Naar een lokaal cultuur(educatie)beleid Vrijdag 20 maart 2015 OPEK, Leuven

Kennismaking 308 + 19 verschillende lokale verhalen

Agenda Wat? Waarom? Hoe? Enkele denkkaders Duik in de praktijk Duik in het cultuureducatieve veld in Vlaanderen Kijken naar de eigen context Enkele kapstokken voor kwaliteitsvolle en duurzame cultuureducatie

Wat?

Wat is cultuureducatie? Filmpje: wat is cultuureducatie? Haalt aantal zaken aan die we verder zullen fileren door diep na te denken, met jullie, de crème de la crème van de vlaamse lokale cultuurprofessionals. Onderschat jullie zelf niet en wat jullie in gang kunnen zetten. Waarover gaan we nadenken, over het fundament waar we mee bezig zijn: cultuur, daarin humus laag kweken voor kinderen, jongeren, maar niet alleen voor hen. En ook niet alleen in samenwerking met het onderwijs. Diep denken, maar niet alleen denken, ook onderzoeken hoe we kunnen doen vanuit doen? Want doen is het nieuwe denken. En gaat hand in hand: reflective practioner

Cultuur Educatie Maar we beginnen met het simpel te houden. IN wezen gaat het over: leren over cultuur, leren met cultuur, leren in cultuur

Cultuur “We kunnen cultuur omschrijven als een gedeelde herinnering. We putten uit dit gedeelde betekenisfonds wanneer we denken, handelen of communiceren. Cultuur als betekenisfonds omvat het eigen lichaam (beweging, dans, gebaren, klank, …), voorwerpen (instrumenten, objecten, textiel, sculpturen, gebouwen, boeken, schilderijen, …), taal (gezongen, gesproken en geschreven), grafische symbolen (tekeningen, schilderkunst, foto, film, video, …).” (GiC, p. 12) Ik wil hier zeker niet de cultuurfilosofische toer op gaan, maar de beschrijving van cultuur als een gedeeld betekenisfonds – dus niet de objecten of voorwerpen op zich, maar wel de betekenis die mensen aan de werkelijkheid geven – omvat een heel brede opvatting: zowel erfgoed, kunst, lezen, media, … Die zeker de werking, eigen, receptief, informatieaanbod van bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra, cultuur- en vrijetijdsdiensten weerspiegelt.

Deze complexiteit zit ook in cultuureducatie Deze complexiteit zit ook in cultuureducatie. Maar wat is cultuureducatie als combinatie van twee heel ruime begrippen. In die zin krijgt cultuureducatie als term kritiek een containerbegrip te zijn. Hier niet op ingaan op deze discussie. Wel op de kansen binnen lokale context. Want elke vorm van leren en educatie is op zich een vorm van cultuur. Wat is nu cultuureducatie?

Educatie Een Leven Lang Leren – levenslang, levensbreed, levensdiep Verschillende vormen van leren Van de wieg tot op de oude dag (groeien en doorgroeien in cultuur) Brede leer- en leefomgevingen faciliteren (vb. Brede School-concept), zowel in gezins-, schoolse, vrijetijds- en werkcontext Formeel, niet-formeel en informeel; Toptalenten; van academisch naar laaggeletterd Educatie is onderdeel van leren (dat gene wat een individu bewust of onbewust doet), sluit aan bij concept van Levenslang, levensbreed en levensdiep leren; en dus ook heel breed en overkoepelend: zowel vorming, opleiding, onderwijs, opvoeding… en vindt dus plaats zowel tijdens: Voor iedereen: van wieg tot op oude dag (cf. oostende: vooral op volwassenen): wie ook? Overal: Schooltijd, Vrije tijd (verenigingen, culturele activiteiten), In de gezinscontext, En zelfs tijdens werk. Formeel (school), niet-formeel (vb. cursus vormingplus), informeel (vb. iemand die vraag heeft over computergebruik in bib en die wordt verder geholpen door medewerker, zonder dat het bewust benoemd wordt)

Cultuureducatie “Elke vorm van intentionele educatie die een bewuste omgang met cultuur nastreeft in een bewust gehanteerd medium. Cultuureducatie is gericht op persoonlijke en sociale ontwikkeling en bewustwording en op het verwerven van de competentie en de bereidheid om aan cultuur deel te nemen en deel te hebben.” (GiC, p. 13) De begripsomschrijving in Groeien in Cultuur, conceptnota cultuureducatie, die we straks diepgaander behandelen, biedt al enige houvast. Cruciale termen in deze definitie zijn intentioneel en bewust. Vertaald naar een gemeentelijk beleid is het zaak om het verband tussen cultuur en educatie in brede zin heel bewust te maken, vanuit de doelstellingen en prioriteiten binnen de lokale context. Waar zitten noden en behoeften op vlak van persoonlijke en sociale ontwikkeling (volksverheffing, of modern empowerment)? Waar situeren zich kansen? Welke partners kunnen deze beleidsuitdagingen mee vormgeven. En hoe kunnen we die leerprocessen bewust inbouwen in ons beleid en in onze werking. Welke keuzes maken we? => vermijden dat het ad hoc of incoherent gebeurt Dus cultuureducatie begint waar educatie focust op een bewuste omgang met cultuur. Cultuuronderwijs begint waar het de intentie heeft om betekenis en betekenisgeving tot voorwerp te maken van onderwijs. Elke culturele of creatieve activiteit heeft een vormende component. Cultuureducatieve activiteiten is die intentionele educatieve component. Link met cultuurparticipatie (deel nemen, deel hebben), gemeenschapsvorming (sociale ontwikkeling), cultuurspreiding (bewust spreiden afh van behoefte van de mensen )

Cultuureducatie Kunsteducatie Erfgoededucatie Leesbevordering Informatiegeletterdheid Mediawijsheid …

Waarom?

De waarde van cultuur? Voor wie zijn het moeilijke tijden? Het lijken en het zijn crisistijden: media: bib, cultuurcentrum, … Besparingen, …

De waarde van cultuur ‘Way of life’ Zingever van een mensenleven in de samenleving Socialiseren Kwalificeren Subjectiveren Cultuursector? Reflectief vormgeven aan het ‘samen-leven’ Maat en onmaat van cultuur ZINGEVEN AAN HET BESTAAN: amper empirisch onderzoek, zo evident, en ook weer niet Waarde van cultuur: door steunpunten Way of life: bewust of onbewust Zingever: op 3 vlakken samenleving: gedeelde waarden, gedeeld betekenisfonds, soms onbewust, maar in relatie met andere culturen des te zichtbaarder => sociale orde (gezamenlijke blik) – de maat der dingen Vorming, kwalificatie: link cultuureducatie: kennis, vaardigheden, attitudes; belang van creativiteit, kunst om de kunst => vorming (leren kijken) Subjectiveert: een autonome stem voor elk individu => ?zelfstandig, autonoom, kritisch, alternatief, bevestigend (zelfstandige blik) – de onmaat Voor cultuur vorm en inhoud van samenleving centraal Hoe we moeten samenleven Hoe samenleven anders kan

De waarde van cultuur Vijf thema’s: Cognitieve effecten Gezondheid Ervaringswaarde Economische effecten Sociale effecten OVER NAAR DE FEITEN: Gemeten cultuur: causale verbanden,?? Moeilijk te bepalen, Wel vaak hand in hand: Cognitieve: invloed op onze hersenen? Positief effect? Ja: Mark Mieras, in syllabus studie OESO: art for art’s sake < kennis zz, maatschappij, zingeving, muziek/literatuur~ empathsich, … Gezondheid: positief verband welzijn, welbehagen, deelname aan cultuur Ervaringswaarde: intrinsiek: verbeelding, uitgedaagd worden, bijleren, anders kijken, … extrinsiek, … Economisch: vb. Leuven Creatieve industrie Technische, creatieve en sociale vaardigheden, … Werkgelegenheid (subsidies => multiplier effect, investeringen) Heropleving stadsdelen, steden vb. bilbao, Tate, OPEK Aantrekkelijkheid woonplek (vb. erfgoed) Creatieve stad, plek Sociale Functies & waarden Bonding & bridging Cultuur – cultuurparticipatie: wie meer aan cultuur participeert bouwt meer sociale relaties op – maatschappelijke betrokkenheid Nog: Art for art’s sake (OESO) The Benefits of Lifelong Learning 21th Century Skills The Rise of The Creative Class Intrinsieke waarde: learning in the arts/culture Extrinsieke waarde: learning through arts/culture Toekomstgericht: 21th centuryskills Causaal? gerelateerd Ook andere sectoren Persoonlijk vs breed-maatscahppelijk; KT? Wat met LT? Negatief? Vraagkant > aanbod (de onmaat) Wel gemakkelijker op microniveau => … sociale community building, economische: leuven, …

Hoe?

4 kaders voor cultuureducatie Wanneer? Een doorlopende leerlijn Waar? Een brede leeromgeving Hoe? Verschillende leerstrategieën Wie? Initiatie of toptalent Waarom? De waarde van cultuur Art for art’s sake Mediawijsheid Erfgoededucatie leeslijst

1. Een doorlopende leerlijn & 2. Een brede leeromgeving

Een doorlopende leerlijn www.cultuurindespiegel.nl www.cultuurindespiegel.be Voor het lokaal cultuurbeleid: van 0 tot 99 jaar… In die verschillende domeinen kun je een doorlopende leerlijn opzetten. Veel bibliotheken werken vb. rond ondersteuning van lezen Natuurlijk ook linken tussen die verschillende domeinen en disciplines

Een brede leeromgeving Brede School: betrek buurt, familie, vrije tijdsactoren, … Vb. op reis in je eigen gemeente Brede school: beperk je in je werking niet tot je eigen podium, collectie, infrastructuur of blijf niet binnen de schoolmuren Zowel infrastructureel Als inhoudelijk: naar scholen, naar vrijetijdsactoren, naar gezinscontext, …

Fundels, Sprooksprekers Sprooksprekers Baby’s Peuters Kleuters Lagere School Secundair Gezin Boekbaby’s Fundels, Sprooksprekers Sprooksprekers School Kind & Gezin Fundels Gemakkelijk Lezen Plein Gemakkelijk Lezen Plein Vrije Tijd Combi: een doorlopende leerlijn, in alle domeinen Kinder- en Jeugd Jury Vlaanderen Kinder- en Jeugd Jury Vlaanderen

Voorlees-grootouders Studenten Spitsuurleeftijd Medioren Ouderen Gezin Voorlees-grootouders School Voorlees- grootouders Vrije Tijd Twitter-leesclub Leesclub Boekendienst aan Huis

3. Verschillende leerstrategieën

Culturele competentie Doelst Leren in cultuur Leren door cultuur Culturele competentie Pers. Ontw. Maat schap. ontw. vaardigh. attitudes kennis v/a/k v/a/k Leer- strategie Actief zelf doen, maken Receptief beleven, meemaken Reflectief weten, denken Disci- pline cultureel erfgoed muziek beeld. kunst litera- tuur theater dans audio- visueel archit. vormg Ontwikkeld door Wisper, cultuureducatieve organisatie die zich vnl. op cultuureducatie voor volwassenen mikt Cultuur als doel: vermogen tot cultureel handelen, (inter)culturele communicatie, bereidheid tot cultuurparticipatie. Cultuur als middel: cultuur draagt bij tot krachtige, activerende leeromgeving, tot sociale ontwikkeling en persoonlijkheidsontwikkeling. Actief (doen): zelf musiceren, componeren, schrijven, acteren, beeldend vormgeven, fotograferen, filmen, … (eventueel: productief: maken gericht op eindproduct): film en geluid monteren en tonen Receptief: beleven van (voor de leeftijd geschikte) kunstzinnige en culturele activiteiten, naar een tentoonstelling gaan Reflectief: weten en denken over kunst en cultuur, in debat gaan met Arne Quinze (de man van de fel gecontesteerde rockstrangers) Het aanbod van bibliotheken en cultuurcentra betreft vooral receptieve en reflectieve kunsteducatie. integrale benadering van kunst- en cultuureducatie is ook gebaseerd op een evenwichtige verdeling van de activiteiten over de verschillende kunstdisciplines. De huidige praktijken en de mogelijkheden verschillen sterk van discipline tot discipline, b.v. Actief–audiovisueel (fotograferen, filmen) komt veel minder voor en veronderstelt veel meer uitrusting dan actief-literatuur (schrijven) Cultureel erfgoed: materieel en immaterieel, uit de verschillende kunstdisciplines. Steeds meer zoektocht naar multi- en/of interdisciplinaire aanpak. Parallel aan evolutie in kunstenlandschap, kunstendecreet (creatie, productie, presentatie, educatie, …; één kunstensteunpunt)

4 leerstrategieën Receptief - kijken - waarnemen Actief - doen - verbeelden Reflectief - nadenken - conceptualiseren - analyseren Productief - experimenteren Kaders => foto inspiratiedag cultuureducatie beleid In principe vier leerstijlen; altijd aanwezig, dus nadenken over hoe je dit per kader, per discipline of crossover aan bod laten komen

4. Alle talenten Wie heeft er toptalent in z’n gemeente? Waar ontdekt?

Van kennismaking naar toptalent Initiatie Amateurkunst DKO Jong talent Toptalent Cultuureducatoren: leerkrachten, cultuurwerkers, jeugdanimatoren …

Kaders voor cultuureducatie: Aandacht voor: 1. Een doorlopende leerlijn 2. Een brede leeromgeving 3. Verschillende vormen van leren 4. Van kennismaking tot toptalent

Moet ik dat allemaal zelf doen? Helemaal niet, vanuit gemeentelijk beleid, wel coördinerende, regisserende rol opnemen. Pragmatisch voorbeeld uit A’pen.

Cultuurmicroob, Roel Ceyssens Altijd Geslaagd, Wim Erkelbout Een duik in de praktijk Cultuurmicroob, Roel Ceyssens Altijd Geslaagd, Wim Erkelbout

Roel Ceyssens Cultuurmicroob

Baby’s Peuters Kleuters Lagere School Secundair Gezin School Vrije Tijd

Wim Erkelbout Altijd Geslaagd,

Studenten Spitsuurleeftijd Medioren Ouderen Gezin School Vrije Tijd

Een duik in het cultuureducatieve veld Rondleiding OPEK

Kijken naar je eigen praktijk Kader 1: een leven lang

Frank De Block Hartbeats, Boris & 100

Baby’s Peuters Kleuters Lagere School Secundair Gezin School Vrije Tijd

Studenten Spitsuurleeftijd Medioren Ouderen Gezin School Vrije Tijd

Duik in je eigen praktijk En deel met je collega’s

De kapstokken voor een kwaliteitsvol en duurzaam lokaal cultuureducatiebeleid? Kahoot?

Een lokaal cultuureducatiebeleid Mandaat Agendasetting (belang, sectoroverschrijdende, …) Betrokkenheid, dialooggericht Omgevingsanalyse-visie-missie-strategische doelstellingen: inhoudelijke & financieel Integraal Duurzaam & Kwaliteitsvol Stapsgewijs: maak keuzes Mandaat (van politiek, managementteam, directie) Agendasetting (belang, sectoroverschrijdende, …): Vlaamse beleidsprioriteiten Betrokkenheid, dialooggericht, vb. onderwijs (ontwikkelingsdoelen, eindtermen, organisatiecultuur, activiteiten, …) Omgevingsanalyse-visie-missie-strategische doelstellingen: inhoudelijke & financieel Integraal Duurzaam & Kwaliteitsvol Stapsgewijs: maak keuzes

INTEGRAAL Decreet:Participatie van alle actoren Samenhang verschillende beleidsdomeinen het cultureel erfgoed: de musea, de archieven, de volkscultuur, het verspreid immaterieel en roerend erfgoed het sociaal-cultureel werk: de amateurkunsten, het verenigingsleven en de niet-formele volwassenenvorming, de bibliotheken en de cultuurcentra de kunsten: de podiumkunsten, de letteren, de muziek, de beeldende kunst en de nieuwe media, de architectuur, de vormgeving en de toegepaste kunst.

Participatie van alle actoren: bibliotheek, cultuur- of gemeenschapscentrum, museum, kunstencentrum, gezelschappen, DKO, jeugddienst, muziekclub, erfgoedcel, heemkundige kringen, archief, dienst toerisme, cultuureducatieve organisaties, galerijen, dienst onderwijs, onderwijsveld, jeugddienst, jeugdculturele organisaties, … Dialooggerichtheid: school: ontwikkelingsdoelen, eindtermen, leerplannen, organisatiecultuur, thema’s, activiteiten, projectdossiers Netwerk: school: cultuurleekrachten, directie, personeelsvergaderingen Kennismaking Project Beleid: visie, missie, gezamenlijke doelstellingen Twee praktijkvoorbeelden beknopt beschreven in de tekst.

Samenhang verschillende beleidsdomeinen het cultureel erfgoed: de musea, de archieven, de volkscultuur, het verspreid immaterieel en roerend erfgoed het sociaal-cultureel werk: de amateurkunsten, het verenigingsleven en de niet-formele volwassenenvorming, de bibliotheken en de cultuurcentra de kunsten: de podiumkunsten, de letteren, de muziek, de beeldende kunst en de nieuwe media, de architectuur, de vormgeving en de toegepaste kunst.

Ook sectoroverschrijdend Wat is de meerwaarde van en wat zijn de aanknopingspunten voor cultuureducatie met: Vrije tijd Welzijn Stedebouw Personeel …

DUURZAAM & KWALITEITSVOL

Projecten zijn een beginpunt Doorlopende levenslijn Ondersteun het middenveld Investeer in mensen Haal expertise binnen Infrastructuur Financiële middelen Bed cultuureducatie in in het gemeentelijk/ stedelijk beleid

PROJECTEN Bombardement van workshops, ateliers, … smak geld. Goed als dit een begin- of eindpunt is van een cultuureducatief beleid of traject. Ideaal om een lokaal netwerk te smeden (concreet, doelgericht, …) Vb. Wielsbeke Interessant is de zoektocht van Wielsbeke om n.a.v. De Kunstendag voor Kinderen ( samen met Supervlieg) met een klein budget maar via een stevig lokaal netwerk (scholen, jeugdverenigingen, socio-culturele en amateurkunstenverenigingen, samenwerking tussen cultuur- en jeugddienst, gemeenschapscentrum en bib, ...) een cultuur- en kunstenbeleid in een kleine gemeente uit te bouwen. Vb. Heist-op-den-Berg, netwerken in verschillende deelgemeenten Touch’n’go:

EEN DOORLOPENDE LEERLIJN Herhaal en bouw verder

Kleutermenu In Antwerpen willen ze de kleuters onderdompelen in een bad Op avontuur met sport en cultuur Wilt u uw klas laten wegdromen tijdens een theatervoorstelling of met hen op avontuur gaan in een museum? Wilt u uw kinderen naar hartenlust laten experimenteren in een bewegingslandschap of hen kennis laten maken met nieuwe sporten? Wilt u kennis maken met het sport- en cultuuraanbod in de stad? De stad Antwerpen streeft ernaar om kinderen meer te laten participeren aan cultuur en sport. Niet elk kind heeft thuis de kans om met cultuur en/of sport in aanraking te komen. Het onderwijs kan één van de mogelijke poorten zijn om kinderen van jongs af aan toch de kans te geven om van het ruime aanbod in de stad te proeven. Het algemeen onderwijsbeleid treedt daarom als facilitator op door een uniek Kleutermenu - op avontuur met sport en cultuur - samen te stellen op maat en netoverschrijdend aan te bieden aan alle erkende Antwerpse kleuterscholen. Voor wie? Het Kleutermenu biedt sport- en cultuuractiviteiten op maat van de derde kleuterklas. Ook vergelijkbare groepen uit het buitengewoon onderwijs kunnen deelnemen. Wat? Het Kleutermenu bestaat uit twee sport- en twee cultuuractiviteiten, waarbij elke activiteit afgestemd is op de mogelijkheden en interesses van de groep. Het menu wordt voor uw klas(sen) samengesteld rekening houdend met het aanbod in de onmiddellijke omgeving van de school en uw schoolplanning. Praktisch? Het volledige menu, bestaande uit vier activiteiten, kost €200,- per klas van maximaal 30 leerlingen. Eventuele verplaatsingen dient u zelf te regelen en te betalen. Gelieve hierbij rekening te houden met het ‘STOP-principe’. De activiteiten zijn op wandelafstand van de school en/of vlot bereikbaar met het openbaar vervoer. We zorgen ervoor dat de klas niet hoeft over te stappen, de rit van korte duur is en de haltes steeds op maximaal 800 meter wandelafstand liggen van vertrekpunt of eindbestemming. - See more at: http://www.klasopstap.be/activiteiten/kleutermenu#zoom=12&lat=51.21988&lon=4.40114&layers=0B0TT

Cultuurmicroob,

SPA-Bruis

Mijn Leuven/Mijn Goesting Mijn Leuven, info site Mijn Goesting, jeugdwerker naar school en stelt met een groep vrijwilliger leerlingen een keuzeaanbod samen uit het bestaande culturele aanbod (30cc, Tweebronnen, Museum M, OPEK, …), de vrijwilligers zetten samen met de jeugdwerker en eventuele kunstenaars/kunsteducatieve organisaties teasers, workshops, toeleidingstrajecten op Studio Cactus gaat nog verder: daar mogen jongeren zelf programmeren Vaart: talentvolle jongeren zelf …

Kunstverkenner School – DKO – CC – Cultuur- en jeugddienst, schoolopbouw °kunstverkenner junior – nestor/senior Kunstverkennend Wild => zelf

Olla Podrida

hARTBEATS, Boris, Project 100 Boris, het jongerenlabel van CC De Ploter. Voor wie zelf wil ontdekken en zelf wil doen. Beschrijving BORIS is het label voor een creatief laboratorium waarin iedereen tussen 10 en 22 jaar kan experimenteren, ontdekken, ervaren, proeven, creëren. BORIS omvat workshops, ateliers, experimenten en voorstellingen rond alle mogelijke kunstvormen. 100 => zoektocht naar 100 65+ om zelf een voorstelling vorm te geven, leren via improvisatieoefeningen, talentontwikkeling, …

Ondersteuning middenveld

INVESTEER IN MENSEN ICQ: een gezamenlijk competentie- en visievormingstraject voor mensen uit lokale onderwijs- en cultuurveld Mediacoach: modulair vormingstraject voor mensen die in hun organisaties voortrekkers op vlak van mediawijsheid willen worden Amateurtoneelhuis

Haal expertise binnen GENT-EEKLO Expertise Netwerken CultuurEducatie Andere: Kunst in Zicht (Turnhout), Baobab in Antwerpen, WOCK, …

infrastructuur

Bib van 100 talenten Interieur, vb. Bib van Brasschaat De bib van 100 talenten, ervaringsgericht leren, belevenisbibliotheek, meervoudige intelligentie... Op zoek naar een uitgangspunt om de jeugdafdeling te vernieuwen, stootte de bibliotheek van Brasschaat op dat gedachtengoed. In samenwerking met Art Basics for Children waagt ze zich aan een andere aanpak. En ook al is een heel traject afgelegd, toch begint het pas. De bib van 100 talenten moet ook rijpen in de hoofden van de medewerkers. Een enthousiaste stand van zaken voor wie plannen heeft in die richting. Hieronder alvast enkele sfeerbeelden.

Bovenlokale projecten: Wilrijk, Avelgem, Leopoldsburg, Wevelgem, Beringen, Turnhout, Sint-Niklaas, Leuven, Antwerpen, Ieper => Jeugdculturele zones, vrijhavens

In het Open Leercentrum kunnen bibliotheekbezoekers en cursisten van CBE Open School en CVO terecht voor deskundige begeleiding bij allerlei leervragen. Het OLC  is een rustige ruimte waar iedereen de kans krijgt om zelfstandig of onder begeleiding te leren of op zoek te gaan naar informatie. Computers en naslagwerken staan er tot jouw beschikking. Elke maandagmorgen (van 10u tot 12u, niet tijdens schoolvakanties), maandagavond  (17u30 tot 20u, niet tijdens schoolvakanties) en woensdagavond  (17u30 tot 20u) voorzien wij ook begeleiding.

De FactorY sociaal-artistiek atelier De FactorY is een laagdrempelig beeldend en sociaal-artistiek atelier en richt zich voornamelijk op maatschappelijk kwetsbare mensen. Via het actief bezig zijn met beeldende kunst en de deelname aan een bestaand cultuuraanbod, krijgen de deelnemers een actievere plaats in het maatschappelijk leven en groeit hun gevoel van zelfwaarde. Individualisme wordt opzij gezet, spelplezier is het belangrijkste, deelname is vrij. De FactorY is een plaats om uit de isolatie te geraken, om contacten te leggen, om een positieve identiteit op te bouwen. Het is een plek waar mensen komen en gaan, waar communicatie tussen verschillende (sub)culturen, klassen en generaties, … ontstaat. De individuele atelierwerking staat centraal. De begeleider vertrekt steeds vanuit de belevingswereld van elke deelnemer en focust zich op zijn krachten en mogelijkheden. Veiligheid en vrijheid wordt gewaarborgd. De klemtoon bij dit alles wordt gelegd op het ontwikkelingsproces van de individuele deelnemers, dit zowel op artistiek, cultureel als op sociaal vlak. De ateliers staan onder begeleiding van WiSPER (Maaike Buys) en coördinatie van 30CC (Sanne Clerinx). Deelname is gratis, maar er wordt wel eerst om een kennismakingsgesprek gevraagd. Voor een afspraak, gelieve contact op te nemen met Maaike Buys via maaike@wisper.be Voor alle andere informatie kan je terecht bij Sanne Clerinx via 016 23 84 27 of sanne.clerinx@leuven.be www.30cc.be/projecten/

FINanciele middelen Creatief zijn (H30) Keuzes maken (Hartstocht) Samenwerken (Kunstverkenner) FINanciele middelen Creatief zijn, keuzes maken, samenwerken

Inbedding in beleid stad/gemeente

Enorm netwerk met welzijn.

Baken, Oostende Baken Oostende Cultuureducatie als sociaal-artistiek project, gericht op volwassenen.