Duurzaam ontwikkeld of duurzaam misleid? Reinout Heijungs Centrum voor Milieukunde Universiteit Leiden

Elementen van de lezing LCA betekenis/inhoud werkwijze functie/rol bijdrage aan duurzaamheid reikwijdte/beperkingen Toepassing versus wetenschap middel/doel

Een duurzame stelling ... “Milieuvriendelijke produkten bestaan niet, milieuvriendelijker produkten wel.” voorwoord van de 1e Handleiding LCA (Heijungs et al., 1992) stelling bij proefschrift Jeroen Guinée (Leiden, 1995) motto bij proefschrift Remke Bras-Klapwijk (Delft, 1999) Bewijs (Heijungs et al., 1992), refererend naar NMP-plus: “De doelstelling, dat milieuproblemen niet mogen worden afgewenteld op toekomstige generaties, kan alleen worden gehaald als onze huidige produktie- en consumptiepatronen worden aangepast. Dat vereist een trendbreuk in ons gedrag.” De resultaten van een LCA kunnen dus nooit onze consumptie legitimeren.

... een duurzamere stelling “Duurzame producten bestaan niet, duurzamere producten wel.” Duurzaam meer dan milieuvriendelijk? 3D: ecologie, economie, sociaal P3: people, planet, profit LCA gaat over ecologie/planet ook al gaat LCA over economische activiteiten en gaat het om functievervulling voor mensen

“Optimale vervuiling bestaat wel” kosten marginale schade * marginale preventie * vervuiling

Een duurzame formule I = PAT (Ehrlich & Holdren, 1975) I = Impact (op het milieu) P = Population (aantal consumenten) A = Affluence (consumption per capita) (welvaart) T = Technological efficiency (impact per unit consumed) (eco-efficiëntie) LCA gaat over T

Eco-design Aspecten LCA gaat over milieu-effecten milieu-effecten kosten technische haalbaarheid maatschappelijke haalbaarheid imago rebound-effect ... LCA gaat over milieu-effecten

Life cycle ... dinges Dinges = LCA gaat over analyse ... thinking ... management ... costing ... design ... assessment/analysis LCA gaat over analyse

Maar wat is analyse? Analyse versus synthese Reductionisme versus holisme “LCA is holistisch” “LCA is integraal” Feiten versus opinies participatie van belanghebbenden

Conceptual sequence in LCA (Graedel, 1998)

Voorbeeld van alle vier Grand objectives human species extinction biodiversity Concerns climate change acid deposition Activities energy use transport Recommendations practice modular product design utilize recycled materials

Rol van LCA (Heijungs et al., 1992)

Rol van LCA Levert informatie over milieu-keten-aspecten aan informatie, dus decision-support milieu, dus geen non-milieu keten, dus geen non-keten Zelfstandige functie voor kosten-baten analyse risico-analyse ...

Een andere stelling “Toepassing is geen wetenschap.” (Brandt Corstius, 2003) L’art pour l’art La science pour la science Algemene versus technische universiteit? Kundes/kunstjes/kunsten? musicoloog/trompettist farmacoloog/arts rechtsgeleerde/advocaat milieuwetenschapper/milieuconsultant

Wetenschappelijk instrumentarium Vragen stellen/vragen beantwoorden C14-methode als middel/ als doel regressie-analyse als middel/ als doel LCA als middel/ als doel Middel/doel Wat heb ik aan LCA? Wat heeft LCA aan mij? Artikel “Comparative LCA of three tomato cultivation systems” in Journal of LCA? in Journal of horticulture?

LCA voor ontwerpers Niet vanzelfsprekend: Streamlined LCA databehoefte methodische problemen beperking van tijd en budget Streamlined LCA minder/makkelijk verkrijgbare data simpelere methode vuistregels

Streamlined LCA (Graedel, 1998)

“Matrix” based LCA (Graedel, 1998) Is dit een matrix? Hoe komt men aan de getallen in de cellen? Mag men deze getallen optellen?

Gewone LCA 2 liter fuel 10 kWh electricity Electricity production 1 kg CO2 498 kWh electricity 100 liter fuel Fuel production 10 kg CO2

Matrix based LCA (Heijungs & Suh, 2002) Referentiestroom/functionele eenheid: 1000 kWh elektriciteit resultaat: 30.000 kg kg CO2

Eén voordeel van matrix boven “matrix” Gevoeligheidsanalyse: als de “498” nu eens “499” is (m.a.w. 0.2% verandering) de “30.000” verandert dan in “60.000” (m.a.w. 100% verandering) Versterking van onzekerheid met een factor 500 in een klein systeem lineair systeem Maar ook een waarschuwing: Dit soort nuances gaat verloren in “matrix” Streamlining leidt gemakkelijk tot desastreuze “afronding”

Afhankelijkheid van “30,000” op “498” CO2 emission (kg) per 100 liter fuel Electricity demand (in kWh) per 100 liter fuel

Conclusies Duurzaam meer dan milieuvriendelijk ecologie, economie, sociaal Duurzaam minder dan milieuvriendelijk optimale vervuiling als compromis tussen ecologisch optimaal en economisch optimaal LCA is zowel middel als doel middel voor de ontwerper en beleidsmaker doel voor de onderzoeker Streamlined LCA nodig, maar met mate gevaarlijk, maar met mate