Paragraaf 1.3 De Hervorming
Misstanden in de kerk 1509: Erasmus schreef: Lof der Zotheid. Hij dreef de spot met de kerk en gelovigen. Geestelijken waren dom en inhalig. Die kritiek was niet nieuw. Veel mensen ergerden zich aan de kerk. Het leek niet meer op het oude christendom.
Monniken hadden teveel feesten en pausen waren te rijk. De handel in aflaten was ook verkeerd. = brieven waarmee je de tijd in het vagevuur kon verkorten. Als je genoeg betaalde, ging je sneller naar de hemel.
Maarten Luther Vanaf 1517: Duitse monnik Luther protesteerde tegen de kerk. Schreef een brief met 95 stellingen ( uitspraken) tegen de kerk. Alleen door echt goed in God te geloven kon je in de hemel komen. Aflaten waren dus onzin!
Luther werd uit de kerk verstoten. Maar hij bleef doorgaan. Hij was er ook tegen dat priesters mensen konden vergeven van hun zonden. Alleen God kon dat doen. Volgens Luther: je krijgt alleen contact met God als je zelf bid en de bijbel leest. Ook het vereren van heiligen was verkeerd.
Luthers ideeën werden via boeken snel verspreid. De Duitse keizer Karel V was bang dat de kerk en zijn rijk uit elkaar zouden vallen door deze ruzie. Daarom nodigde hij Luther uit voor een vergadering in Worms. Luther moest zijn woorden terugnemen, maar hij weigerde. De keizer verklaarde hem toen vogelvrij.
Een andere Duitse lagere vorst, nam Luther in bescherming. In zijn burcht kon Luther doorwerken. Hij vertaalde de bijbel in het Duits, zodat iedereen hem zelf kon lezen. ( i.p.v. het latijn, dat alleen de kerk kon lezen)
Splitsing Luther wilde eigenlijk alleen de kerk hervormen: verbeteren. Maar zijn kritiek leidde tot een splitsing in het christendom. Door de Hervorming of Reformatie ontstonden er 2 nieuwe geloven binnen het christendom: Protestanten en de rooms-katholieken. De katholieken bleven naar de paus in Rome luisteren, de protestanten niet meer.
Verschillen tussen de 2 kerken: Protestants: Katholiek: Protestantse geestelijken (dominee of predikant) mogen geen zonden vergeven. De geestelijke mogen wel trouwen en een gezin hebben. Kerkgebouwen zijn sober en kaal, dus geen afleidingen Katholieke geestelijken (priesters) mogen zonden vergeven. Geestelijken mogen niet trouwen of een gezin hebben. Kerkgebouwen zijn versierd met pracht en praal.
Calvijn Na Luther kwamen er meer mensen met kritiek op de kerk. Er ontstonden binnen de protestante kerk meerdere verenigingen: kerkgenootschappen. Zo ook de Fransman: Johannes Calvijn. Hij startte in Genève een strenge kerk.
Calvijn vond ook dat iedereen zelf de bijbel moest lezen. Zijn leer, het calvinisme, gaf zelfs de garantie dat je in de hemel kon komen, als je maar goed in God geloofde. God had namelijk al voor jouw geboorte besloten of je naar de hel of hemel ging. God was namelijk alwetend. Maar iedereen moest hard werken en een vroom leven leiden met matigheid. Vanaf 1540 werd het calvinisme populairder in Europa.
Godsdienstoorlogen. De koningen van Engeland, Zweden en Denemarken en sommige Duitse Vorsten werden protestants, en hun bevolking moest dus ook meedoen. Vaak werden er oorlogen gevoerd, bv in Duitsland, om de bevolking weer katholiek te maken. In Frankrijk waren er grote oorlogen tussen de katholieken en de hugenoten. ( Franse calvinisten) Uiteindelijk hadden ze vrede: het bleef een katholiek land, maar de hugenoten kregen wel gelijke rechten.
In Nederland werden protestanten streng vervolg door Karel V. Protestanten werden leven verbrand op de brandstapel. Ook zijn zoon Filips II vervolgde veel protestanten. Maar het calvinisme bleef groeien in de Nederlanden. In 1566 durfden ze zelfs hagenpreken te houden. Kerkdiensten in de openlucht, achter een haag verstopt.
Einde.