Literatuursociologie

Literatuursociologie 1. Inleiding De taak van de literatuurwetenschapper? 2. Pierre Bourdieu Grondlegger van de literatuursociologie 3. De knuppel in het hoenderhok Discussie over de taak van de literatuurwetenschapper + artikel Verdaasdonk

1. Inleiding De taak van de literatuurwetenschapper?

Vorige colleges Intentionaliteit ter discussie De lezer kent betekenis toe aan teksten De incoherence turn De taak van de literatuurwetenschapper?

(I) Tekstgericht onderzoek Poststructuralisme Ideologiekritiek Feministische literatuurkritiek Postkoloniale literatuurkritiek New Historicism

(I) Tekstgericht onderzoek Literatuur als open tekst Literatuur als discours

(II) Weg van de tekst De lezer kent betekenis toe aan teksten Gestuurd door allerlei cognitieve maar ook sociale processen Betekenistoekenning als cognitief proces Betekenistoekenning als sociaal proces Opmerking: receptie-esthetica (Hans-Robert Jauss, Wolfgang Iser) – hoe sturen teksten lezers

Literatuursociologie Kritische literatuursociologie Analyse teksten en cultuuruitingen In relatie tot het werkelijke handelen en denken van cultuurgebruikers Dus: effect van literatuur/kunst Verhouding ideologie, ras, sociale klasse, gender Empirische literatuursociologie

Literatuursociologie Kritische literatuursociologie Empirische literatuursociologie Weg van de tekst Methodes sociale wetenschappen, zoals statistiek Studie van productie en distributie van boeken Studie van instituties (uitgevers, jury‘s, literaire kritiek,…)

Literatuursociologie Ook nog andere soorten onderzoek onder de noemer literatuursociologie

2. Pierre Bourdieu Grondlegger van de literatuursociologie

Pierre Bourdieu 1930 – 2002 Socioloog Politiek geëngageerd http://www.youtube.com/watch?v=Csbu08SqAuc 04:40 – 05:08

Veld Champ Verschillende velden die elkaar beïnvloeden en gedeeltelijk overlappen O.a. het literaire veld Actoren Instituties P. Bourdieu, ‘Le champ littéraire’. In: Actes de la Recherche en Sciences Sociales 89 (1991), 3-46.

Habitus ‘à la fois principe générateur de pratiques objectivement classables et système de classement (prinsipium divisionis) de ces pratiques’ (Bourdieu 1979: 190) ‘structure structurée et structurante’ (idem: 191). P. Bourdieu, La distinction. Critique sociale du jugement, Paris, 1979.

Distinctie Pierre Bourdieu, La distinction. Critique sociale du jugement, 1979 Pierre Bourdieu, Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, 1984

Kapitaal Economisch kapitaal Cultureel kapitaal Sociaal kapitaal

Kapitaal Economisch kapitaal = wat je kan uitgeven Cultureel kapitaal = opleiding, kennis, culturele ervaring, taal,… Sociaal kapitaal = sociale netwerken

Kapitaal http://www.youtube.com/watch?v=Csbu08SqAuc 09:00 – http://www.youtube.com/watch?v=xFuAOP1H6Go&feature=related 00:00 – 01:10 Economisch en cultureel kapitaal “the reproduction of inequalities is achieved more and more through the transmission of cultural capital”

Kapitaal http://www.youtube.com/watch?v=HyDdmKZDppY

Kapitaal IKE:   We were downstairs at the Castelli Gallery. We saw the photography exhibition. Incredible, absolutely incredible.           MARY:  Really, you liked that? IKE:      Great, absolutely great. Did you? MARY:   No, I really felt it was very derivative. To me, it looked like it         was straight out of Diane Arbus, but it had none of the wit. IKE:        Well, we didn’t like them as much as the Plexiglas sculpture. MARY:   Really, you liked the Plexiglas, huh? IKE:        You didn’t like the Plexiglas either? … It was a hell of a lot better than that steel cube. Did you see the steel cube? MARY:   Now, that was brilliant to me, absolutely brilliant. IKE:        The steel cube was brilliant? MARY:  Yes. To me, it was very textural. You know what I mean? It was          perfectly integrated and it had a marvelous kind of negative          capability. The rest of the stuff downstairs was bullshit. Woody Allen, Manhattan. Analysis cultural capital based on an idea by Brian Donovan

Kapitaal http://nl.youtube.com/watch?v=ND7UgjXHenY

Kapitaal/Distinctie/habitus Economisch, cultureel aen sociaal kapitaal => "distinctie", onderscheid De compositie van kapitaal = gerelateerd aan sociale klasse Smaak en culturele voorkeur = gerelateerd aan sociale klasse P. Bourdieu, La distinction. Critique sociale du jugement, Paris, 1979.

Kapitaal http://www.vitia.org/wordpress/2005/07/28/mapping-class-culture/

Symbolisch kapitaal Symbolisch kapitaal = prestige, eer, erkenning, etc. Niet hetzelfde als sociaal, cultureel of economisch kapitaal Ze kunnen alle drie symbolisch kapitaal hebben P. Bourdieu, La distinction. Critique sociale du jugement, Paris, 1979.

Symbolisch kapitaal

Economisch/cultureel kapitaal

Geloof P. Bourdieu, ‘La production de la croyance. Contribution à une économie des biens symboliques’. In: Actes de la Recherche en Sciences Sociales 13 (1977), 3-43. « Consecration »

Strijd http://www.youtube.com/watch?v=xFuAOP1H6Go&feature=related 06:05 – “Sociology is a martial art” La production de la croyance

Geloof ‘[L]a concurrence pour le pouvoir de juger et de consacrer oppose des agents ou des instances qui sont eux-mêmes en lutte pour consécration’ (Bourdieu 1991: 8). ‘la lutte pour le monopole de la vision légitime et légitimante des oeuvres’ (idem: 23). P. Bourdieu, ‘Le champ littéraire’. In: Actes de la Recherche en Sciences Sociales 89 (1991), 3-46.

Kritiek Noties als habitus niet duidelijk gedefinieerd Te veel nadruk op strijd, terwijl er ook sprake is van samenwerking Visie al te deterministisch: Bourdieu laat te weinig ruimte voor variatie binnen een sociale groep … (K. Beekman, “Hugo Jeroen Antonius Verdaasdonk“. Cf.: http://www.dbnl.org/tekst/_jaa004200801_01/_jaa004200801_01_0017.php)

3. De knuppel in het hoenderhok Discussie over de taak van de literatuurwetenschapper

Vooraf "De knuppel in het hoenderhok gooien" Beekman, Van Rees en Verdaasdonk. De knuppel in het hoenderhok; antwoord aan De Haan. In: Revisor: 2 (1975) 5 (nov) 81-82. N.a.v.: Haan, Sies de. Methodologie als houwdegen. Kanttekeningen bij Verdaasdonk's vorm van literatuurwetenschap. In: Revisor: 2 (1975) 5 (nov) 76-80

Kritiek op tekstgericht onderzoek Tekstgerichte literatuurwetenschappers gaan uit van (normatieve) literatuuropvattingen en onbewezen veronderstellingen over literatuur Uitspraken over teksten niet falsifieerbaar Teksgericht onderzoek is geen literatuurwetenschap

Kritiek op empirische literatuursociologie Empirische literatuursociologie ook geen echte wetenschap: Theorie Bourdieu niet empirisch onderbouwd Deterministische uitgangspunten Onderzoek vaak speculatief Eenzijdige verklaringen Literatuursociologen interpreteren ook

Empirische literatuursociologie Ik dien mijn probleem helder te formuleren en aan te geven welke oplossing ik voorzie, ik dien mijn variabelen te omschrijven en te zeggen welke relatie ik veronderstel tussen de te verklaren variabele en de verklarende variabelen, ik dien mijn variabelen te operationaliseren, zodat duidelijk is welke gegevens verzameld moeten worden, ik moet, afhankelijk van mijn gegevens, specifieke toetsingsprocedures hanteren. Uiteraard is er altijd sprake van interpretatie, maar in empirisch onderzoek liggen de kaarten van te voren duidelijk op tafel. (Verdaasdonk in Goedgebuure 1996: 131)

Empirische literatuursociologie Voorbeeld: fragmenten uit artikel Verdaasdonk – bespreking!

Tekstgericht onderzoek versus empirische literatuursociologie Ander onderzoeksobject Andere vragen Andere methode

De uitlsag? Hangt af van wetenschapsopvatting