De Vlaming en zijn (on-) veiligheidsgevoelens: ongelijk verdeeld en verspreid? Dries Verlet & Marc Callens Studiedienst Vlaamse Regering Stefaan Pleysier Leuven Institute of Criminology LINC, KULeuven

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 2 Overzicht Inleiding Situering van het onderzoek naar onveiligheidsgevoelens Empirisch luik m.b.t. het onveiligheidsgevoel in Vlaanderen :  op individueel en gemeentelijk niveau  bivariaat en multilevel Conclusie

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 3 Het onveiligheidsgevoel tegen het licht Ontstaan van de onderzoekstraditie  VS, jaren ’60 : ›Eerste nationale slachtofferstudies ›Empirische ontdekking van de “angst voor criminaliteit”  Tijdsgeest van de ontstaansperiode ›Doel van het slachtofferonderzoek: opheffen van het “dark number”-probleem ›Gebrekkige conceptualisering en meting van “angst voor criminaliteit” ›Ondergeschikte positie van het verklarend onderzoek ›Enge focus op traditionele covariaten

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 4 Het onveiligheidsgevoel tegen het licht Uitwegen voor het verklarend onderzoek  Niet: klassieke achtergrondvariabelen  Wel: contextuele verklaringen ›Sociaal-psychologische factoren ›Fysieke en sociale omgeving  Uitdagingen: ›Plaats van het individu in onmiddellijke omgeving en bredere samenleving ›Integratie van macro-, meso- en microlevel verklaringen ›Nood aan multilevel perspectief

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 5 Onveiligheidsgevoelens in Vlaanderen: de empirie SCV-survey anno 2008 : 1465 respondenten uit 123 verschillende gemeenten Koppeling aan gemeentekarakteristieken via NIS- code Gemeentekarakteristieken: o.a. website “Lokale Statistieken” Opbouw:  Schaalconstructie  Bivariate analyse  Multilevel

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 6 Onveiligheidsgevoelens in Vlaanderen: de empirie Gevoelens in en op een schaal, 8 stellingen: 1.Het is vandaag de dag onveilig om kinderen alleen op straat te sturen. 2.Uit angst dat u wordt overvallen sluit u altijd onmiddellijk de wagen als u instapt. 3.’s Avonds moet je op straat extra voorzichtig zijn. 4.De laatste tien jaar zijn de straten onveiliger geworden. 5.De politie is niet meer in staat om ons nog te beschermen tegen criminelen. 6.’s Avonds en ’s nachts doet u de deur niet meer open als er gebeld wordt. 7.In deze tijd is een alarmsysteem geen overbodige luxe. 8.Als u op vakantie gaat, durft u uw huis niet onbewaakt achter te laten.

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 7 Profielschets Profiel op grond van individuele karakteristieken: wie is die bange Vlaming?  Socio-demografische karakteristieken: ›geslacht ›leeftijd ›opleidingsniveau ›inkomen  Sociaal kapitaal: ›vrijwilligerswerk ›deelname verenigingsleven  Attitudes t.o.v. het leven en de “ander”: ›Utilitair individualisme ›Vertrouwen in de medemens ›Houding tegenover de migrantengemeenschap ›Anomie

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 8 Profielschets  Sociaal contact: gepercipieerde frequentie van sociale contacten  Politiek: ›Partijvoorkeur ›Politieke interesse ›Politieke machteloosheid ›Tevredenheid ›Vertrouwen  De gepercipieerde buurt: ›Ideale en gepercipieerde buurt m.b.t. aanwezigheid allochtone medemens ›Algemene tevredenheid buurt ›Tevredenheid voorzieningen in de buurt

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 9 Profielschets Profiel op grond van gemeentelijke karakteristieken: waar is de bange Vlaming?  Urbanisatiegraad  Gemeentegrootte  Sociaal-economische typologie  Socio-economische karakteristieken: ›WIGW’s ›Aantal verenigingen ›Aandeel vreemdelingen ›Aandeel misdrijven

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 10 Op naar een geïntegreerde benadering: multilevel Een analyse in drie stappen 1)Het relatieve belang van de twee niveaus: individuele meest doorslaggevend 2)Welke variabelen op individueel niveau: geslacht, leeftijd, partijvoorkeur, politieke machteloosheid, utilitair individualisme, vertrouwen en anomie 3)Gemeenteniveau: Sociaal-economische typologie en aandeel verenigingen

Studiedienst van de Vlaamse Regering i.s.m. LINC 11 Conclusie Bijdrage van gemeentelijke karakteristieken: eerder bescheiden Wat met de meest geschikte omlijning van geografische karakteristieken? Belang van diversiteit aan individuele karakteristieken Onveiligheidsgevoelens: deels symbool voor een breder probleem van sociale en maatschappelijke integratie Geen louter grootstedelijk probleem