouwbare handen valt. b.Misbruik van informatie. c.Privacy vs. Profit 2.Auteursrechten : Orkut, Facebook 3.Valse identiteit a.Kinderen misleiden b.Chemo-dame 4.Cyber bullying 5.Commercialisering van vertrouwensnetwerken a.slinksheid van adverteerders der commercie b.Kolonisering van de sociale leerwereld [ Habermas]

Nog meer risico’s 6.Lekken van “sensitive corporate information” 7.Reputatieschade voor grote concerns 8.Verslavend  Full-time obsessie a.Games en apps b.Productiviteitsverlies. c.Afsluiting van lokale leven  vervreemding van leefwereld  sociale uitsluiting d.“You have 0 friends” [South Park]

Virtually yours forever?

Beheersing van risico’s 1.Regels opleggen aan sociale netwerksites a.Waarborging van privacy door site-eigenaar. b.Zelf kunnen differentiëren wie van je connecties welke persoonlijke info laat zien (fine-grained privacy controls). c.Bescherming van virtuele identiteit : diefstal, neppen of faken v. profiel. d.Alles wat vertrouwen stimuleert 2.Controlemechanismen in sites inbouwen a.Controleren of mensen geen valse identiteiten aannemen. b.Persoonlijke netwerken beschermen tegen commercialisering 3.Auteursrecht beschermen –Accepteer geen ‘terms of service’ waarbij je je auteursrecht weggeeft

Beheersing van risico’s 4.Bescherm jezelf a.Word je uitgenodigd door iemand die je niet kent, ga dan bij andere mensen na of zij die persoon kennen, en vraag hoe die persoon jou kent. Blijkt niemand deze persoon echt te kennen dan moet je voorzichtig zijn. b.Vergroten van individuele kennis en gebruik van privacy instellingen. c.Bescherming van jongeren. 5.Controlemechanismen in sites inbouwen a.Controleren of mensen geen valse identiteiten aannemen. b.Persoonlijke netwerken beschermen tegen commercialisering. 6.Netwerksites op bedrijven blokken?

Nog meer remedies 7.Concurrentie bevorderen: NMA, EU a.rol van overheid vs. zelfregulatie b.rol van internationale wetgeving 8.Mechanismen van sociale controle

Moraal Paradox: Mensen zijn erg gesteld op hun (recht op) privacy, maar verspreiden toch zeer veel informatie over zichzelf (hetzij achter privacyfilters) op een min of meer 'publiek' domein. 1.Gebruikers moeten voor hun belangen opkomen  veilige internetomgeving

Nog meer moraal 2.Gebruikers moeten zichzelf reguleren –“Het probleem lijkt mij dus niet het medium maar de mens, die moet wijzer, verstandiger en handiger worden. Wij weten wat de risico's zijn, nu de normale mens nog!” –“Wij zullen ons gewaar moeten zijn van onze eigen neiging tot onmatigheid, we zullen ons zelf grenzen moeten stellen, dit aan een moderator overlaten is geen duurzame oplossing” –Gebruikers moeten zich hoeden voor digitale incontinentie Twitteren = het melden van oninteressante bezigheden of voorvallen waar niemand in geïnteresseerd is en iedereen misbruik van kan maken.

Zelforganisatie nZelforganisatie  reeks dynamische processen waarbij uit interacties tussen zijn componenten op lager niveau structuren ontstaan op het globale systeemniveau. nGlobale patroon is zich ontwikkelende (emergente) eigenschap van het systeem (geen eigenschap die aan het systeem is opgelegd door een externe ordenende kracht). nEmergentie  Er ontstaan patronen, structuren of eigenschappen die niet adequaat verklaard kunnen worden door alleen te refereren aan haar componenten en hun interactie.

Facebook revolutie in Egypte? Is Facebook machtiger dan het zwaard?

Facebook Revolutie? nInternet = medium & inzet van maatschappelijke strijd. nSociale netwerksites worden een coöperatieve ruimte voor associatie en politieke expressie nMuren die deze interactie proberen te verhinderen zijn veel makkelijk op te richten dan te handhaven. nInternet is hét publieke domein van de 21 e eeuw. nInternet is een conglomeraat van virtuele derde plaatsen: sociale georganiseerdheid nEgyptische revolutie als flitsmeute…. –

Freedom to Connect  “The internet has become the public space of the 21e century - the world's town square, class room, market place, coffee house and night club.”  “In addition to being a public space, the internet is also a channel for private communication and there must be a way to protect confidential communications.”  “The best answer to offensive speech is more speech. People can and should speak out against intolerance and hatred.” Minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton

Betekenis voor collectief handelen 1.Informeren van deelnemers over gebeurtenissen, klachten en acties 1.Coördinatie en terugkoppeling van informatie: horizontaal en verticaal. 2.Selectie, sturing en controle van informatie. 3.Afweer van (des-)informatiestrategieën van tegenstanders. 2.Meningsvorming over eisen, prioriteiten en acties. 3.Zichtbaarheid en bekendheid van bewegingen 4.Mobilisatie en actiecoördinatie Overwinnen van dilemma van collectieve actie: Wat onderdrukte mensen tegenhoudt om te protesteren is de angst dat zij zullen deelnemen aan een mislukte actie. Internet als medium van solidaire nabijheid: “Ik ben aanwezig” Virtuele connecties en sociale netwerken dragen bij aan:

Egypte zet deksel op internet om communicatie en zelforganisatie van opstandelingen te verstoren.

Egypte  Facebookrevolutie? nVertrekpunt in Egypte = “6 April beweging” die sinds april 2008 Facebook als uitvalsbasis gebruikt. Zij gaf het startsein voor de eerste grote demonstratie op 25 januari nEerst probeerde de regering van Egypte om de toegang tot sociale netwerken en communicatiesites zoals Facebook en Twitter te blokkeren, evenals de uitwisseling van tekstberichten via de mobiele telefoon. nOp 27 januari sloten de internet service provider de toegang tot het gehele internet af voor alle gebruikers. Het was voor het eerst dat een groot land het internet uitschakelde. nDeze maatregelen waren nadrukkelijk gericht tegen de duizenden demonstranten die internet gebruikten om hun acties te coördineren. nRevolteren met en zonder internet  Notitie

Egypte ging op zwart. Maar de farao zou niet rustig slapen. Een oorverdovend, oogverblindend en verstandblokkerend volksverzet werd zijn deel. Als een dief in de nacht moest hij uit Cairo vluchten.

Facebook bedankt….

Facebook revolutie?  “Revoluties maak je op straat, niet op internet” [Hans Schnitzler, VK ]  Sociale media vormen geen macht: “het zijn uiteindelijk de massa’s op straat die de regimes aan het wankelen brengen, en niet het twitterende individu.”  “Macht bestaat bij de gratie van de meute die al dan niet met geweld, het publieke domein voor zich opeist.”  Macht ontstaat “wanneer mensen samenkomen en eensgezind handelen.”  Virtuele ruimte is “een uitlaatklep die het zonder samenscholing kan stellen” – het is allemaal “vrijblijvend”.  “Uiteindelijk draait het om de toeëigening van de straat en niet om het bezit van de digitale snelweg”  “Niet dankzij, maar ondanks Twitter & Facebook gaan mensen de straat op”. Wat deugt hier niet? En waarom?