Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Proto-Indo-Europees Keltisch, Italisch, Baltisch, Slavisch, Grieks, Albanees, Armeens, Hettitisch, Indo-Iraans, Tochaars Proto-Germaans Gemeengermaans Oer-West-Germaans Ingweoons Oudwest-Germaans Continentaal Oudwest-Germaans Oer-Noord-Germaans Oer-Oost-Germaans Ingweoons kustdialect Oudnederfrankische dialecten Oudhoogduitse dialecten Angelsaksische dialecten Oudfriese dialecten Oudsaksische dialecten OUDNEDERLANDS

Oudnederlands: wat? Een verzamelnaam: Oudnederfrankische dialecten + Ingweoonse elementen (Kustgermaans)

Oudnederlands: wie? Frankische en Ingweoonse Germanen die zich na de Volksverhuizingen (4de – 6de eeuw) in de Lage Landen hebben gevestigd

Oudnederlands: wie?

Oudnederlands: wie? Kustgermanen (Ingweonen)

Oudnederlands: wie? De Franken Oorspronkelijk woongebied: tussen de Rijn en de Weser

Oudnederlands: wie? De Franken Verzamelnaam voor onderling verwante kleinere volkeren “Monsters, waarvan de kop wordt bekroond door naar voren gekamd haar, terwijl de nek, Die op die manier van bekleding is ontbloot, sterk glimt. […] Reeds in de jeugdjaren is hun Liefde voor de strijd al tot volle wasdom gekomen.” (Sidonius Apollinaris)

Oudnederlands: wie?

Oudnederlands: wie? Karel de Grote (768-814) In 771 werd hij koning van het rijk der Franken, dat ook de latere Nederlanden omvatte.

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Karel de Grote (768-814)

Oudnederlands: wanneer? Vanaf ca. de 8ste eeuw => Dan pas beginnen de varianten gesproken in de Lage Landen op een aantal punten te verschillen van andere Oudwestgermaanse talen Tot ca. de 12de eeuw => Klinkers in onbeklemtoonde lettergrepen verdoft

Oudnederlands: afbakeningsprobleem Temporeel Geografisch

Oudnederlands: bronnen? Oudnederlands: heel weinig taalmateriaal. Waarom?

Oudnederlands: bronnen? Oudnederlands: heel weinig taalmateriaal. Waarom? Verloren gegaan (oorlog, brand, plunderingen, natuurrampen) In de vroege Middeleeuwen was de schrijftaal Latijn – de volkstaal werd mondeling overgeleverd, teksten voorgedragen/gezongen

Oudnederlands: bronnen? Oudnederlands: wat is overgeleverd?

Oudnederlands: bronnen? Oudnederlands: wat is overgeleverd? De Wachtendonckse Psalmen (=>) De Leidse Willeram (=>) Hebban olla… (=>) Glossen (> de glosse) Plaats- en persoonsnamen in allerlei manuscripten

Oudnederlands: bronnen? De Malbergse Glossen (afschrift 8ste eeuw) Lex Salica, afschrift uit 793

Oudnederlands: bronnen? De Malbergse Glossen (afschrift 8ste eeuw) maltho, thi âfrîo, theo = "ik zeg, jou laat ik vrij, slaaf"

Oudnederlands: kenmerken Nog volle vocalen in onbeklemtoonde syllaben Ft => cht vgl. lucht versus Luft (Duits) en loft (Fries) Ol/al +d of t => ou + d/t Vgl. koud/oud versus kalt/alt (Duits) en cold/old (Engels)

Oudnederlands: kenmerken Enkele elementen uit het Ingweoons kustdialect Bijv.: wiel, eiland, big Vgl. Eng.: wheel, island, pig Vgl. Fries: wiele, eilan, bigge Vs. Duits: Rad, Insel, Ferkel

Oudnederlands: kenmerken Enkele elementen uit het Ingweoons kustdialect Bijv.: meervoud op -s West-Vlaams: arms, honds, broods AN: appels, zoons

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Proto-Indo-Europees Keltisch, Italisch, Baltisch, Slavisch, Grieks, Albanees, Armeens, Hettitisch, Indo-Iraans, Tochaars Proto-Germaans Gemeengermaans Oer-West-Germaans Ingweoons Oudwest-Germaans Continentaal Oudwest-Germaans Oer-Noord-Germaans Oer-Oost-Germaans Ingweoons kustdialect Oudnederfrankische dialecten Oudhoogduitse dialecten Angelsaksische dialecten Oudfriese dialecten Oudsaksische dialecten OUDNEDERLANDS

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands van “Thiudiska” tot “Nederlands” naamgeving

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling thiudiska (“van het volk”) vs. Latijn diets (Vlaanderen; Brabant; West-Limburg) duuts (Hollands; Oost-Limburg) Vgl. Eng. “Dutch”

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling Vgl.: Iemand iets diets maken "iemand iets duidelijk maken” "iemand iets wijsmaken”

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 13de/14de eeuw in Vlaanderen diets vlaemsch

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 15de/16de eeuw Bourgondische tijd Groei van een Nederlands samenhorigheidsbesef én van een Nederlands taalbewustzijn

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 15de/16de eeuw => behoefte tot profilering ten opzichte van het Duits

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 15de/16de eeuw => behoefte tot profilering ten opzichte van het Duits = Overlantsch

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 15de/16de eeuw Overlantsch (=> Duits) Nederlantsch (=> Nederlands) vs

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 16de-18de eeuw Nederlantsch (=> Nederlands) Nederduytsch (=> Nederlands) en

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Historische ontwikkeling 19de eeuw Nederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands 2. Tegenwoordige naamgeving Nederlands Dutch, Niederländisch, néerlandais

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands 2. Tegenwoordige naamgeving Vlaams: verwarrende term !De standaardtaalvariant(en) in Vlaanderen noemen we Nederlands (hoewel in de praktijk vaak Vlaams genoemd, in Noord en Zuid)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands 2. Tegenwoordige naamgeving Vlaams: verwarrende term In taalkundige zin: verzameling Nederlandse regionale taalvariëteiten gesproken in het gebied van het oude graafschap Vlaanderen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands het oude graafschap Vlaanderen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands 2. Tegenwoordige naamgeving Vlaams: verwarrende term In taalkundige zin: West-Vlaams Oost-Vlaams Zeeuws-Vlaams Frans-Vlaams