ROC Psychiatrie 10-06-2013 eenzaamheid Gert Machiels SPV – POH GGZ

BASIS GGZ Huisartsen zorg met ondersteuning van de POH-GGZ Basis Generalistische GGZ Specialistische GGZ Topzorg

Huisarts en POH -GGZ Huidige invulling wordt versterkt E-mental health Consulteren van specialist behoort tot mogelijkheden

BGGGZ 4 zorgvraagzwaarteproducten Huidige eerstelijnspsychologische zorg Deel vanuit gespecialiseerde ggz Preventie activiteiten Langdurige zorg (stabiel) met soms ondersteuning vanuit specialistische zorg

SGGZ Richten op ernstige problematiek Hoge mate complexiteit van behandeling met zwaar beroep op specialistische kennis

Topzorg Richten op zeer ernstige problematiek Zeer hoge mate complexiteit van behandeling met zwaar beroep op specialistische kennis

Verwijzen vanuit POH GGZ vermoeden DSM-benoemde stoornis; ernst problematiek; risico; complexiteit; beloop klachten.

Psychiatrie en eenzaamheid 10

Programma Eenzaamheid en psychische klachten Signalering,benadering en hulp 11

Cijfers 1 : 3 Nederlanders voelt zich eenzaam 3,5 miljoen eenzame mensen 1 miljoen sterk eenzame mensen Van Tilburg & de Jong-Gierveld, 2007 12

Risicofactoren t.a.v. eenzaamheid Lichamelijke ziekte of invaliditeit Psychische problematiek Gebrek aan sociale vaardigheden Ingrijpende levensgebeurtenissen Kwetsbare persoonlijkheid 13

Herkennen van sociaal isolement Vermijdingsgedrag Sociaal onhandig(hard praten ) Claimend gedrag Lichaamshouding Leven in het verleden 14

Redenen voor eenzaamheid Alleenstaand zijn Behoefte aan vrienden Alleen zijn/voelen Verplaatsing Gedwongen isolement 15

Eenzaamheid gaat vaak samen met: Rouw (140.000 overleden)=1% Persoonlijkheidsstoornissen 1%=150 .000 Depressie (15-30%)=3miljoen Angst (10-15%)= 1,5 miljoen Dementie (5%>65 jaar, 40%>85 jaar)= 150.000 Onbegrepen gedrag, Autisme 2%= 300.000 16

Bij rouw alert zijn op… Voortgang rouwproces: tempo is minder belangrijk, als er maar ontwikkeling in zit! Minder behoefte aan contact, onbegrip wordt ervaren Bij stagnatie in rouwproces: kans op ontwikkelen van een depressie 17

persoonlijkheidsstoornis Cluster A: Paranoïde persoonlijkheidsstoornis Schizoïde persoonlijkheidsstoornis Schizo-typische persoonlijkheidsstoornis Cluster B: Borderline persoonlijkheidsstoornis Antisociale persoonlijkheidsstoornis Narcistische persoonlijkheidsstoornis Theatrale persoonlijkheidsstoornis Cluster C: Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis  Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis 18

Kenmerken persoonlijkheidsstoornis A:Mensen met deze stoornis hebben weinig contact met anderen en leven vaak geïsoleerd.[2;3] Zij zijn niet snel geneigd om psychische hulp te zoeken. Er is relatief weinig wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar mensen met een cluster A stoornis.[2]  B:Mensen met een stoornis uit cluster B hebben veelal moeite met het beheersen van hun impulsen en emoties. Ze  zijn vaak impulsief, streven naar snelle behoeftebevrediging en zijn slecht in het onderhouden van (stabiele) relaties. Omdat ze  weinig of geen rekening houden met de eigen veiligheid en veiligheid van anderen, kan hun gedrag een verstorend effect hebben op de sociale omgeving C:Mensen met deze stoornissen hebben last van sociale vermijding, dwangmatig handelen en onzelfstandigheid. Ze kunnen zich wel beter aanpassen aan de eisen van het dagelijkse leven dan mensen met cluster A en B stoornissen 19

Symptomen Depressie Basis: - Sombere stemming - Niet meer kunnen genieten (!) Overig: - Slaapproblemen - Eetproblemen - Vermoeidheid - Onrust/geremdheid - Concentratieproblemen - Machteloos/schuldgevoel - Denken aan dood 20

Kenmerken depressie Bagatelliseren Ontkennen Isoleren Moeheid Passiviteit Zelfmoord gedachten 21

Symptomen Angststoornis Basis: - buitensporige angst - constante bezorgdheid Overig: - rusteloosheid - snel vermoeid zijn - concentratieproblemen - prikkelbaarheid - spierspanning - slaapproblemen Lichamelijk: - hartkloppingen - transpiratie - hyperventilatie 22

Kenmerken angst stoornis Vermijding, isolatie Verborgen depressie Bij ouderen uit een depressie zich vaak in (lichamelijke) angstklachten 23

Symptomen Dementie Vergeetachtigheid vooral recente gebeurtenissen Verminderde intellectuele vermogens rekenen, schrijven, logisch denken Gedesoriënteerd en verward zijn in plaats - tijd - persoon 24

Bij dementie alert zijn op… Isolatie Verwaarlozing Gevaar 25

PDD- NOS Ernstige en ingrijpende beperking in de ontwikkeling van de sociale interactie, samen met tekortkomingen in (non)verbale communicatieve vaardigheden of de aanwezigheid van stereotiep gedrag, interesses en activiteiten. 26

autisme Kwalitatieve beperkingen in de sociale interacties, Duidelijke stoornissen in het gebruik van normaal non verbaal gedrag zoals Oogcontact. Er niet in slagen met leeftijdgenoten relaties op te bouwen die passen bij de leeftijd. Tekort in het spontaan met anderen delen van plezier, bezigheden of prestaties. Afwezigheid van sociale of emotionele wederkerigheid Beperkte, zich herhalende stereotype patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten Kwalitatieve beperkingen in de communicatie 27

Wat beschermt tegen eenzaamheid en wordt lastiger als je ouder wordt Gezonde leefstijl en conditie Zinvolle en betekenisvolle activiteiten Bevredigende sociale contacten Gevoel greep op het eigen leven te hebben 28

Einde Vragen?

Wat kun je doen als naaste? 30

In gesprek met eenzame mensen Klagen = erkenning vragen voor gevoelens Focus op gevoel, niet op feiten Zoeken naar lichtpuntjes Aanspreken op eigen kracht Regie over eigen leven laten houden 31

Wat wel ? Actief luisteren Belangstelling tonen Acceptatie Gezamenlijkheid Eigen grenzen aangeven Samen iets ondernemen 32

Liever niet… Reddende engel Overnemen Pushen Ongevraagd advies Opofferen Eindeloos praten 33

Einde Vragen?