Burgerinitiatieven vragen ruimte Wat betekent dat voor mij? Presentatie voor diner pensant ‘Burgerinitiatief op (mijn) maat’ LCGW-Zuid, Eindhoven, 22 januari 2015 Jurgen van der Heijden AT Osborne

1.Twee voorname voorbeelden van burgerinitiatief 1.zorg en welzijn 2.energie 2.Begeleiden, faciliteren 3.De verhouding binnen- en buitendienst Deze presentatie

1.1.1Zorgcoöperaties  Mensen moeten meer gaan terugvallen op hun eigen netwerken  Bewoners creëren nu al hun netwerken, en enkele daarvan ontwikkelen zich tot zorgcoöperaties  Zij organiseren gezelligheid, maaltijden, auto-diensten en nog veel meer welzijn  Dat is nu leuk, en belangrijk als het erop aankomt en iemand zorg nodig heeft

1.1.2Als het erop aankomt  Als iemand zorg nodig heeft, gaan mensen uit het netwerk mee om afspraken te maken met gemeente en wijkverpleging  Zo leert de buurt en kunnen mensen samen greep krijgen op hun eigen zorg

1.1.3Intermediair  Greep op de zorg betekent het aansturen van zorgaanbieders, misschien zelfs verzekeraars  Volwassen zorgcoöperaties kunnen zo vraag en aanbod heel efficiënt bij elkaar brengen; zij zijn intermediair  Er zijn er misschien vijf die dat nu kunnen in Nederland  Er zitten er zeker honderd aan te komen die dat ook leren

1.2Energiecoöperaties  Er zijn zeker honderd energiecoöperaties actief, waarvan zo’n tien professionaliseren  In feite verschillen ze niet zoveel van de zorgcoöperaties, omdat ook zij vraag en aanbod bij elkaar brengen  Net als zorgcoöperaties zijn de energie- coöperaties een intermediair  Let op: naast intermediair gaan enkele energiecoöperaties ook produceren en leveren, en worden dus aanbieder

2.1Begeleiden, faciliteren  Aangenomen dat elke wijk baat heeft bij een zorgcoöperatie en energiecoöperatie, is het zinvol hun komst te stimuleren  Dat kan alleen als je weet: 1. wat zijn de coöperaties nu 2.hoe ontwikkelen zij zich 3.hoe help je mensen starten en groeien

2.2De coöperaties nu  Voor zover zij ver ontwikkeld zijn, zijn de meeste coöperaties nu een intermediair  Daarmee versterken zij het werk van de overheid, instellingen en bedrijven  Daarnaast leveren zij maatschappelijke meerwaarde voor:  Gemeenschap  Democratie  Economie  Koopkracht  Duurzaamheid

2.3De coöperaties straks  Zeker de energiecoöperaties gaan ook aanbieden, enkele zorgcoöperaties volgen  Zij zijn dan meer dan intermediair en dit kan strijdig zijn met die rol  Splitsing en transparantie zijn van belang vanuit perspectief van burger en overheid  Zeker in geval van aanbesteding van de zorg kan een gemeente kopschuw worden als een zorgcoöperatie ook aanbieder wil zijn (right to challenge).

2.4Starten en groeien  Bij de start van bewonersinitiatieven spelen ideeën over vraag en aanbod waarschijnlijk niet zo expliciet  Intussen is over de energie- en de zorg- coöperaties zoveel geleerd dat je als betrokken ambtenaar: 1.Natuurlijk de creativiteit en bevlogenheid aanwakkert, maar ook … 2.… laat zien wat elders gebeurt, hoe je op basis daarvan snelheid kunt maken, en welke problemen je kunt vermijden.

3.1Binnen en buiten  J e weet als betrokken ambtenaar: 1. wat de coöperaties nu zijn 2.hoe zij zich ontwikkelen 3.hoe je mensen helpt starten en groeien  Die kennis haal je buiten het gemeentehuis op, en pas je buiten het gemeentehuis toe.  Dat kan binnen het gemeentehuis tot spanningen leiden.

3.2Kansen en risico’s  Gemeenten krijgen te maken met burgers die:  Het werk van de gemeente makkelijker maken vanuit hun rol als intermediair  Daarnaast zorgen voor extra waarden, zoals meer gemeenschap en democratie  Maar ook verwarring stichten door rollen op hun kop te zetten, soms zuiver, soms onzuiver  Hoe zorg je als ambtenaar dat de gemeente optimaal profiteert en niet kopschuw wordt?

3.3Intern optimaal profiteren  Waar vallen de voordelen van burgerinitiatief binnen het gemeentehuis?  Kun je een ‘calculatie’ maken van duurzame, economische, sociale en andere voordelen, en hoe ambtenaren en bestuurders daarmee hun voordeel kunnen doen?  Kunnen zij elkaar onderling versterken door samen te werken aan burgerinitiatief, waarbij elk op zijn eigen dossier kan scoren?

3.4Risico’s  Hierboven benoemd als risico is dat een gemeente kopschuw wordt als een coöperatie niet duidelijk is over vraag en aanbod.  Ander risico is dat een bewonersinitiatief niet representatief is, en zich vaak niet houdt aan de sectorale grenzen van de gemeente- organisatie.  Waar vallen de risico’s van burgerinitiatief binnen het gemeentehuis?  Kunnen ambtenaren en bestuurders elkaar ook behoeden voor de risico’s, zodat niemand een initiatief blokkeert, omdat hij als enige de risico’s draagt?

3.5Wat betekent dit voor mij?  Hoe breng ik als betrokken ambtenaar de voordelen en risico’s van burgerinitiatief goed naar binnen in het gemeentehuis?  Hoe laat ik burgers weten hoe het binnen het gemeentehuis werkt?  Dit kan vervreemding met zich meebrengen, maar ook waardering als het goed gaat.  Je hebt het tij mee, maar moet vooral intern de voordelen en risico’s goed kunnen benoemen en plaatsen.  Daar ligt nog werk voor iedereen, misschien voor LCGW-Zuid?

Contact: Jurgen van der Heijden 06 – Meer lezen: - Productie door de burger - De financiering van burgerproductie (google titels voor gratis download) Dank voor aandacht