FIBROMYALGIE Pieter De Vooght Anne Sileghem Donald Bobbaers Anesthesiologie – Genk Anne Sileghem Reumatologie – Heusden-Zolder Donald Bobbaers Fysische Geneeskunde en Revalidatie – Maaseik/Overpelt Namens de multidisciplinaire en multicentrische werkgroep

FIBROMYALGIE Introductie Epidemiologie, diagnostiek en differentieel diagnostiek Flowchart ‘Fibromyalgie’ eerste-, tweede- en derdelijn in Limburg

Diagnose fibromyalgie Anne Sileghem

Geschatte prevalentie in populatiestudies Chronische veralgemeende pijn (CWP) 7-11 (18)% Fibromyalgie 1-5 (11)% Cave: verschillende leeftijden, criteria, selectiebias Polymyalgia reumatica (>50 jaar) 0.6% Maastricht UMC & UHasselt

Prevalentie van chronische gegeneraliseerde pijn (CWP) volgens leeftijd en geslacht Maastricht UMC & UHasselt Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)

Prevalentie van CWP en fibromyalgie volgens leeftijd en geslacht Maastricht UMC & UHasselt Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)

Limburgse bevolking Leeftijd (jaren) Aantal inwoners 20-60 jaar: > Aantal inwoners 20-60 jaar: n=600.000 Chronische veralgemeende pijn: n=42-66.000 Fibromyalgie: n=6-30.000 Maastricht UMC & UHasselt

Fibromyalgie in de reumapraktijk Maastricht UMC & UHasselt Vanhoof, Geusens, Ann Rheum Dis, 2002, 453

Definitie van fibromyalgie (continue schaal) ACR 2010 Veralgemeende pijn, constant sinds >3 maanden geen andere ziekte die de pijn kan verklaren Vaststellingen: Pijnscore : aantal pijnplaatsen (aangegeven door patiënt) tijdens laatste week: xx/19, minimaal 3 Symptoomscore: minimaal 5 vermoeidheid 0-1-2-3 niet uitgeslapen opstaan 0-1-2-3 cognitieve symptomen 0-1-2-3 hoofdpijn 0-1 abdominale pijn 0-1 depressie 0-1 Totale score = fibromyalgiescore : 0-31 Minimaal 12 McBeth, Nat. Rev. Rheumatol. 8, 108–116 (2012);

Differentiële diagnose Reumatische ziekten Endocriene en metabole ziekten Infecties Begeleidende andere aandoeningen

Maastricht UMC & UHasselt Goldengerg, The American Journal of Medicine (2009) 122, S14

Differentiële diagnose Medische voorgeschiedenis Psychosociale context Klinisch onderzoek Laboratorium onderzoek Onderzoeken op indicatie en volgens context oa RX, EMG, botscintigrafie

Laboratorium onderzoek ESR, CRP Perifeer bloedbeeld Nier- en leverfunctie testen TSH Op indicatie volgens context: RF, ACCP, ANF, ENA, Lyme, HIV, andere, … Ferritine, vitamine B12, 25(OH)vitamine D3, foliumzuur in RBC CPK Serum calcium, ionogram, … Arnold, Mayo Clin Proc. 2011;86(5):457 Yunus, Rheum Dis Clin North Am. 2002;28(2):201

Conclusies Het fibromyalgie syndroom (FMS) frequent een complexe en heterogene aandoening met weerslag op individu en gemeenschap Er zijn nog vele controversen omtrent definitie en diagnose Internationaal aanvaarde criteria dragen bij tot een betere definitie, diagnose, therapie en wetenschappelijk onderzoek Differentieel diagnose is een essentiële stap naar een juiste diagnose en geïndividualiseerde therapie Maastricht UMC & UHasselt

FLOWCHART ‘FIBROMYALGIE’ Donald Bobbaers Pieter De Vooght

Waarover gaat het? Fibromyalgie CWP CSS

Prevalentie Limburg telt 600.000 inwoners tussen 20 en 60j. De prevalentie fibromyalgie is 1-5%  6.000-30.000 patiënten in Limburg

Problemen Definiëring: Diagnostiek Behandeling IASP definities en ACR-criteria Diagnostiek Differentieel diagnose Overlapsyndromen/symptomen: internistisch, locomotorisch en psychiatrisch Behandeling Chronische aandoening die veel tijd vergt en vaak frustrerend is Hinderpalen bij behandelconcept (structureel, financieel, multidisciplinair)

Echelonnering - Flowchart 1° lijn Voorkeurplaats Huisarts Diagnostiek Coördinator – shoppingsgedrag vermijden Eventuele verwijzer naar 2° en 3° lijn Kinesitherapeut(e) Time-based aërobe training Psycholo(o)g(e) met psychotherapie-opleiding Opzoeken en behandelen comorbiditeiten en gevolgen CBT Adviserend geneesheer/arbeidsgeneesheer

Echelonnering - Flowchart 2° lijn Gerichte verwijzing Interne GK/reumatologie: diagnostiek bij afwijkende resultaten of vermoeden bijkomende pathologie en behandeling ervan; F-pathologie Fyg & reva: vraag naar diagnostiek bijkomende locomotorische problematiek en behandeling ervan/F-pathologie Psychiatrie: bij sommige psychiatrische comorbiditeit of behandelprobleem Pijnkliniek: geen diagnostiek; gerichte vraag naar medicamenteus beleid of (interventionele) behandeling bijkomende pathologie 2° en 3° lijn Multidisciplinaire behandelingen Capaciteit multidisciplinaire behandeling is zeer beperkt (chronische pijnconventie/K-nomenclatuur) Altijd na bevestiging van de diagnose en indien er na oppuntstelling in de 1ste en 2de lijn nog nood is aan een multidisciplinair traject

Voorstellen tot verbetering? Zelfde vocabularium Diagnostiek in 1° lijn waar mogelijk Multidisciplinaire behandeling zo dicht mogelijk bij patiënt Gerichte en volledige verwijzingen Kennis aanspreekpersonen: bespreken in kringen gezien regionale verscheidenheid? Wat kan iedereen?