INFORMATIEVAARDIGHEDEN 2014-2015 B.Wydooghe L. Gheysen C. Neckebroeck

INFORMATIEVAARDIGHEDEN Refereren via APA Gebaseerd op American Psychological Association. (2010). Publication manual of the American Psychological Association (6e druk). Washington: American Psychological Association.

DOELSTELLINGEN Correcte en consequente referenties naar bronnen Verschillende referentiesystemen Disciplinegebonden APA: verkorte bronvermelding in de tekst + bronnenlijst SAW norm  examen! V&A: volledige bronvermelding in voetnoot + bronnenlijst

REFERENTIECRITERIA Basisprincipes: Volledigheid: de lezer moet exact dezelfde bron kunnen raadplegen (opspoorbaarheid) Uniformiteit: het refereren moet op dezelfde manier gebeuren in de hele tekst (systematisch en consequent) Leesbaarheid: een referentie moet ondubbelzinnig weergeven welke bronnen de auteur geraadpleegd heeft en het weglaten ervan mag geen effect hebben op de leesbaarheid van de zin (exact)

WANNEER REFEREREN Bij elke impliciete of expliciete verwijzing naar de ideeën van anderen moeten bronvermeldingen worden opgenomen. Citeren (“….”) Parafraseren Samenvatten Illustreren (schema’s, tabellen, grafieken, figuren, …) Plagiaat (art, 49 OER Vives)

APA Dit referentiesysteem is opgebouwd uit volgende, twee elementen: een korte bronvermelding in de tekst een volledige bronvermelding in een bronnenlijst op het einde van de tekst

1. Korte verwijzingen in de TEKST APA

ALGEMENE PRINCIPES Korte verwijzingen in de tekst Familienaam auteur(s) Publicatiejaar Bij citaten: pagina (‘s) p. pp. Tussen haakjes (…,...) Verschillende onderdelen worden gescheiden door een komma Onder illustraties, idem maar zonder haakjes Bron: auteur, jaar In het midden of op het einde van een zin (voor .) De auteur kan ook in de zin zelf vermeld worden, zodat enkel nog het jaartal en eventueel de pagina tussen haakjes wordt vermeld

Voorbeelden (Goethals, 2010) Bij citaat: (Goethals, 2010, p. 20) of (Groenen, 2011, pp. 12-15) Vettenburg (2009) stelt dat … . Bij citaat: Vettenburg (2009, p. 8) stelt dat “…” . Vettenburg en Goethals (2008) poneren dat … . Bij citaat: Vettenburg en Goethals (2008, pp. 20-25) poneren “…”. Uit onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen opleiding en politieke houding (Vettenburg, 2009). Bij een citaat “…” (Vettenburg, 2009, p. 8). Uit onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen opleiding en politieke voorkeur (Vettenburg & Goethals, 2008). Bij een citaat “…” (Vettenburg & Goethals, 2008, pp. 20-25). Verschillende auteurs met zelfde familienaam: maak onderscheid door initialen van de voornaam Meerdere publicaties van zelfde auteur in zelfde jaar: maak onderscheid door kleine letters (2006a, 2006b), a: oudste publicatie, b: meest recente publicatie, …

Voorbeelden Meerdere auteurs Aantal auteurs In de lopende tekst Tussen haakjes op het einde van een zin 1 Barnes (1998) vermeldt … . … een probleem is (Barnes, 1998). 2 Poliat en Azaert (2010) onderzoeken Een recente studie (Poliat & Azaert, 2010) wees uit dat … . 3, 4, 5 Eerste verwijzing: Graham, Smith en Johnson (2004)... Tweede verwijzing: Graham et al. (2004) … . … (Graham, Smith & Johnson, 2004). … (Graham et al., 2004). 6 of meer In hun studie stellen Verheyen et al. (2009) … . … is de laatste jaren sterk gedaald (Verheyen et al., 2009).

Wat als? Bron met een organisatie als auteur Eerste verwijzing: organisatie voluit schrijven In een recentelijk verschenen jaarverslag van Kind en Gezin [K&G] (2010)… . Vanaf tweede verwijzing mag je afkorting gebruiken Volgens K&G (2010) … . Geen auteur Titel in verwijzing opnemen Titel van artikel of bijdrage tussen “…” (“Wenselijke algemene preventie”, 2007) Titel van boek/tijdschrift niet tussen “…” … (Weglopen: weg … van wat?, 2003)

Wat als? Een bron zonder publicatiedatum Afkorting z.d. (Goethals, z.d.) Een bron zonder auteur en publicatiedatum Titel van bron, z.d. (Weglopen: weg … van wat?, z.d.) Een bron zonder pagina’s de afkorting ‘z.p.’ Vooral van belang in de bronnenlijst Tenzij je in de tekst verwijst naar citaat

SPECIALE GEVALLEN Persoonlijke communicatie (mail, interview, …) B. Wydooghe en L. Gheysen (persoonlijke communicatie, 6 september 2010) beweren dat … . Ook andere instanties hebben deze problemen aangekaart (B. Wydooghe & L. Gheysen, persoonlijke communicatie, 6 september 2010). Websites > online documenten Boeken, bijdragen, artikels  gebruik in de tekst zo veel mogelijk de auteur/datum-methode Als je verwijst naar website, vermeld dan alleen de webpagina en geen jaartal De APA website (http://www.apa.org) voorziet in de nodige informatie voor auteurs en studenten. Een website als geheel wordt niet opgenomen in de bronnenlijst (de URL, bv. http://www.apa.org/pubs/index.aspx, van de geconsulteerde pagina wel!

SPECIALE GEVALLEN Indirect refereren Soms heb je kennis genomen van een publicatie van een auteur via een andere, secundaire bron, en is het niet mogelijk om de oorspronkelijke publicatie te achterhalen. In bovenstaand geval mag je indirect verwijzen. Groenen (2000, in Goethals, 2006) vond significante verschillen… Bij citaat: Daems (1999, geciteerd in Wirix & Pieters, p. 122) Neem in de bronnenlijst enkel de bron op die je zelf hebt geraadpleegd, in dit geval Goethals/Wirix & Pieters

SPECIALE GEVALLEN Audiovisueel materiaal Film en video (Adam Field Productions, 2000) Radio- en Tv-uitzendingen (Producer/regisseur/titel, exacte datum)

SPECIALE GEVALLEN Juridische bronnen Idem als bronnen zonder auteur “Titel van de bron”/vindplaats en exacte publicatiedatum Artikel 2 van het koninklijk Besluit tot bepaling van de concrete invulling van het programma van de beperkte detentie en het elektronisch toezicht (BS, 1 februari 2007) Camerabewaking op de arbeidsplaats is enkel toegelaten voor het nastreven van één van de volgende doeleinden die duidelijke en expliciet door de werkgever moeten worden omschreven (“CAO nr. 68”, 16 juni 1998)

2. Verwijzingen in de BRONNENLIJST APA

ALGEMENE PRINCIPES BRONNENLIJST Alfabetisch De bronnen worden alfabetisch gerangschikt op familienaam van de auteur (of organisatie) Of op de eerste letter van de titel (bij bronnen zonder auteur) Paginavermelding In de bronnenlijst: paginabereik van artikel, bijdrage in een verzamelwerk Na elke referentie een punt! Behalve bij URL Tabulaties Eerste lijn van elke referentie in de bronnenlijst staat aan de kantlijn, elke volgende lijn van eenzelfde referentie moet inspringen.

Handboek/Monografie/Boek Tekst: (Goethals, 1990) Bronnenlijst: Goethals, J. (1990). Abnormaal en delinkwent. De geschiedenis en het functioneren van de wet tot bescherming van de maatschappij. Antwerpen: Kluwer. Indien geen auteur: Organisatie of titel Bv. Abnormaal en delinkwent. De geschiedenis en het functioneren van de wet tot bescherming van de maatschappij. (1990). Antwerpen: Kluwer.

Verzamelwerk/reader Lietaer, G., Vanaerschot, G., Snijders, J.A. (red.) (2008). Handboek gesprekstherapie: de persoongerichte experiëntiële benadering. Utrecht: Tijdstroom. Goethals, J., & Bouverne-De Bie, M. (red.) (2000). Voorwaardelijke invrijheidstelling: wetgeving, predictie en begeleiding. Gent: Academia Press. Vettenburg, N., Deklerck, J., & Siongers, J. (red.) (2010). Jongeren in cijfers. Bevindingen uit de JOP-monitor 2. Leuven: Acco.

Bijdrage uit verzamelwerk Eerst informatie over bijdrage en dan over verzamelwerk Goethals, J. (2001). De geschiedenis van de internering: huidige situatie. In J. Casselman (red.), Internering (pp. 1-23). Leuven: Garant. Boonaert, T., & Vettenburg, N. (2009). Jongeren en ICT: een divers publiek. In N. Vettenburg, J. Deklerck & J. Siongers (red.), Jongeren binnenste buiten (pp. 151-174). Leuven: Acco.

Hoofdstuk uit boek Migchelbrink, F. (2007). De vraagstelling en doelstelling. In Praktijkgericht onderzoek in zorg en welzijn (pp. 67-76) (10e druk). Amsterdam: SWP.

Losbladig werk Berk, T.J.C. (red.) (1993). Handboek groepspsychotherapie (losbladig werk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Boey, J. (2004). Vormingsinstellingen zwaar getroffen door het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk. In J. Papen (red.), Gids sociaal-cultureel en educatief werk (losbladig werk) (pp. 1-8). Mechelen: Kluwer.

Vaktijdschriftartikel Broothaers, R., Mentens, R., & De Soete, G. (1984). De verblijfsduur van geïnterneerden in een bijzondere afdeling tot bescherming van de maatschappij: een empirisch onderzoek. Panopticon, 15, 495-506. Becker, J., & Seligman, C. (1981). Welcome to the energy crisis. Journal of Social Issues, 37(2), 1-7. Lietaer, G., Van Broeck, N., Dekeyser, M., & Stroobants, R. (2005). Profiel van de psychotherapeut in België. Deel I. Sociodemografische kenmerken, opleiding en werkkader. Tijdschrift voor Klinische Psychologie, 35, 7-29.

Krantenartikel Demoor, F. (23 januari 2010 ). Het strategisch plan. De Standaard, 10. Vaak geen auteur Het strategisch plan (23 januari 2010). De Standaard, 10

Eindwerken Bolle, M. (2010). Evenementen en veiligheid: een praktijkgericht beleidsinstrument inzake evenementenorganisatie [bachelorproef]. Kortrijk: KATHO IPSOC. Abid, S. (2010). ‘Het is mijn schuld niet’. Bevorderen van sociale vaardigheden bij jongeren met gedragsproblemen in de eerste graad (BSO) van het secundair onderwijs [eindwerk]. Kortrijk: KATHO IPSOC.

Andere ‘grijze literatuur’ Brochures, jaarverslagen, nota’s, cursussen, … Bleys, P. (1999). Voorstellen en bedenkingen vanuit het algemeen welzijnswerk bij het rapport van de commissie internering [nota]. Turnhout: CAW. OCMW Gent (2003). Waarmee kan ik u helpen? [brochure]. Gent: OCMW. Wydooghe, B. (2005). Politieke, sociale en economische geschiedenis [cursus]. Kortrijk: KATHO IPSOC.

Elektronische bronnen Met doi-code Tijdschriftartikelen, boeken, bijdragen uit boeken Doi-code Digital object identifier Op eerste pagina van artikel Referenties idem als de ‘gedrukte’ bronnen + extra vermelding doi-code Wantenaar, S. (2006). Pesten via internet. Je weet vaak niet wie het doet. Maatwerk, 7, 4-7. Doi 10.1007/BF03070616 Geen punt na doi-code

Elektronische bronnen zonder doi-code Full-text online bronnen URL homepage tijdschrift Maes, M. (2010). Armoede bij Belgische ouderen tijdens de overgang van werk naar pensionering. Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, 51(1), 3-32. Geraadpleegd via http://socialsecurity.fgov.be url wordt niet onderlijnd Geen punt na URL Full-tekst online bronnen via databank URL databank Hazelhof, T., Heck, K., & Bruggeman, G. (2011). Een gewaarschuwd verzorgende telt voor twee. Een nieuwe kijk op omgaan met agressie. Denkbeeld, (3), 8-11. Geraadpleegd via www.springerlink.com

Elektronische bronnen zonder doi-code Online artikelen uit magazines URL Magazine Van Maris, B. (2010). "Jaj sprreekt Nederlands! Dat is te kek!": Nederlands in buitenlandse films en boeken. Onze Taal, 79(4), 96-98. Geraadpleegd via http://www.onzetaal.nl Online krantenartikelen via online krant URL krant Trappeniers, A. (18 augustus 2009). Humor in reclame is soms te ver gezocht. De Standaard. Geraadpleegd via http://www.destandaard.be Online krantenartikelen via mediargus URL mediargus Trappeniers, A. (18 augustus 2009). Humor in reclame is soms te ver gezocht. De Standaard. Geraadpleegd via http://academic.gopress.be

Elektronische bronnen zonder doi-code Online boek Homepage uitgever/databank of plaats waar je boek gevonden hebt Geen vermelding van plaats van uitgave en uitgeverij Walgrave, L., & Vettenburg, N. (red.) (2006). Herstelgericht groepsoverleg. Geraadpleegd via http://www.google.be/books Andere internetpublicaties Publicatiedatum en datum van raadpleging VVKSO. (2001). Lessentabellen: overzicht. Geraadpleegd op 31 augustus 2001, op http://www.vsko.be/vvsko/index.htm

Audiovisueel materiaal Films/video’s De Bont J. (Prod.), & Spielberg, S. (Reg.). (2002). Minority Report [film]. USA: Dreamworks. Radio-/TV-uitzendingen Aerts, B., & Ledeganck, S. (20 januari 2011). Steekpartijen in Vlaanderen [TV-uitzending]. Brussel: Vlaamse Radio- en Televisieomroep/Eén.

Juridische bronnen Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (18 maart 1993). Belgisch Staatsblad, 5801-5814.

Juridische bronnen Andere vindplaatsen Parlementaire voorbereiding Wetsvoorstellen, wetsontwerpen  Parlementaire Stukken van de Kamer, Idem voor …van de Senaat, …van het Vlaams Parlement Parlementaire handelingen  Handelingen Kamer Idem voor Senaat, Vlaams Parlement Parlementaire vragen en antwoorden  Vragen en Antwoorden Kamer