PLEIN M DAG: economie in het leergebied Plein M biedt economie geïntegreerd aan in de A-, B- en C-katernen. Daarnaast wordt economie verdiepend aangeboden in het katern ‘Plein M Verdieping Economie’. Deze werkgroep gaat over hoe u economie binnen het leergebied vorm geeft en welke kennis leerlingen moeten bezitten voor een goede aansluiting op het examenvak economie in de bovenbouw van het vmbo. PLEIN M DAG: economie in het leergebied 11 februari 2015 Joyce Dost

Economie in het leergebied M&M Aandacht voor economie Plein M > Inhoud presentatie Waarom economie Economie op het vmbo Economie in het leergebied M&M Aandacht voor economie Tips: een keer iets anders Deze presentatie gaat over economie in het leergebied M&M M&M is een breed vakgebied. Bij plein M is ervoor gekozen om economie geïntegreerd aan te bieden. Economie is verweven in de leerstof. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om economie als verdieping aan te bieden. Omdat M&M regelmatig gegeven wordt door aardrijkskunde en geschiedenisdocenten start ik met een korte uitleg over wat economie is en waarom ec

Sparen Crisis Economie Plein M > Waarom economie Als leerlingen voor het eerst kennis maken met economie laat is ze vaak een woordweb maken over het vak economie. Associaties vaak naar voren komen zijn: Geld Dingen kopen Sparen Geld verdienen of een bijbaantje Maatschappelijke thema’s zoals crisis

Kunde Eco nomie Hoe kan ik mijn huishouden goed organiseren Plein M > Waarom economie Eco nomie Kunde Wat betekent economie en waar gaat het over Economie is samengesteld uit het uit het uit het Griekse oikos (οἶκος), huis en nomos (νόμος) kunde. Letterlijk betekent economie dus huishoudkunde. Bij het vak economie leren leerlingen omgaan met vragen over productie, consumptie en distributie van goederen en diensten. Vragen die wij ons bijna dagelijks stellen. Wat eten we vandaag Wie doet de boodschappen Welke lessen zijn er vandaag op school en hoe biedt ik die op een aantrekkelijke manier aan Bij economie gaat het om je bewust worden van deze vragen Hoe kan ik mijn huishouden goed organiseren Economie gaat over keuzes die mensen maken bij de productie, consumptie en distributie van schaarse goederen en diensten

Gericht op hoe organiseer ik mijn huishouden Dagelijkse vragen Thema’s Plein M > Economie op het vmbo Gericht op hoe organiseer ik mijn huishouden Dagelijkse vragen Thema’s Consumptie Consumptie en consumentenorganisaties Arbeid en productie Arbeid en bedrijfsleven Overheid en bestuur Internationale ontwikkelingen Natuur en milieu Consumptie Consumentengedrag zoals keuzes, behoeften, inkomen en in de functies van geld, lenen en sparen Consumptie en consumentenorganisaties Bankwezen waaronder vreemd geld, spaarvormen en leningsvormen Verzekeringen en gebruiken van informatie van consumentenorganisaties Arbeid en productie Productengedrag zoals kosten, opbrengsten, winst, toegevoegde waarde, arbeid, arbeidsproductiviteit, werkgelegenheid en werkloosheid Arbeid en bedrijfsleven Inzicht in de productie van goederen en diensten en de fasen die een product doorloopt vanaf de producent van grondstoffen tot en met de detaillist/winkelier. En voorbeelden van beroepen/werkzaamheden die typerend zijn voor verschillende economische sectoren Overheid en bestuur Inzicht in de sociale, economische en financiële fucnties van de overheid Internationale ontwikkelingen Internationale economische betrekkingen, EU en ontwikkelingsproblematiek Natuur en milieu Inzicht in samenhang tussen consumptie, productie en het milieu Bron: http://www.examenblad.nl/examenstof/economie-vmbo-2/2015/vmbo-tl/f=/economie.pdf

Economische thema’s in de kerndoelen Plein M > Economie in het leergebied M&M Economische thema’s in de kerndoelen Vragen stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen (36) Eigentijds beeld van Nederland en Europa (38) Effecten in eigen omgeving herkennen o.a. van werk, consumeren, budgetteren en milieu (42) Betekenis van Europese samenwerking en de Eu (45) Verdeling van welvaart en armoede (45) Thema’s die overeenkomen met de examenstof Consumeren , budgetteren -> Consumptie Welvaart en armoede -> Consumptie Werk -> arbeid en productie / arbeid en bedrijfsleven Europese samenwerking -> internationale betrekkingen Milieu -> natuur en milieu Voor meer informatie over de kerndoelen zie: Met plein M van leergebied naar examenvak

Economische onderwerpen geïntegreerd verwerkt Plein M > Economie in Plein M In de ABC delen Economische onderwerpen geïntegreerd verwerkt In de verdieping economie Alle thema’s uit de bovenbouw worden aangeboden in de context van het leergebied mens & maatschappij. In de ABC delen is economie geïntegreerd in de leerstof. Soms komen de economische thema’s heel duidelijk naar voren. Bijvoorbeeld het hoofdstuk arm en rijk in het eerste leerjaar bevat hoofdzakelijk economische leerstof, gecombineerd met leerstof uit de gebieden aardrijkskunde en geschiedenis. Hoofdstuk 7 uit het eerste leerjaar bevat veel meer aardrijkskunde en geschiedenis, maar bevat ook een tussendoor een groot aantal leerstofblokjes met economische begrippen. Voor meer informatie over de kerndoelen zie: Met plein M van leergebied naar examenvak Overzicht van alle economische begrippen in leerjaar 1

Plein M > Economie in Plein M - consumptie Hoofdstuk 2 bevat veel economische informatie. In dit hoofdstuk komt veel leerstof uit het domein consumptie aan de orde. Ik dit hoofdstuk staan ook de essentiële onderdelen die de basis vormen tot de ‘financiële opvoeding” Hier komen bergrippen aan de orde als basisbehoeften, welvaart, arm en rijk maar ook inkomsten en uitgaven.

Plein M > Economie in Plein M - arbeid en bedrijfsleven Naast het domein consumptie komt ook het domein arbeid en bedrijfsleven heel duidelijk naar voren.

Plein M > Economie in Plein M - Consumptie Veel opdrachten in hoofdstuk 2 zijn heel duidelijk economisch getint, maar ook in leerstofblokjes die bijvoorbeeld duidelijk geschiedenis gerelateerd zijn worden economische begrippen behandeld. Zo wordt een relatie gelegd met de verschillende onderdelen in het leergebied. Maar wordt er ook aan de leerling gevraagd om verbanden te leggen tussen de verschillende leergebieden en het eigen leven in vergelijking met het leven vroeger.

Plein M > Economie in Plein M – arbeid en productie Hoofdstuk 7 in leerjaar 1 gaat over het ontdekken van de wereld. Een belangrijk onderdeel daarvan is bijvoorbeeld de VOC en de handel met Indië. Is dit geschiedenis of economie? Of de handel met Afrika is de aardrijkskunde of economie. De grenzen zijn niet scherp en in dit hoofdstuk lopen de 3 vakgebieden vloeiend in elkaar over. Maar in dit hoofdstuk waar voor economie internationale handel centraal staat komen ook belangrijk elementen voor uit bijvoorbeeld het thema arbeid en productie.

Verdieping economie voor extra aandacht aan economie Plein M > Aandacht voor economie Verdieping economie voor extra aandacht aan economie Behandelt alle thema’s die terugkomen in de bovenbouw Geeft een goede indruk van het vak economie in de bovenbouw maar is wel volledig in Plein M stijl. Waarom nu een verdiepingsdelen economie. Dit is voor docenten die extra aandacht willen besteden aan economie. In de ABC katernen is alle economie die in de basisvorming minimaal aan de orde moet komen behandeld. Bij economie worden vaardigheden geoefend die in het dagelijks leven van pas komen. Zo is er in het verdiepingsdeel bijvoorbeeld meer aandacht voor onderwerpen als sparen, lenen en geld verdienen. Leerlingen die geen economie kiezen in de bovenbouw komen deze leerstof in de verder schoolcarrière niet meer tegen. Voor leerlingen die in de bovenbouw economie kiezen is dit een goede opstap naar het vak in de bovenbouw.

Hoe kun je de verdiepingsdelen inzetten Plein M > Aandacht voor economie Hoe kun je de verdiepingsdelen inzetten De verdieping economie kan geheel zelfstandig gebruikt worden. Inzet mogelijk in afzonderlijke uren naast ABC katern Inzet mogelijk voor of na maken van ABC katern Inzet mogelijk tussen de verschillende katernen door Als verdieping van de leerstof uit de ABC kateren. Hoe kun je de verdiepingsdelen inzetten Naast elkaar Als verdieping Onafhankelijk van elkaar

Inzet verdieping economie in leerjaar 1 bijvoorbeeld Plein M > Aandacht voor economie Inzet verdieping economie in leerjaar 1 bijvoorbeeld Na katern 1 A hoofdstuk 2 verdieping economie hoofdstuk 1 Na katern 1B hoofdstuk 5 verdieping economie hoofdstuk 3 Na katern 1B/C hoofdstuk 6 en/of 7 verdieping economie hoofdstuk 2 Een voorbeeld hoe je het deel economie kan inzetten als verdieping na een hoofdstuk in de ABC katernen. Hoofdstuk 2 en 3 zijn niet in de juiste volgorde. Dit betekent dat er enige voorkennis kan missen. In dit geval wordt er in h3 vanuit gegaan dat de leerlingen op de hoogte zijn van de beroepssectoren. Deze zijn echter al in hoofdstuk 2 van de ABC katernen behandeld.

Inzet verdieping economie in leerjaar 2 bijvoorbeeld Plein M > Aandacht voor economie Inzet verdieping economie in leerjaar 2 bijvoorbeeld Na katern 2A hoofdstuk 2 verdieping economie H2 Na katern 2b Hoofdstuk 4 verdieping economie H1 maar ook H3 Na katern 2C hoofdstuk 8 verdieping economie H3 In leerjaar 2 sluit hoofdstuk 2 het beste aan bij hoofdstuk 2 uit de ABC katernen. In dit hoofdstuk wordt wel uitgegaan van voorkennis uit hoofdstuk 1. Hierop kan de docent inspelen. Alle benodigde voorkennis is in grote lijnen al in leerjaar 1 (ABC katernen) behandeld. Leerjaar 2 ec h 2 voorkennis (H1) nodig maar is al behandeld in abc delen leerjaar 1

Nibud scholierenpagina Voor zoekopdrachten over omgaan met geld Plein M > Tips -> een keer iets anders Nibud scholierenpagina Voor zoekopdrachten over omgaan met geld Codename future: Missie ondernemen. Kennismaking met ondernemers vaardigheden Nibud Website speciaal ontwikkeld voor scholieren over omgaan met geld. Met veel informatie die jongeren aangaat. Heel geschikt voor zoekopdrachten over zakgeld, bijbaantjes en geld uitgeven (consumeren). Op de pagina voor docenten staan suggesties voor lessen en is het mogelijk om lesmateriaal aan te vragen. http://www.nibud.nl/scholieren/home.html Codename future : missie ondernemen Een lessen serie voor de onderbouw vo en leerjaar 3 vmbo. De serie biedt een kennismaking met de vaardigheden die van ondernemers verwacht worden zoals kansen zien, netwerken, plannen maken. Missie ondernemen is samen met Noordhoff Plein M en Pincode ontwikkeld. Er zijn ook nog andere lessenseries te vinden met een economische achtergrond http://codenamefuture.nl/ De Nederlandsche Bank heeft speciaal voor vmbo lesmateriaal over omgaan met geld Er zijn verschillende lessen over omgaan met geld. http://www.dnb.nl/over-dnb/onderwijs/vmbo/index.jsp# Wijzer in geldzaken is een initiatief van het ministerie van Financiën, waarin partners uit de financiële sector, de wetenschap, de overheid en onderwijs-, voorlichtings- en consumentenorganisaties hun krachten bundelen om verantwoord financieel gedrag in Nederland te bevorderen. Voor de onderbouw vmbo zijn er verschillende lessen over omgaan met geld. Voornamelijk gericht op de financiële opvoeding. http://www.wijzeringeldzaken.nl/onderwijs/leermiddelen/voortgezet-onderwijs.aspx Ook leuk om te gebruiken zijn de filmpjes van schooltv. Er is een serie over economie voor het vmbo. Hierin komen alle thema’s die in het vmbo behandeld worden naar voren. De filmpjes zijn ontwikkeld voor economie in de bovenbouw maar heel goed te gebruiken ter illustratie van een onderwerp in de onderbouw. Het laat economie meteen tot leven komen. http://www.schooltv.nl/zoekresultaten/?q=economie%20voor%20het%20vmbo Er zijn ook verschillende docenten die leuke websites, filmpjes en oefeningen voor het van economie hebben ontwikkeld. Veel is geschreven voor havo/vwo maar met enige regelmaat zijn er ook leuke opdrachten die goed bruikbaar zijn in de onderbouw van het vmbo . Google is hierbij het beste hulpmiddel. De Nederlandsche Bank heeft speciaal voor vmbo lesmateriaal over omgaan met geld Wijzer in geldzaken met verschillende lessen over geld voor het vmbo

! ! ! ? ? ? Opmerkingen Vragen Discussie Tijd voor Plein M > En dan aan de slag Tijd voor ! ! ! Opmerkingen ? ? ? Vragen Discussie