U and me Minder doen, meer bereiken Toepassingen van de theorie U in gesprekken met leerlingen Introductieworkshop Birgit Telkamp

'Hoe luister je naar een stem voordat die gesproken heeft? Het kan door ruimte te maken voor de ander. Het betekent dat wij niet te snel de stilte van onze leerlingen op moeten vullen met angstige woorden van onszelf en dat we niet moeten proberen ze te dwingen dingen te zeggen die we graag willen horen. We moeten de wereld van onze leerlingen met empathie betreden zodat ze ons zien als iemand die in staat is naar de waarheid van een ander te luisteren.' Bron: Parker Palmer. Leraar met hart en ziel.  

Onze intentie Jij (leerling) wordt gezien, gekend, gewaardeerd als uniek persoon met een uniek verhaal – in dat vertrouwen kun je je identiteit opbouwen, je talenten optimaal benutten, jezelf waarderen, samenwerken, hulp vragen, leerprestaties leveren. Otto scharmer: werken met leerlingen is inspirerend en uitdagend; je bent als het ware via hen direct verbonden met de toekomst; leren betekent vooral ‘holding the space’ voor verwondering, onderzoek, bevragen; het is een heilige plek. Waar het allemaal vooral om draait is het verwerven van zelfkennis: wie ben je, wat wil je betekenen in de wereld? De nieuwe generatie staat hier meer open voor dan vroeger het geval was. Hoe werk je daar dan mee al leerkracht? Bedenk dat zelfkennis niet iets is dat je van buitenaf aan kunt reiken. De kunst ik om de leerder bewust te maken van wat ie al weet. Hoe help je hier concreet mee? Door een balans op te bouwen tussen ‘de wereld in gaan, ervaringen opdoen, experimenten creëren en dan helpen om de reflectie hierover te verdiepen. Vooral empathie en open wil (learning by doing) zijn daarin centrale begrippen.

Het U-gesprek

DOWNLOADEN: het denken en handelen vanuit wat al bekend is (ervaringskennis); er komt geen nieuwe info binnen; autistisch; standaardreacties, routine, gewoonte. ZIEN: er is nieuwsgierigheid; ruimte om andere perspectieven te gaan zien; een breder zicht op de situatie; vooral uitstellen van oordelen, bereidheid tot verwondering, open mind. SENSING: empathisch luisteren (met gevoel en inlevingsvermogen); je begint jezelf te zien al integraal onderdeel van het systeem; dialoog = samen zien/gezamenlijke betekenis; open hart = intuïtief inzicht. Let hier vooral op SIGNALEN: dia ‘het moment’ / de barst in het scenario, de opening… PRESENCING; loslaten en laten ontstaan; handelen zonder intentie (open will) (zie volgende dia). KRISTALLISEREN: een beeld krijgen van visie en intentie; zorgvuldig formuleren van wat je precies wil creëren. PROTOTYPING: experimenteren; feedback cruciaal; faal vroeg om snel te leren, landingsbanen vinden, trouw blijven aan intentie (reflectie). PERFORMEN: implementatie en schaalvergroting

U-gesprekken

Thema’s van leerlingen die langskwamen Pesten: “ik word elke dag gepest” Leren: “ik weet niet wat leren is” Macht: “die docente moet oppassen anders krijgt ze de hele klas over zich heen” Rouwverwerking: “ik denk elke dag nog aan hem” Vertrouwen: “ik vertrouw jou als docent niet” Thuissituatie: “ik woon niet thuis, mijn moeder kan niet voor mij zorgen” Over communicatie met leraren: ‘ze luisteren niet, ze hebben altijd gelijk’. Veel gecompliceerde thuissituaties en contact met jeugdhulp. Flink aantal ‘kleine ruzietjes’ Opdracht: bedenk een casus (gesprek o.i.d. met leerling): wat zeiden de stemmetjes?

Opbrengst volgens leerlingen

‘sensing’

Naar wie luister je nu echt?

Betrek de leerling bij het gesprek

Het moment Het gaat vaak over de kunst om ‘het moment’ in het gesprek te herkennen: hierin geeft de leerling een signaal (via woord, emotie, stem, gebaar) om aan te geven wat er speelt of aan de orde is. Er wordt als het ware iets aangereikt. Hoe kun je leren om dit moment te herkennen en te benutten? SENSING!

Vaardigheden om niet-te-weten LUISTEREN naar wie en wat SLEUTELWOORDEN echoën OPEN VRAGEN stellen SAMENVATTEN van tijd tot tijd STILTES uit durven houden OPMERKEN NON-VERBAAL GEDRAG COMPLIMENTEREN op basis van wat je hoort EMPATHIE tonen

Presencing / aanwezig zijn Leegte, toestand van oordeelloosheid, zoeken naar woorden, stilte, vinden van woorden, opluchting, bevrijding, keerpunt, verrassend en vernieuwend, vervanging oude beschrijvingen, nieuwe woorden en verbanden, spontaan proces van ontvouwing, vanuit diepere lagen, ontvankelijkheid, nieuwe betekenis…

De Zorgcoördinator heeft een schakelrol tussen de interne- en de externe zorg en is daarnaast deskundige, teamleider, netwerker, onderzoeker, gesprekspartner van diverse geledingen en coach. ze moeten kunnen schakelen, leiding kunnen geven, behandelplannen kunnen maken, of minimaal kunnen beoordelen, inhoudelijk deskundige zijn, de interne en externe zorg in kaart hebben gebracht en visie hebben over wat de school nodig heeft, hoe je nieuw beleid implementeert, kennis hebben van kwaliteitszorg en in staat zijn om hun collega’s te coachen. Vraag: welke mogelijkheden zie je in de schoolpraktijk voor de u-dialoog? Welke gesprekken voer je of welke ondersteuning/training voor mentoren verzorg waarvan je denkt:

Communicatie & contact Vaardigheden die nog verder ontwikkeld kunnen worden: Concretiseren, Samenvatten, Open vragen stellen, Vragen kleiner maken,, Spiegelen en confronteren; Structuur aanbrengen (momenten van begin en eind, procedure en doel noemen, fasen van gesprek markeren); Stiltes laten vallen; Leerlingen zelf laten formuleren, helpen met betekenis geven aan hun ervaringen; kleine verhalen met elkaar verbinden; Houding: waarderen (het is goed zoals je bent) en valideren (het is goed wat je zegt); Houding: ik leer jou om het zelf te doen; De leerling betrekken bij het gesprek door hardop na te denken, checken, toestemming vragen.

Waar kun je U-gesprekken voeren? In mentorgesprekken In portfoliogesprekken In klassengesprekken In de gesprekkencyclus (leiding-docent) Coachgesprekken …

Welke opbrengsten zijn mogelijk? Vergroten communicatievaardigheden Structuren en processen: ‘u-coaches’ opleiden Cultuur en gedrag: elkaar bevragen, intervisie, leer-kracht vergroten Intenties en drijfveren: dialoogcirkels onderhouden

Bronnen C.Otto Scharmer Theorie u David Bohm On dialogue Heinz Zimmerman Gesprek Martin Buber Ik en gij Jos Kessels Vrije ruimte Andries Baart Een theorie van de presentie Mapping dialogue Parker Palmer Leraar met hart en ziel

b.telkamp@aps.nl 06 1502 6066