Dankzij preventie tot voor kort steeds ouder Lezing voor Studium Generale op 7 juni 2007 op de vooravond van het Festival Gezondheid! Op 8, 9 en 10 juni op het Domplein en de Kromme Nieuwegracht

Opbouw lezing 1.De geschiedenis van de preventie Hygiëne, infectieziekten en verkeersongevallen 2.De theorie van preventie van chronische ziekten Zeven ongezonde leefstijlen Multi actor benadering 3. Preventie van chronische ziekten elders Kaiser Permanente, Japan, Duitsland, Engeland 4. Preventie van chronische ziekten in Nederland Moraliseren, eigen verantwoordelijkheid patiënt. rol artsen, preventie op recept; gezondheidsetikettering, gezondheidsonderwijs, patiëntenorganisaties, prikkel voor zorgverzekeraars

Bron voor de tekst geschiedenis van de preventie

De geschiedenis van de preventie 1720 laatste pestepidemie in Nederland cholera epidemie 1850 – 1865 artsen hygiënisten doen statistisch onderzoek 1865 bodem, drinkwater, huisvesting, sanitaire voorzieningen, voeding hangen samen met cholera sterfte Artsen hygiënisten worden inspecteur gezondheidszorg en krijgen geen poot aan de grond bij overheid 1872 Wet besmettelijke ziekten: alleen ingrijpen bij dreigende ramp 1875 Jan Penn en Gustaf Allebé richt de eerste kruisvereniging op Steun CDK van Noord Holland 1887 gunstige lening van rijke bankier 1897 eerste wijkzuster

Eerste les uit het verleden Preventie begon met statistiek Kwam voort uit bevlogen artsen Medische wetenschap liep achter Burgerij voelde zich bedreigd Overheid deed niet veel Persoonlijkheden hadden invloed En leefstijl aanpakken En omgeving aanpakken

Preventie van besmettelijke ziekten Ook werkzaam buiten epidemieën TBC bestrijding centraal Kinderhygiëne komt op: consultatiebureaus Eerste persoonsgebonden budget Moeders willen consultatiebureaus niet Kruiswerk bepleit overheidsubsidiëring en krijgt die ook Religieuzen doen uitstekend werk Voor elkaar door elkaar

Tweede les uit het verleden Bevolking wilde aanvankelijk niets weten van hygiëne Overheidssubsidiëring moest bevochten worden Veel onderlinge voorlichting Besturen bestonden uit welgestelden, onderwijzers en artsen Veel contacten met de wetenschap Ook hier én omgeving aanpakken én gedrag van de burger

Preventie van verkeersongevallen Sinds jaren vijftig: wees een heer in het verkeer Geleidelijk aan ook: geen alcohol in het verkeer De humor treedt binnen in de preventie Omgeving wordt ook veiliger Enorme daling van verkeersongevallen per gereden km

Les drie uit het verleden Humor werkt, bangmakerij niet Omgeving aanpakken én gedrag beïnvloeden Blaming and shaming werkt Preventie werkt vooral bij externe effecten

De theorie van preventie van chronische ziekten Chronische ziekten worden voor 80% veroorzaakt door ongezonde leefstijlen Komen vooral voor bij mensen met laag inkomen, lage opleiding en slechte huisvesting (lage SES score) Verwachte levensduur neemt niet meer toe Eigenlijk neemt deze af door ongezonde leefstijlen Maar medische wetenschap compenseert Veel invloed van de statistiek

De zeven nieuwe hoofdzonden 1.Te weinig bewegen 2.Roken 3.Alcohol- en drugsgebruik 4.Verkeerd en te veel voedsel 5.Te veel internetten 6.Te weinig ontspanning 7.Onvoldoende preventieve maatregelen bij sexueel gedrag: HIV/AIDS en chlamydia Afgekort: BRAVIOS

Multi actor benadering werkt vermoedelijk Educatie van de burger Ingrijpen in de omgeving Relatie leggen met curatieve behandeling Belonen van gezonde leefstijl

Een schoolvoorbeeld van zo’n benadering bij de WP in Bilthoven 1.Twee uur gezondheidsonderwijs per week: 2.Schoolfeesten, kantine en supermarkten aanpakken 3.Relatie met behandeling 4.reglementering

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik zonder klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recept Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recht ?? Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik zonder klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recept ?? Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik zonder klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recept Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik zonder klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recht ?? Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Chronische Disease Management: Alcoholisme Geen gebruik Experimenteel gebruik Gebruik, geen klachten Riskant gebruik zonder klachten Riskant gebruik met klachten Verslaafd Ernstig verslaafd Zorg Preventie op recept Signaleren en korte interventie Universele preventie Lagere kosten Hogere kosten Betere resultaten Met dank aan: W. Buisman, Jellinek – EATI, 2005 Slechtere resultaten

Preventie van chronische ziekten elders: Kaiser Permanente in Californië ‘ KP bestaat sinds ,2 mln verzekerden Én verzekeraar én eerstelijn, ziekenhuis en verpleeghuis Nadruk op preventie, self management Vier actorenbenadering werkt 65-plussers hebben 33% ziekenhuisopnamen ten opzichte van gebruikelijke zorg

Lessen uit Amerika Preventie dichtbij artsen en zorgorganisaties organiseren Preventie in verzekeringspakket Goede statistieken nodig Meer dan vraaggericht: actief aanbieden Preventie werkt op lange termijn

Preventie van chronische ziekten elders: Duitsland Patiënt met beginnende chronische ziekte wordt ingeschreven in CDM programma Artsen ook Zorgverzekeraar, arts en patiënt worden beloond Enorme stijging van aantal patiënten met diabetes in programma’s Enorme daling van het aantal slecht geregelde patiënten Andere chronische ziekten volgen Schandaliseren wordt gehanteerd als strategie

Lessen uit Duitsland Financiële prikkels werken Programma’s voor chronische zieken beginnen laat

Preventie van chronische ziekten elders: Japan Verplichte leefstijlkeuring ofwel health check van alle volwassenen Daarbij leefstijl advisering Dan aanbod van leefstijlinterventie: dwang en drang plus controle op nakoming Bittere strijd in parlement: anti smoke fascists versus liberalen

Lessen uit Japan Gezonde leefstijl niet verplichten wel promoten Vier soorten reacties te verwachten 1.Voorstanders 2.Zwijgende meerderheid 3.Overheid mag priveleven niet regelen 4.Moraliseren werkt averechts

Preventie van chronische ziekten in Nederland Moraliseren mag, afdwingen niet Zeven verantwoordelijkheden van patiënten rol artsen: actief preventieve interventies aanbiedend Rol overheid: faciliterend en omgeving aanpassend Rol bedrijfsleven: preventie centraal en niet ziekteverzuim Rol verzekeraar: preventie belonen Patiëntenorganisaties: educatie biedend Onderwijs: educatie biedend maar ook bewegingsonderwijs en gezonde kantines

Zeven eigen verantwoordelijkheden van patiënten: 1.Alle informatie geven aan de arts over de eigen gezondheid 2.Actief participeren in de behandeling 3.Eigen leefstijl aanpassen om doel van behandeling te bereiken 4.Omgevingsverandering nastreven, indien van belang voor gezondheid 5.Klagen in eerste instantie bij eigen hulpverlener 6.Beschermen van de privacy van de hulpverlener 7.Betalen voor de behandeling

Moraliseren mag, afdwingen niet Kinderen onder de zestien jaarmogen geen alcohol en tabak kopen Kinderen onder de zestien jaar mogen niet in het bezit zijn van alcohol of sigaretten Kinderen onder de zestien jaar mogen nergens alcohol drinken en nergens roken, ook thuis niet

Gedrag burger beïnvloeden door Educatie via vele media Preventie op recept Gezondheidsetikettering Lidmaatschap patiëntenvereniging vergoeden uit zorgverzekeringswet Belonen door vrijstelling van eigen bijdragen Blaming and shaming en schandaliseren Vet- en zoetwarenbelasting invoeren Uitleggen dat er meer manieren zijn om euforisch te worden dan via alcohol of drugs

Omgeving gezonder maken door overheid Geen reclame op TV voor ongezonde voeding Rookverbod in restaurants Rookverbod in alle openbare ruimten SES score introduceren in uitkering aan verzekeraar Artsen die meer aan preventie doen beter betalen Zorgverzekeraar die meer aan preventie doet, beter betalen Geen verkoop van alcohol in supermarkten Meer statistisch onderzoek laten uitvoeren

Ik dank u voor uw aandacht