DE OERMECHANISMEN VAN DE POLITIEK RIK COOLSAET BINNENLANDSE FRANCQUI LEERSTOEL VUB 10 MAART 2009 Ongelijkheid, motor van alle politieke actie

‘Er bestaan maar twee soorten mensen in de wereld, zoals een van mijn grootjes zei: namelijk de Hebbers en de Nikshebbers.’ (Sancho Panza aan Don Quichot, 1615) ‘… in een gemeenschap mag geen schrijnende armoede of overmatige rijkdom voorkomen. De wetgever moet paal en perk stellen aan zowel rijkdom als armoede. Anders dreigt het ergste kwaad dat er is in de gemeenschap: burgeroorlog, die je beter een verscheuring zou kunnen noemen.’ (Plato, 4 de eeuw voor tijdrekening)

Ongelijkheid BinnenlandsInternationaal Onrechtvaardig, vernederend, arrogant, ‘expectancy gap’ Gevarenzone Sociaal contract >< polarisering

Binnenlandse ongelijkheid (1) Mondialisering  1,5 mia nieuwe arbeidskrachten Technologische mutatie  Hoog- vs. laagopgeleiden Beleid  Minder progressief belastingsstelsel  Verlaging bedrijfsbelastingen Fatsoennorm (Paul Krugman)  Peter Druckers 20:1-regel  Ommekeer in jaren 80 OESO (2008)

Binnenlandse ongelijkheid (2) Tijdperk arme meerderheid, rijke minderheid: voorbij ‘Kan onze samenleving twintig procent uitgestotenen, een middenklasse van zeventig procent en tien procent geprivilegieerden accepteren ?’ (J. Delors, 1993) 2005 als keerpunt  ‘Ongelijke verdeling van vruchten van welvaart en mondialisering’  VN, ILO, WB, IMF  ‘superbonussen: maatschappelijke plaag’ (Ecofin, 2008)

Binnenlandse ongelijkheid (3) Driedeling van samenleving: huidige variant ongelijkheid  Superrijken  Middenklassen  Vierde wereld Brusselse variant 25:65:10 Verschillend verwachtingspatroon t.a.v. staat & samenleving Inzet: electorale meerderheid

Binnenlandse ongelijkheid (4) Inzet: keuze tussen nieuw sociaal contract of polarisering  Middenklassen gevoelig voor individuele oplossingen…  … maar ook voor (georganiseerde) solidariteit  Ongerustheid van middenklassen opvangen  Perspectieven creëren voor vierde wereld  Multiculturele samenleving uitleggen CM (2007)

Internationale ongelijkheid (1) Groeiende N-Z ongelijkheid sinds 1800 Toename ?  Afhankelijk van berekeningswijze Politiek ‘probleem’ ?  Migratie door aantrekkingskracht  Verstedelijking  Voedselrellen (UN 2005) UNDP (2005)

Internationale ongelijkheid (2) Bandoung, 1955 NIEO, jaren 70 Verschuiving economische macht van ‘West’ naar ‘Oost’ Inschrijven in of afzetten tegen bestaande orde ? Tendensen tot polarisering < ‘arrogance des riches’  Zuid-Zuid relatie  Aziatische monetaire blokvorming  Parallel multilateralisme  IBSA  Sjanghai Cooperation Organisation  Poetin: alternatieve wereldorde  Crash 2008: schuld industrielanden (expectancy gap)

Internationale ongelijkheid (3) Aanzetten tot internationaal sociaal contract < welbegrepen eigenbelang  G20  Herziening Bretton-Woodsinstellingen, VN  Houding US, China, EU, Rusland Proeve van gedeelde doelstelling (‘sociaal contract’)  ‘Bretton Woods II’  Energietransitie & klimaatverandering  Beheer schaarse hulpbronnen  Millennium Development Goals