Dierlijke aantastingen

1 Taxuskever, gegroefde lapsnuitkever Veel schade van larven in potplanten aan wortelstelsel Kever veroorzaakt gewone vreterij, doet dit meestal ‘snachts in o.a. taxus

2 engerlingen (meikever) Engerlingen vreten plantenwortels vaste planten, gazons, heesters Leven 4 tot zes jaar in de grond Verschillende keversoorten : rozenkever, junikeverMinder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Natuurlijke vijanden zoals mollen, spitsmuizen, roeken en spreeuwen sparen Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Planken uitleggen en 's morgens kevers doden ­ Op de kwekerij krielkippen toepassen ­ Dierparasitaire aaltjes toepassen

3 bastaardsatijnvlinder De grijszwarte, behaarde rupsen met twee oranjerode stippen op het achterlijf skeletteren eerst de bladeren. Later vreten ze de bomen en struiken kaal. In de herfst ontstaan spinselnesten aan de toppen van de bladeren en waarin honderden rupsen leven. Als aantastingen vaak na elkaar optreden kunnen de bomen afsterven. Sommige mensen zijn gevoelig voor de brandharen, die huiduitslag en hoge koorts kunnen veroorzaken. - Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Nesten in de winter uitknippen ­ Spuiten met bacteriepreparaat

4 hulstvlieg (mineren) Larven vreten bladmoes weg O.a. kastanjemineermot en hulstvlieg Op afbeelding hulstvlieg Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste bladeren verwijderen en vernietigen. ­ Regelmatig snoeien. ­ Chemische en biologische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank).

5 naaktslak O.a. in hosta maar ook in andere gewassen Bestrijding: hygiene, maaien slootkanten etc, verwijderen ruigtes· Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken · Zorgen voor goede groeiomstandigheden · Kwetsbare planten beschermen · Inzetten van aaltjes · Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

6 Spint Kleine spinachtige beestjes aan de onderkant van bladeren tussen spinsel met kleine witte vlekjes. Vale bladkleur, vroegtijdige bladval. Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Chemische en biologische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

7 Wortellesieaaltjes/bodemmoeheid Verschillende soorten Vooral belangrijk op kwekerijbedrijven Tasten wortelstelsel aan. Soms ook bij rozen in particuliere tuinen. Niet blote oog te zien Stomen Ontsmetten teeltwisseling

8 bladluizen Zuigschade Overbrengen van virusziekte Vorming van roetdauwschimmels Zwarte bonenluis op gelderse roos en kardinaalsmuts, beukenbladluis, groene perzikluis. wegnemen van besmettingsbronnen, zoals het verwijderen van virusziek planten (selecteren) en het inzetten van chemische middelen.

9 stippel of spinselotten Spinselmotten bijvoorbeeld in meidoorn, kardinaalsmutsMinder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Nesten uitknippen ­ Natuurlijke vijanden zoals sluipwespen bevorderen ­ Spuiten met bacteriepreparaat ­ Chemische bestrijding met selectieve middelen, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

10 elzenhaantje Schade o.a. in els Ook in sommige vaste planten Callamintha De zwarte larven met 3 paar borstpoten vreten aan het blad. Één opperhuid blijft onaangetast (venstervreterij). De staalblauwe, metaalkleurige kever van 5 - 7 mm vreet onregelmatige gaatjes in het blad.. Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken Zorgen voor goede groeiomstandigheden Kevers uit de bomen schudden Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

emelt Emelten zijn tot 4 cm lange grauwe pootloze larve van de langpootmug. De larven houden zich overdag schuil in de grond. `s Nachts vreten ze aan de wortels en aan plantendelen vlak boven de grond. De meeste schade vindt plaats na de winterrust, van half maart tot eind mei. Schade vooral in gazons Ei afzet in augustus, schade in winter· Natuurlijke vijanden zoals mollen, spitsmuizen, roeken en spreeuwen sparen Geen chemische bestrijding mogelijk Bestrijden met afdekken zwart plastic en afrapen Chemische bestrijding Vanaf de herfst tot 1 januari mag een chemische bestrijding worden uitgevoerd. Emelten komen alleen bij hogere nachttemperaturen, boven 8 graden, bovengronds. Een bestrijding uitvoeren in een periode met lage nachttemperatuur heeft geen zin, omdat de emelten onvoldoende met het middel in aanraking komen.

Eikengalwesp Galwespen In de zomer kruipen de volwassen galwespen naar de wortels waar ze bolvormige zwellingen met larven veroorzaken. Eikenbladgallen verschillende soorten Op het blad, vaak aan de onderzijde, zitten platte of ronde schijfjes, gallen Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken Zorgen voor goede groeiomstandigheden Meestal is bestrijding niet noodzakelijk Chemische en biologische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank.

Plantaardige aantastingen

11 bacterievuur Snelle verwelking en verdroging van jonge scheuten en bloesems, vaak met een 'vaantje' aan de gekromde top. Vervolgens afsterving van takken en vuilwitte druppeltjes bacterieslijm op de bladstelen en scheuten. (meestal op rozen familie) Insecten brengen de sporen van de bacteriën over naar bloesems die verschrompelen. ­ Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste gewassen verwijderen en verbranden ­ Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

11 bacterievuur Gevoelig: Bestrijding: besmette planten vernietigen appels, peer, meidoorn, Vuurdoorn Cotoneaster Bestrijding: besmette planten vernietigen Schoon snoeigereedschap

12 iepziekte Schimmelziekte overgebracht door iepenspintkever verwijderen aangetaste bomen resistente cultivars telen Vrij plotselinge verwelking van één of enkele takken, die zich voortzet door de hele kroon met enkele verdroogde blaadjes (vaantjes). De dwarsdoorsnede heeft een bruine ring in het jonge hout. Uiteindelijk sterft de boom of heester af. Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste bomen vellen en zo snel mogelijk ontschorsen ­ Feromoonvallen als signaal ­ Preventief enten met bacteriën (Verticillium dahliae) tegen de schimmel ­ Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

14 roest Gele vlekjes op het blad, aan de onderzijde oranjegele hoopjes. Vlekken vloeien samen en verkleuren naar donkerbruin. Geen waardplantwisseling. Ernstige aantastingen hebben afsterving en bladval tot gevolg. De schimmel overwintert op het afgevallen blad. Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste delen wegsnoeien en afgevallen blad verwijderen ­ Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank.

13 meniezwammetje Zowel op het levende als dode hout worden oranjerode tot zalmkleurige wratjes van 1 - 2 mm doorsnede gevormd. Tengevolge van algehele verzwakking kunnen takken of de gehele boom of struik afsterven. Op alle houtsoorten. De schimmel komt vooral voor op dood hout. Zwakteparasiet Slecht snoeiwerk Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken Zorgen voor goede groeiomstandigheden Voorkomen van bastbeschadiging Snoeihout opruimen Gave zo klein mogelijke wonden maken bij het snoeien Aangetaste delen diep wegsnijden en verbranden

15 verwelkingsziekte Bladeren verwelken en takken sterven plotseling af. Lager in de aangetaste takken is een ringvormige olijfgroene, paarsgrijze tot bruine verkleuring zichtbaar in het hout. De schimmel dringt de plant meestal binnen via de wortels en breidt zich uit naar de houtvaten. De verspreiding vindt plaats door wind, besmet materiaal en grondbewerking. Gezond uitgangsmateriaal gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden, ontwatering, storende lagen, structuur ­ Niet planten op plaatsen waar aardappels, aardbeien of dahlia's hebben gestaan ­ Verwondingen voorkomen

16 sterroetdauw Sterroetdauw is een bladvlekkenziekte die stervormige zwarte vlekken op blad en stengel van roos veroorzaakt. In het voorjaar vind infectie plaats via sporen die afkomstig zijn van afgevallen blad of vanuit aangetaste plekken op de stengel. - Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Afgevallen bladeren verwijderen

17 Echte meeldauw Echte meeldauw in roos wordt veroorzaakt door de schimmel Meeldauw is te herkennen aan witte poederachtige vlekken op de bladeren. Een kenmerk is dat de vlekjes er met de hand zijn af te wrijven. - Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden - Aangetaste delen wegsnoeien en afgevallen blad verwijderen ­ Preventieve bespuitingen met salicylzuur

18 Schurft Op bladeren, takken, stengels en vruchten worden olijfgroene, bruingrijze tot zwarte vlekken gevormd. Op de takken vormen zich ruwe plekken. - Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste delen wegsnoeien en afgevallen blad verwijderen en verbranden

19 Kanker, Bastwoekerziekte Bij de eerste aantasting vinden we roodbruine blaasjes op de bast. Later barsten deze open. Vervolgens ontwikkelen zich zwarte propvormige verdikkingen en callusvorming op het hout en scheuren in de bast. De boom probeert de schade te beperken door kurkweefsel te vormen. Door herhaalde verwonding en kurkvorming ontstaat een bastwoekering. In het najaar kunnen knoppen afsterven. Ook bloemen en vruchten kunnen worden geïnfecteerd. - Ernstig aangetaste bomen verwijderen

20 Heksenkring/ weidekringzwam In het gras zijn groter wordende cirkels van slecht groeiende plekken te zien. De binnenste ring heeft een groene kleur. Aan de binnenzijde van de kring tussen de twee ringen treedt groeiremming of afsterving van het gras op. Later herstelt de groei, soms kunnen zich onkruiden vestigen. Aan de buitenkant groeit het gras weelderig en donkergroen.. - Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Besmette grond uitgraven ­ Vruchtlichamen opruimen ­ Diep in de zode prikken en gedurende één maand beregenen

heksenbezem De infectie vindt plaats doordat de sporen van deze schimmel de jonge takken binnendringen. De schimmel bevordert het uitlopen van de knoppen. - Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste delen diep wegzagen en verbranden ­ Chemische bestrijding, zie Gewasbescherminggids van de PD of de digitale Gewasbeschermingkennisbank

Hagelschotziekte Hagelschotziekte is een specifieke aantasting in Prunus. Er ontstaan kleine ronde, bruine bladvlekken. Het aangetaste weefsel valt later uit. Door de talrijke gaten in het blad kan de plant onverkoopbaar worden. Naar de oorzaak van hagelschotziekte is veel onderzoek gedaan. De verschijnselen van hagelschot kunnen ook het gevolg zijn van magnesium- of stikstofgebrek. - Minder vatbare (resistente) soorten of rassen gebruiken ­ Zorgen voor goede groeiomstandigheden ­ Aangetaste delen, afgevallen blad en snoeimateriaal, verwijderen en verbranden

http://www.gezondeboomteelt.nl/achtergrondinformatie/index.html http://www.groenkennisnet.nl/gewastree/ inloggen met je eigen inlog code van school