PowerPointpresentatie Prof Dr. Filip Roodhooft

Cost accounting H 1. Inleiding H 2. Kostenbegrippen en kostprijscomponenten H 3. Break-even analyse H 4. Kostprijsberekening bij stukproductie H 5. Kostprijsberekening bij massaproductie H 6. Activity based costing H 7. Standaardkostencalculatie: kostprijsberekening in functie van het tijdsaspect H 8. Standaardkostencalculatie: verschillenanalyse H 9. Variabele kostprijsberekening H 10. De verwerking van kosten van afgekeurde producten H 11. Dienstverlenende afdelingen en hun kosten H 12. De gemeenschappelijke productieprocessen en hun verwerking

Hoofdstuk 1 Inleiding Cost accounting © De Boeck nv

Externe gebruiker Interne gebruiker Rol Cost Accounting Industriële onderneming Handelsonderneming Dienstenonderneming Overheid / Non-profit Accountingsysteem Cost Accounting Informatie Financial Accounting Management Accounting Gegevens voor opstellen Gegevens voor planning van jaarrrekening en controle Externe gebruiker Interne gebruiker 4

Uitgangspunt Different costs for different purposes Voorraadwaardering KT - beslissingen Planning Controle Strategische beslissingen

Kostensoort Kostprijssysteem Kostenobject 3 dimensies 1) productieproces stuk; serie; massa 2) tijdsaspect actual costing; normal costing; standard costing 3) integrale  variabele kostprijsberekening specifieke problemen afgekeurde producten dienstverlenende afdelingen gemeenschappelijke productieprocessen

Gewijzigde omgeving Belang dienstensector Nieuwe productiefilosofieën JIT kwaliteit CIM Concurrentie Ruimere assortimenten Gewijzigde kostenstructuur

Hoofdstuk 2 Kostenbegrippen en kostprijscomponenten

A. Kostenclassificaties 1. Soort 2. Toewijsbaarheid 3. Relatie output 4. Tijdsaspect 5. Bestemming

A1. Soort Materiaal Arbeid Afschrijvingen Diensten en diverse goederen verzekeringen elektriciteit telefoon Rente? Belastingen?

Materiaalkosten Grondstoffen: direct Hulpstoffen: meestal indirect Kost verbruikte materialen adhv materiaalverstrekkingsbons Voorbeeld beginvoorraad 100 stuks aan 10 Eur = 1000 Eur aankoop 20 stuks aan 11 Eur = 220 Eur verbruik 50 stuks aankoop 30 stuks aan 12 Eur = 360 Eur verbruik 70 stuks dus: 150 stuks - 120 verbruikt  kost? Adhv voorraadwaarderingsmethode - 30 EV

Voorraadwaarderingsmethoden FIFO periodiek KVG: 1220 EV: 360 permanent idem LIFO periodiek KVG: 1280 EV: 300 permanent KVG: toevallig idem EV: GG periodiek KVG: 1580/150 * 120 = 1264 EV: 1580/150 * 30 = 316 permanent KVG: 1258 EV: 322

Arbeidskosten Direct Indirect Via jobkaarten Samenstelling RSZ werkgever + brutoloon + andere arbeidskosten = totale arbeidskost met: brutoloon - RSZ werknemer - voorheffing belasting = netto loon

Afschrijvingen Voorbeeld machine aankoop: 1.000.000 restwaarde: 0 levensduur 5 jaar lineair degressief jaar 1 200.000 400.000 jaar 2 200.000 240.000 jaar 3 200.000 200.000 jaar 4 200.000 160.000 jaar 5 200.000

A2. Toewijsbaarheid DK KO IK KP VS VS Kostenplaats (KP) = verzameling van indirecte kosten (IK) die met dezelfde verdeelsleutel (VS) naar kostenobjecten (KO) worden toegewezen Directe kosten (DK): administratie nodig Deels eigen beslissing Afhankelijk van kostenobject

A3. Relatie output VOORBEELD VAST: kosten veranderen niet met outputniveau VARIABEL: kosten veranderen met outputniveau VOORBEELD GOH = 2 GOH = 3,5 (GOH = graad operationele hefboom)

A4. Tijdsaspect Actual costing = historische gegevens Standard costing = werken met standaarden Normal costing standard normal actual costing costing costing start 1 product einde productie afgewerkt productie

A5. Bestemming Pré-productie Post-productie Plaats binnen waardeketen Productkosten vs. periodekosten Ondersteunend O&O P&D Productie Distributie Marketing Pré-productie Post-productie

B. Voorbeeld 1 Kostensoorten Materiaal grondstoffen (D) 740.000 hulpstoffen (I) 2.150 Lonen houtbewerkers (D) 966.000 toezichter (I) 120.000 Afschrijvingen (I) 70.000 Verwarming en verlichting electriciteit (I) 4.000 stookolie (I) 4.800

Kostenobjecten Grote tafels: 800 verkocht: 650 à 540 Eur niet verkocht: 150 Middelgrote tafels: 1.500 verkocht: 1.300 à 520 Eur niet verkocht: 200 Kleine tafels: 2.000 verkocht: 1.750 à 500 Eur niet verkocht: 250

Extra comptabele kostprijs Kosten per eenheid grote tafel 372.200 / 800 = 465,25 middelgrote tafel 635.250 / 1.500 = 423,5 kleine tafel 899.500 / 2.000 = 449,75

Financiële boekhouding BALANS Actief Passief VI.Voorr. en BIU A.voorr. 33.GP 266.925 RESULTATENREKENING Kosten Opbrengsten II.Bedrijfskosten I.Bedrijfsopbrengsten A1. 742.150 A. Omzet 1.902.000 B. 8.800 B. Wijz Voorr 266.925 C. 1.086.000 D. 70.000

Intracomptabele kostprijs

24

25

C. Voorbeeld 2 Kostensoorten Stof badjassen (D) 1.031.000 Stof badhanddoeken (D) 352.000 Etiketten (D) 15.000 Garen (D) 90.000 Hoes (D) 12.000 Directe Arbeid (D) 3.000.000 Toezicht (I) 50.000 Afschrijving machine (I) 53.750 Afschrijving gebouw (I) 2.000 Energie (I) 64.250 Diverse productiekosten (I) 250.000

Kostenobjecten Badjassen Productie 100.000 Verkoop 90.000 (50 per stuk) Badhanddoeken Productie 200.000 Verkoop 150.000 (20 per stuk)

Kostprijssysteem Direct materiaal Directe arbeid Kostenplaats snijden verdeelsleutel: verbruikte stof Kostenplaats stikken verdeelsleutel: eigen directe kosten Kostenplaats strijken verdeelsleutel: eigen directe arbeid Kostenplaats verpakken verdeelsleutel: productievolume Hulpkostenplaats gebouw verdeelsleutel: oppervlakte

Verdeelstaat

D. Schatten van kostenfuncties Y = a + bX Y = afhankelijke variabele (vb: IK, AK) X = onafhankelijke variabele (vb: MU, aantal stuks) a,b = parameters Y a X Historisch account classifications 1 periode high-low visual fit meerdere periodes regressie 2) Engineering studies 30

Classificatie vast variabel Directe arbeid 364.000 Afschrijvingen 204.000 Materiaal 72.800 Toezicht inspectie 119.600 Y = 119.600 + 3.560 X subjectief slechts 1 periode

Engineering vast variabel Directe arbeid 100u x 20 Afschrijvingen 10u x 170 Materiaal 400 Toezicht inspectie 115.000 Y = 115.000 + 4.100X geen inefficiënties uit verleden tijdsintensief

Kwantitatieve analyse: voorbeeld Maand Instelkosten Aantal instellingen januari 19X0 697.000 160 februari 731.000 170 maart 804.000 192 april 792.000 187 mei 760.000 170 juni 766.000 174 juli 785.000 182 augustus 724.000 154 september 747.000 168 oktober 812.000 190 november 801.000 187 december 782.000 181 januari 19X1 778.000 180 februari 751.000 175 maart 791.000 184 april 753.000 167 mei 797.000 193 juni 760.000 180 33

Kwantitatieve analyse: vervolg Hoog-laag methode hoogste waarde onafhankelijke variabele laagste waarde onafhankelijke variabele Y = 435.744 + 1.871,79X Regressie = som van de kwadratische afstanden tussen punten en loodrechte projectie van punten op rechte, geminimeerd. Y = 307.348 + 2.598,22X

Hoofdstuk 3 Break-even analyse

Break-even analyse Assumpties basismodel 1 product lineaire opbrengsten constante variabele kosten per eenheid constante vaste kosten 1 periode geen voorraden geen knelpunten geen belastingen zekerheid geen inflatie enkel volume is driver

Break-even analyse TO TO, TK TK F= vaste kost q* Q

Voorbeeld standaard luxe q 150.000 (3/4) 50.000 (1/4) Prijs 20 30 Variabele kost 14 18 Vaste kost 1.200.000 Gevraagd: 1) BE bij deze salesmix 2) BE bij alleen standaard; BE bij alleen luxe 3) BE bij nieuwe salesmix: standaard: 9/10 en luxe: 1/10 38

Oplossing voorbeeld Standaard: 120.000 stuks Luxe: 40.000 stuks

Toepassing 1 Vroeger Martinez omzet = 2.000.000 Nu Martinez groothandel vaste kost = 220.000 kleinhandel resultaat = 180.000 Nu Martinez kleinhandel omzet  40% vaste kost  100.000 resultaat  20.000 40

Vervolg toepassing 1 Gevraagd: 1) Hoeveel verandert de BE-omzet? 2) Hoe groot moet de omzet zijn om 10% meer resultaat te behalen als vroeger? Oplossing: Omzetdaling van 300.000 1.295.000

Toepassing 2 Doughnuts Extern aankopen: 0,03 per doughnut Semi-automatische machine: F = 2.500; v = 0,01 Automatische machine: F = 4.500; v = 0,005 Gevraagd: 1) aantal eenheden te produceren voor elke machine opdat kost = externe aankoop 2) optimum voor 250.000 stuks 3) optimum voor 500.000 stuks 4) aantal stuks opdat semi-automatisch = automatisch

Vervolg toepassing 2: oplossing Semi-automatisch: q = 125.000 Automatisch: q = 180.000 Kost semi-automatisch = 5.000 = optimuum Kost automatisch = 5.750 3. Kost semi-automatisch = 7.500 Kost automatisch = 7.000 = optimuum 4. q = 400.000

Toepassing 3: meerdere drivers Theater: 150 zitplaatsen 80 vertoningen Gewone klanten p = 20 v = 5 Klanten vanuit bedrijven P = 20 V = 5 + per bedrijf factuur van 7,5 per vertoning Vaste kosten: 150.000

Vervolg toepassing 3: gevraagd BE enkel gewone klanten Resultaat 6.400 klanten vanuit 10 bedrijven en 5.600 gewone klanten Resultaat 6.400 klanten vanuit 15 bedrijven en 5.600 gewone klanten Resultaat 5.000 klanten vanuit 25 bedrijven en 6.000 gewone klanten Resultaat 5.000 klanten vanuit 40 bedrijven en 6.600 gewone klanten

Vervolg toepassing 3: oplossing 10.000 gewone klanten 24.000 21.000

Hoofdstuk 4 Kostprijsberekening bij stukproductie

Stukproductie = kostprijsberekening per individueel stuk

Voorbeeld stukproductie Kostensoorten Direct materiaal (D) 6.250 Directe arbeid (D) 1.750 Stikgaren (I) 50 Afschrijvingen (I) 5.000 Loon zaakvoerder (I) 1.000 Verwarming + verlichting (I) 250 Kostendragers stof (m²) arbeidsuren machine-uren B1 30 17 20 B2 25 14 15 B3 20 10 14 B4 40 23 21 B5 10 6 10 Totaal 125 70 80 stof: 50 EUR/m² arbeid: 25 EUR/uur 49

Systeem 1

Systeem 2

Systeem 3

Vervolg stukproductie Kostprijs o.b.v. 3 mogelijke systemen systeem 1 systeem 2 systeem 3 B1 3.455 3.441 3.491 B2 2.860 2.860 2.794 B3 2.150 2.236 2.320 B4 4.645 4.602 4.298 B5 1.190 1.161 1.397

Serieproductie Series van diverse producten Kostprijsberekening per serie vb: zie berekening kostenflow

Voorbeeld serieproductie Direct materiaal Batch X 50 Batch Y 37,5 Directe arbeid Batch X 350 Batch Y 675 Afschrijvingen Machine 1 3.000 (P1) Machine 2 2.400 (P2) Electriciteit 600 500 (P1) 100 (P2)

Vervolg serieproductie

Vervolg serieproductie Kostprijs van batch X en Y 1. Verdeelsleutel = aantal directe arbeidsuren Geen onderscheid tussen P1 en P2 X = 414 Y = 739,5 2. Verdeelsleutel P1 = aantal machine-uren Verdeelsleutel P2 = aantal directe arbeidsuren X = 419 Y = 728,3

Capaciteit: maatstaven Theoretische capaciteit Praktische capaciteit Normale capaciteit Gebudgetteerde capaciteit Actuele capaciteit

Capaciteit: voorbeeld Machine voor ontwikkeling van foto’s (kost = 500.000) maatstaf uren film Theoretisch Praktisch Normaal Gebudgetteerd Actueel 5.760 4.800 4.500 4.000 4.200 86.400 72.000 67.500 60.000 63.000

Capaciteit: voorbeeld maatstaf kost per uur kost per film Doorgere-kend Theoretisch Praktisch Normaal Gebudgetteerd Actueel 86,8 104,2 111,1 125 119 5,79 6,94 7,4 8,33 7,94 364.581 437.472 466.641 524.979 500.000

Capaciteit: beslissingen Cost of resources supplied = Cost of resources used + Cost of unused capacity Voorraadwaardering Korte termijn Lange termijn

Hoofdstuk 5 Kostprijsberekening bij massaproductie

Massaproductie = massa identieke producten die in verschillende stappen vervaardigd worden

Voorbeeld massaproductie Kostensoorten Leder kwaliteit 1 5.600 Leder kwaliteit 2 4.400 Stikgaren 200 Gas 100 Stookolie 3.000 Electriciteit 7.500 Lonen 16.000 Afschr. 1 7.800 Afschr. 2 8.400

Vervolg voorbeeld Kostendragers Champion 500 gestart 300 afgewerkt (EV GIB 200) 200 verkocht (EV GP 100) Classic 2.000 gestart 1.500 afgewerkt (EV GIB 500) 1.000 verkocht (EV GP 500)

Vervolg voorbeeld: toewijzing en verdeling kosten d1: materiaalverstrekkingsbon: 5.600 Eur d2: materiaalverstrekkingsbon: 4.400 Eur d3: tijdskaart arbeid besteed aan snijden en stikken champion: 2.000 Eur d4: tijdskaart arbeid besteed aan snijden en stikken classic: 8.000 Eur d5: tijdskaart arbeid besteed aan vullen en sluiten champion: 1.000 Eur d6: tijdskaart arbeid besteed aan vullen en sluiten: classic: 5.000 Eur d7: materiaalverstrekkingsbon gas aan afdeling II: 100 Eur d8: materiaalverstrekkingsbon stikgaren aan afdeling I: 200 Eur d9: machinekaart afdeling I: 7.800 Eur d10: machinekaart afdeling II: 8.400 Eur d11: meterstand in afdeling I: 3.000 Eur afdeling II: 4.500 Eur d12: verdeelsleutel = de afdeling-oppervlakte: afdeling I: 100 m² afdeling II: 200 m² d13: verdeelsleutel = het aantal goederen in bewerking dat in de voorbije periode in afdeling I behandeld werd d14: verdeelsleutel = het aantal goederen dat in de voorbije periode in afdeling II bewerkt werd 66

68

Equivalente eenheden Tot nu toe Afd. 1 Afd. 2 0% 100% 0% 100% Goederen afgewerkt in elk van de afdelingen Hier Afd. 1 Afd. 2 0% 100% 0% 100% Goederen onderweg in een afdeling Prime costs Materiaal Transfers vorige afdeling Inspectie Conversiekosten

Voorbeeld 1: geen BV; geen transfers Fysisch BV 0 Gestart 20.000 Afgewerkt 15.000 EV 5.000 (40% afgewerkt) Kosten Materiaal 40.000 (begin prod.proces) Conversiekosten 51.000 Mat. EV 0% 40 %

Oplossing voorbeeld 1 Materiaal 40.000 15.000 5.000 2 AP EV kost/EE Materiaal 40.000 15.000 5.000 2 Conversiekosten 51.000 15.000 2.000 3 KAP = 75.000 EV = 16.000 71

Voorbeeld 2: geen BV; transfers Fysisch BV 0 Gestart 6.000 Afgewerkt 5.000 EV 1.000 (30% afgewerkt) Kosten Transfers 18.000 Materiaal 10.000 (na 45%) Conversiekosten 31.800 transfers EV mat. 0% 30% 45% 72

Oplossing voorbeeld 2 AP EV kost/EE Transfers 18.000 5.000 1.000 3 Materiaal 10.000 5.000 / 2 Conversie 31.800 5.000 300 6 KAP = 55.000 EV = 4.800

Voorbeeld 3: BV Fysisch Kosten BV 4.000 (40% afgewerkt) - Mat X : 6.500 - Conv. : 14.000 Gestart 25.000 Afgewerkt 26.000 EV 3.000 (60% afgewerkt) Kosten MatX 37.000 (na 30%) MatY 52.000 (na 90%) Conversie 55.500 MatX BV EV MatY 30% 40% 60% 90%

Oplossing voorbeeld 3 Gewogen Gemiddelde MatX 43.500 26.000 3.000 1,5 AP EV kost/EE MatX 43.500 26.000 3.000 1,5 MatY 52.000 26.000 / 2 Conv. 69.500 26.000 1.800 2,5 KAP = 156.000 EV = 9.000 FIFO BV AP EV kost/EE MatX 37.000 / 22.000 3.000 1,48 MatY 52.000 4.000 22.000 / 2 Conv. 55.500 2.400 22.000 1.800 2,118 KAP = 156.747 EV = 8.253 75

Hoofdstuk 6 Activity based costing

ABC: theoretisch kader DK KO IK KP VS VS IK ACT RD AD Activiteiten = ACT Resource drivers = RD Activity drivers = AD Kostenobjecten = KO

Probleemsituatie KP blauw A = 0,475 Euro KP blauw B = 0,65 Euro (VS = aantal stuks)

Voorbeeld 1 Gegevens Andere kosten (IK) Indirecte lonen 330.000 Afschrijvingen 850.000 Materiaal en hulpstoffen 170.000 1.350.000

Kostprijs per stuk a) Traditioneel systeem b) ABC Activiteiten Activity driver Ontvangst goederen aankooporders Instellen machine instellingen Automatische assemblage machine-uren Verpakking verkooporders

Het ABC-systeem

Voorbeeld 2 Gegevens Andere kosten (IK) Afschrijvingen: 79.500.000 Set-up kosten: 19.200.000 Verpakking: 21.000.000 Ontvangstkosten: 9.0000000 128.700.000 82

a) Traditioneel systeem Kostprijs per stuk a) Traditioneel systeem b) ABC Activiteiten Cost driver Ontvangst aankooporders Instelling set-ups (loten) Assemblage machine-uren Verpakking verkooporders 83

Voorbeeld 3 Gegevens Andere kosten (IK) Omstellen: 30.000 Assemblage: 600.000 Ondersteuning: 3.000.000 Verzending: 1.500.000 5.130.000 85

Kostprijs per stuk a) Traditioneel systeem b) ABC Activiteiten Cost driver Omstellen loten Assemblage machine-uren Ondersteuning % Verzending verzendingen 86

Activiteitenhiërarchie Activiteiten Activity drivers Unit level Batch level Product level Facility level Customer level

Soorten drivers Transaction drivers Duration drivers Intensity drivers beperkte kost van registratie houdt geen rekening met onderlinge verschillen Duration drivers houdt rekening met de duurtijd van de activiteit grotere meetkost Intensity drivers goede benadering werkelijkheid

Rate-based activity based costing:

Time-driven activity based costing: 1. Example Theoretical capacity: 28 employees x 8 hours/day x 22 working days x 3 months =14.784 hours =887.040 minutes Practical capacity: 700.000 minutes rule of thumb: 80% to 85% of theoretical capacity more systematic approach Source: Kaplan and Anderson, Harvard Business Review, November 2004

Time-driven activity based costing: 1. Example

Time-driven activity based costing: 2. Time equations Example 1: Packaging time = 0.5 + 6.5 [if special packaging required] + 2.0 [if shipping by air] Example 2: Inside sales order entry process time = 5 + (3 x number of line items) + 15 [if new customer] + 10 [if expedited order]

Nut ABC

Activity based management Activity Based Costing Operational ABM Strategic ABM Doing Things Right Doing the Right Things Performing activities Choosing the activities more efficiently we should perform Activity management Business process reengineering Total quality Performance measurement Product design Product-line and customer mix Supplier relationships Customer relationships Pricing, Order size, Delivery, Packaging Market segmentation Distribution channels Kaplan & Cooper (1997), ‘Cost and Effect’, Harvard Business School Press, p.4 94

Hoofdstuk 7 Standaardkostencalculatie: kostprijsberekening in functie van het tijdsaspect

96

Actual / normal / standard costing Actual costing DM = WH * WP DA = WU * WL IK = (WIK/WOB) * WOBP Normal costing IK = (SIK/SOB) * WOBP Standard costing DM = SH * SP DA = SU * SL IK = (SIK/SOB) * SOBP W = werkelijk S = standaard WH = werkelijke hoeveelheid WP = werkelijke prijs WU = werkelijke uren WL = werkelijk loon WIK = werkelijke indirecte kosten WOB = werkelijke omslagbasis WOBP= werkelijke omslagbasis per eenheid product

Voorbeeld VS = aantal kg DM Standaardgegevens Werkelijke gegevens VS = 7.000 (kg DM) 98

Kostprijs onder de drie systemen

Bepaling en hoogte van standaarden Historische gegevens Engineering studies Schattingen Hoogte Optimale standaarden Currently attainable standards

Doelstellingen Beslissingen Budgetopstelling Controle Motivatie Voorraadwaardering

Backflush costing Voorraadwaardering Eenvoudigere methode indien beperkte voorraden Gebaseerd op standaardkostprijs Geen goederen in bewerking Terugrekenen vanaf afgewerkt product of kost verkochte goederen

Backflush costing: voorbeeld Productie: 100.000 stuks Verkoop: 99.000 stuks Standaard direct materiaal per stuk: 19 Standaard indirecte kosten per stuk: 12 Aankopen direct materiaal: 1.950.000 Totale indirecte kosten: 1.260.000

Backflush costing: systeem 1 “trigger points”: aankoop materiaal afwerking productie Voorraad direct materiaal: 50.000 Voorraad afgewerkt product: 31.000 Kost verkochte goederen: 3.069.000 Absorptieverschil: 60.000

Backflush costing: systeem 2 “trigger points”: aankoop materiaal verkoop afgewerkte producten Voorraad direct materiaal: 69.000 Voorraad afgewerkt product: / Kost verkochte goederen: 3.069.000 Absorptieverschil: 72.000

Hoofdstuk 9 Variabele kostprijsberekening

Different costs for different purposes Voorraadwaardering Korte termijn beslissingen Lange termijn beslissingen

Variabele kostprijsberekening

Integrale kostprijsberekening

Voorbeeld Gegevens Fysisch (150 stuks productie en verkoop per jaar) Kosten en opbrengsten (standaard = werk) verkoopprijs = 5 (per stuk) variabele kost = 3 (per stuk) vaste kost = 150 (per jaar)

Resultaten Voorraad Resultaat 111

Voordelen Integraal Variabel geen onderschatting voorraad geen fictieve verliezen theoretisch beter beslissingen op lange termijn Variabel niet verkoopbare voorraad minder schommelingen resultaat beslissingen op KT

Throughput costing: KT beslissingen = supervariabele kostprijs omzet - direct materiaal = throughput contributie - directe arbeid - indirecte kosten = resultaat

Korte termijn beslissingen: 1 schaarse factor H1 H2 prijs 100 70 DM 28 13 DA 15 25 I Var. K. 25 12,5 m.u. 2 1 Vaste K. 2.250 VS = aantal machine-uren machine-uren  450 Gevraagd: Wat produceren?

Oplossing H1: max 225 stuks (contributie = 32) O = 22.500 res = 4.950 H2: max 450 stuks (contributie = 19,5) O = 31.500 K = 22.725 + 2.250 res = 6.525

Hoofdstuk 10 De verwerking van kosten van afgekeurde producten

Afgekeurde producten Afd. 1 Afd. 2 0% 100% 0% 100% 0% 100% 0% 100% Goederen afgekeurd door inspectie a) normale verliezen opgeteld bij kostprijs van goedgekeurde producten b) abnormale verliezen als periodekost in de resultatenrekening

Samenvatting Kost BV GIB kost afgewerkt product Kosten van de periode transferkosten materiaalkosten kost eindvoorraad conversiekosten kost abnormaal afgekeurde goederen FIFO GG

Voorbeeld 1: geen BV Fysisch BV 0 Kosten Mat. 30.000 Gestart 10.000 Afgewerkt 6.500 n.a. 1.500 inspectie na 60% a.a. 750 EV 1.250 (70%) Kosten Mat. 30.000 Conv. 34.900 Mat. Inspectie EV 0% 60% 70% 119

Oplossing voorbeeld 1 AP n.a. a.a. EV kost/EE Materiaal 30.000 6.500 1.500 750 1.250 3 Conversie 34.900 6.500 900 450 875 4 a.a.: 4.050 n.a.: materiaal: 4.500 KAP: 3.774 kost EV: 726 conversie: 3.600 KAP : 3.019 kost EV: 581 KAP: 52.293 kost EV: 8.557 120

Voorbeeld 2:BV; FIFO Fysisch Kosten BV 2.000 (30%) Gestart 18.000 Afgewerkt 13.000 n.a. 4.000 inspectie na 20% EV 3.000 (40%) Kosten BV 25.000 Materiaal 52.000 (na 70% toegevoegd) Conversie 72.000 Inspectie BV EV Mat 20% 30% 40% 70% 121

Oplossing voorbeeld 2 BV AP n.a. EV kost/EE Materiaal 52.000 2.000 11.000 / / 4 Conversie 72.000 1.400 11.000 800 1.200 5 n.a.: materiaal: 0 conversie: 4.000 KAP: 3.143 kost EV: 857 KAP: 142.143 kost EV: 6.857 122

Hoofdstuk 11 Dienstverlenende afdelingen en hun kosten

Dienstverlenende afdelingen DK KO IK KP VS VS Productie-afdelingen Dienstverlenende afdelingen Kostenallocatie Planning en controle Beslissing tot uitbesteding

Kostenallocatie Geen onderlinge dienstverlening keuze drivers directe methode getrapte methode reciproke methode

Geen onderlinge dienstverlening Dienstverlenende afdelingen personeelsafdeling: 50.000 onderhoud: 20.000 (uitbesteed) Andere afdelingen labo productie verkoop

Geen onderlinge dienstverlening labo productie verkoop Aantal werknemers Oppervlakte Aanwervingen Onderhoudsuren 10 300 4 500 50 1.000 2 450 100 6 Systeem 1 - personeelsafdeling: aantal werknemers - onderhoud: oppervlakte Systeem 2 - personeelsafdeling: 40% aantal werknemers 60% aanwervingen - onderhoud: onderhoudsuren 127

Geen onderlinge dienstverlening labo productie verkoop Personeelsafdeling Onderhoud 7.143 4.286 35.714 14.286 1.428 labo productie verkoop Personeelsafdeling 40% 60% Onderhoud 2.857 10.000 14.286 5.000 9.000 15.000 1.000

Onderlinge dienstverlening: voorbeeld Dienstverlenende afdelingen A: restaurant 600.000 VS = aantal verstrekte maaltijden B: computer 116.000 VS = CPU-tijd C: onderhoud 180.000 VS = aantal werkuren Productie-afdelingen P: 400.000 Q: 200.000

Oplossing voorbeeld Direct Getrapt Reciproke

Planning en controle Standaardkost Planning capaciteit in de toekomst vraag naar diensten sturen

Planning en controle: voorbeeld Informatica-afdeling (CPU-tijd) kost: 250.000 EUR per periode 5 afnemende afdelingen Werkelijk Standaard 2.500 uur per periode Periode 1 Periode 2 Afdeling 1 Afdeling 2 Afdeling 3 Afdeling 4 Afdeling 5 500 uur /

Planning en controle: voorbeeld Werkelijk Periode 1 Periode 2 Afdeling 1 Afdeling 2 Afdeling 3 Afdeling 4 Afdeling 5 50.000 62.500 Standaard Periode 1 Periode 2 Afdeling 1 Afdeling 2 Afdeling 3 Afdeling 4 Afdeling 5 50.000

Besluitvorming Uitbesteden (outsourcen) Kostenvergelijking Andere factoren strategisch juridisch fiscaal ethisch

Besluitvorming: voorbeeld geleverd aan A B C P A van B C 10% 40% 30% 90% 60% 70% Kosten A 35.000 Kosten B: vast 12.000 variabel 20.000 Kosten C: vast 30.000 variabel 28.000 Vraag: A uitbesteden (bedrijfsrestaurant)

Besluitvorming: voorbeeld Kostenbesparingen A 35.000 B 2.400 45.800 C 8.400 Minder diensten nodig 98,8 % nodig

Hoofdstuk 12 De gemeenschappelijke productieprocessen en hun verwerking

Gemeenschappelijke processen Product A Gemeenschappelijke kosten Product B split-off point Methodes: joint products hoofd- en bijproducten kosten van afval Beslissingen Waarom toewijzen? Afzonderlijke K Afzonderlijke K 138

1. Methodes: Joint products Gemeenschappelijke kosten Direct materiaal: 71.250 Indirecte kosten: 16.350 YIP ZIP Verkoopwaarde split-off 60.000 65.000 verkoopwaarde afgewerkt 72.000 80.000 Afzonderlijke kost 4.960 6.880 Fysische maatstaf 20.000 kg 40.000 kg 139

1. Methodes: Joint products 1. Verkoopwaarde Yip 42.048 Zip 45.552 2. Fysische maatstaf Yip 29.200 Zip 58.400 3. Netto verkoopwaarde Yip 41.900 Zip 45.700 4. Constante marge Yip 42.143 Zip 45.457

1. Methodes: Hoofd- en bijproducten Gemeenschappelijke kosten 3.000.000 HP BP Stuks 100.000 2.000 Prijs/stuk 50 2 Afzonderlijke kost 0 0 Verkoop jaar1 70.000 1.200 jaar 2 30.000 800

Methodes: Hoofd- en bijproducten Vermindering totale productiekosten Kvg (1) = 2.097.200 Kvg (2) = 898.800 Vermindering KVG Kvg (1) = 2.097.600 Kvg (2) = 898.400 Opbrengst Kvg (1) = 2.100.000 Kvg (2) = 900.000

1. Methodes: Kosten van afval = afval grondstoffen halfafgewerkte producten Scrap = verkoopbaar kostprijs producten is lager Waste = onverkoopbaar kostprijs producten is hoger

2. Besluitvorming S.C.: 360.000 A J.C.: 280.000 fysische B maatstaf S.C.: 80.000 A: 60.000 kg prijs splitt-off 60 prijs verder werken 68 B: 20.000 kg prijs splitt-off 50 prijs verder werken 53

3. Waarom toewijzen? Voorraadwaardering Winstgevendheid klanten Relatie overheid Relatie verzekeringsbedrijven Prijsafspraken met externen joint-ventures telecommunicatie ...