Korte Meer 3 B-9000 Gent Belgium tel. +32 (0) www.re-creatiefvlaanderen.be fax +32 (0)9 264 Cultuurparticipatie in breedbeeld Eerste resultaten van de survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Dag van de cultuurcommunicatie 13/12/05, Vooruit (Gent) John Lievens

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ doel: invullen lacune aan systematische, gedetailleerde en actueel beleidsrelevante informatie over cultuurparticipatie in Vlaanderen: participatiecijfers, participatiepatronen, verklaren van verschillen in participatiegedrag, houdingen t.a.v. cultuur brede invulling van cultuur:  schone kunsten, erfgoed, meer alledaagse vormen van cultuurbeleving, sociale leven (incl. verenigingsleven), mediagebruik en recreatief uitgaansleven  ‘receptieve’ en ‘actieve’ participatie, zowel in publiek domein als thuis  + brede waaier attributen: participatie in fijne categorieën, drempels voor verhoogde participatie, smaakvoorkeuren, motieven en verwachtingen, sociale context van participatie, informatieverwerving, voorzieningengebruik, houdingen t.a.v. cultuur en cultuurbeleid  unieke fijnmazige en brede meting van cultuurparticipatie oktober oktober 2004: bevraging in representatieve steekproef van gezinnen van alle gezinsleden jaar (waarvan 1 mondeling interview, overige: schriftelijk)

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ survey-proces ingebed in strikte procedures van Integrale KwaliteitsZorg:  vragenlijstconstructie: ontwikkeling nieuwe meetinstrumenten  volgens meest strenge eisen van methodologische kwaliteit en rigiditeit (reduceren sociale wenselijkheid in antwoordproces via complexe filters, kortere referentieperiode dan gebruikelijk, open antwoorden,...)  in overleg met cultuurbeleid en culturele sector  dataverzameling  door marktonderzoeksbureau met strikte richtlijnen (selectie en opleiding interviewers, contactprocedure, gebruik van adressen, opnieuw benaderen van weigeringen,...)  opvolging en bijsturing door wetenschappelijke onderzoekscel: permanente monitoring voortgang en kwaliteitsevaluatie van interviewers  telefonische en andere controles  dataset van hoogst mogelijke kwaliteit multilevel design laat toe samenhangen te bestuderen op onderscheiden niveaus: het individu, het gezin en de regio

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Bekendmaking eerste resultaten studiedag ‘Cultuurparticipatie in breedbeeld’, 20/10, Het Pand (Gent) boek ‘Cultuurparticipatie gewikt en gewogen’ (Lievens, Waege, De Meulemeester), Uitgeverij De Boeck  specificatie en motivering onderzoeksvragen  gevolgde methodologie voor vragenlijstconstructie en dataverzameling  basisgegevens: verdelingen van de antwoorden op alle vragen boek ‘Cultuurparticipatie in breedbeeld’ (Lievens, Waege (red.)), Uitgeverij De Boeck: eerste analyses rond:  Kerncijfers  Publieke kunstenparticipatie  Erfgoedparticipatie  Virtuele cultuurparticipatie  Sportparticipatie  Internationale vergelijking  Ruimtelijke verschillen in participatie  Het sociale netwerk van de cultuurparticipant

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ verdere output:  voorjaar 2006: gedetailleerde kerncijfers en analyses voor verschillende (deel)sectoren  voorjaar 2006: verschillen in participatiegedrag kaderen in gezinscontext en regionaal aanbod + uitbreiden verklaringsmodel naar andere sectoren ...  huidige survey als nulmeting... vervolg van presentatie:  beperkt aantal in het oog springende highlights

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Primordiaal belang van socialisatie deelname aan het publieke culturele leven wordt in zeer sterke mate bepaald door:  participatie in het ouderlijk milieu wie opgroeide/opgroeit bij cultuuractieve ouders participeert ook zelf meer frequent  scholing / opleidingsniveau hoger opgeleiden participeren meer frequent dan lager opgeleiden + uit ander onderzoek: stimulerende rol van de individuele leerkracht  dit geldt ook na statistische controle voor tal van andere kenmerken: leeftijd, geslacht, type beroep/opleiding, grootte sociaal vrijetijdsnetwerk, gezinsstatus en woonplaats geeft mechanismen voor investering in cultuurdeelname op de lange termijn + benadrukt cumulatief karakter ervan effecten sterkst in cultuur/kunstensectoren waar complexe codes worden gehanteerd

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Netto-kansverhouding dat bepaalde groep frequent participeert t.o.v. een referentiegroep ( ‘. ’ )

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Statistisch intermezzo bivariate analyse:  opsplitsen participatiefrequenties naar 1 ander kenmerk (bv. x% van mannen doet...; y% van vrouwen doet...):  geeft slechts zeer ruwe indicatie van verschillen  geen verklaringskracht voor verschillen omdat mogelijke samenhang(en) met andere kenmerken  bv. lagere participatiegraad in oudere leeftijdsgroepen kan veroorzaakt zijn door leeftijd op zich of door oververtegenwoordiging laag opgeleiden in die leeftijdsgroepen, of door... multivariate analyse:  verschillen naar 1 kenmerk zijn statistisch gecontroleerd (constant gehouden) voor andere beschouwde kenmerken  netto-effecten / uitgezuiverde verschillen  laat toe om waargenomen verschillen te verklaren

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ vb. bijwonen van niet-klassieke concerten/festivals (voorbije 6 maand), naar al dan niet hebben van kinderen Wie samenwoont met partner en kinderen vertoont een tweemaal lagere kans om frequent een niet-klassiek concert/festival bijgewoond te hebben dan wie enkel met de partner woont. Dit bleek niet uit de vergelijking van percentages (integendeel)  o.a. samenhang ts. hebben van (thuiswonende) kinderen - leeftijd Hier: statistische controle voor hele reeks kenmerken

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Verklaringsmodel voor verschillen in participatie Kunstenparticipatie (per kunstvorm) type job/opleiding opleidingsniveau cultuurparticipatie ouders kunstacademie grootte sociaal netwerk geslacht leeftijd gezinssituatie woonplaats

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Onderscheid elitair / populair op de helling + link cultuur en maatschappelijke participatie opleidingseffecten geven sterke sociale structurering aan voor alle beschouwde kunstensectoren, ook voor degene die als eerder ‘populair’ worden bestempeld + opleiding is sterk gelinkt aan algemene socio-economische status  simpele tweedeling van kunstensectoren in hoog/laag of elitair/populair blijkt fout + ook sterke opleidingseffecten voor o.a. bibliotheekbezoek, bezoek van cultuurcentra, sportbeoefening, deelname aan het verenigingsleven  eerder publieke karakter van participatie kan bepalend zijn  hoger opgeleiden participeren meer aan maatschappelijk leven dan lager opgeleiden; voor kunstensector wordt dit versterkt door het gebruik van complexe codes  cultuurparticipatie hang sterk samen met algemene maatschappelijke participatie  cf. socialisatie-effecten afwezig voor participatie thuis of tenminste veel geringer (luisteren klassieke muziek, literatuur lezen)

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ De sociale dimensie van cultuurparticipatie Participeren doe je niet alleen  sterke samenhang tussen de grootte van het sociale vrijetijdsnetwerk en de frequentie van participatie (ook na controle voor andere effecten):  stimulans van vrienden, kennissen, familie voor participatie: uitwisseling informatie, vaardigheden, interesses  wie frequent participeert, creëert meer mogelijkheden voor sociaal contact  participatie is vaak een sociale aangelegenheid  de partner, vrienden en kennissen zijn veelal medebezoekers  participatie wordt frequent gecombineerd met restaurant- of cafébezoek  toeleidingsfunctie van verenigingen

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Netto-kansverhouding dat bepaalde groep frequent participeert t.o.v. een referentiegroep ( ‘. ’ )

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Sociaal verband waarin doorgaans wordt geparticipeerd, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ D é cultuurparticipant bestaat niet sterke verschillen in profielen / effecten naargelang sectoren  reeds hierboven besproken verschillen tussen sectoren  + naar geslacht  hogere participatiegraad voor vrouwen enkel voor theater/dans, literaire evenementen en bibliotheekbezoek  mannen hogere kans voor lidmaatschap verenigingen  + naar leeftijd  hogere participatiegraad in oudere leeftijdsgroepen voor bezoek aan kunstmusea en -tentoonstellingen, theater en dans, klassieke concerten/festivals en lidmaatschap van verenigingen  hoogste participatiegraad in middelste leeftijdsgroep voor bibliotheekbezoek  hoogste participatiegraad in jongste leeftijdsgroepen voor bioscoopbezoek

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Netto-kansverhouding dat bepaalde groep frequent participeert t.o.v. een referentiegroep ( ‘. ’ )

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Drempels voor (verhoogde) kunstenparticipatie Desinteresse en het liever thuis blijven worden het meest frequent aangehaald als reden om niet te participeren aan het publieke kunstenaanbod. Praktische en informatiedrempels worden slechts door een kleine minderheid van de niet-participanten als reden vermeld om niet deel te nemen.

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Aangehaalde redenen voor niet-participatie, enkel non-participanten, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ De publieke kunstenparticipatie in Vlaanderen is hoog in vergelijking met Europa, maar niet voor alle sectoren Het algemeen kunstenparticipatiecijfer in Vlaanderen ligt boven het Europees gemiddelde. Vlaanderen vormt met het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Ierland en Italië een middengroep die voorafgegaan wordt door een kopgroep van de Scandinavische landen, Nederland en Luxemburg. Voor een aantal activiteiten behoort Vlaanderen tot de kopgroep: ballet en dans, concerten, museabezoek in het buitenland en archeologische sites Voor andere activiteiten haalt Vlaanderen lagere participatiecijfers dan de kopgroep: toneel, historische monumenten, musea in eigen land, en vooral bibliotheken en bioscoop

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeuren: de klassiekers liggen het best Zowel voor beeldende kunst als voor theater zijn het de meer klassieke genres die het best gesmaakt worden (participanten + niet-participanten).

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Toneel: genrevoorkeur, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Beeldende kunst: genrevoorkeur, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Genrevoorkeur beeldende kunsten, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Interesse in de kunsten, breed gedefinieerd, is groot Belangstelling voor cultuur, eng gedefinieerd, is groot: het informeergedrag over culturele items situeert zich in dezelfde grootteorde als het zich informeren over binnenlands politiek nieuws en sportwedstrijden. Er wordt wel minder op dagelijkse basis naar cultuur (eng gedefinieerd) geïnformeerd, wat mogelijk kan begrepen worden vanuit het geringere aanbod van informatie over cultuur.

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Informeergedrag, voorbije maand, alle media, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Overheidssteun voor kunst en erfgoed heeft ruim draagvlak Het maatschappelijk draagvlak voor het van overheidswege ondersteunen van kunst en cultureel erfgoed is groot. Een groot deel verwacht van zijn cultuuroverheid een breed cultureel aanbod te stimuleren waarin ook ruimte is voor moeilijke en nieuwe kunstuitingen. De overgrote meerderheid vindt dat in de schoolopleiding plaats moet zijn voor het verwerven van kunstzinnige vaardigheden.

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Attitudes t.a.v. het cultuurbeleid, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Tot slot: een aantal kerncijfers

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Publieke participatie kunsten samenvatting, voorbije 6 maanden, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Over alle sectoren heen: relatief hoge maatschappelijke inbedding van publieke kunstenparticipatie Lagere participatiegraden per sector  ’verloop’ tussen sectoren Terzijde: verschillen tussen sectoren:  geen indicatie voor verschil in activiteitsgraad  gelinkt aan verschillen in hoeveelheid aanbod

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Muziek beluisteren naar genre (genrevoorkeur) voorbije maand, alle kanalen, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Concert / opera voorbije 6 maanden, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Muziekfestival voorbije 6 maanden, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk hoge participatie thuis, eerder geringe participatie buitenshuis  enkel naar publieke kant kijken, geeft vertekend beeld  omvangrijke groep die intensief met muziek bezig is maar de weg niet ‘vindt’ naar het publieke aanbod (vooral in niet-klassieke sector) pop/rock vs. klassiek werk:  in reguliere circuit van concerten gelijke participatiegraad  pop/rock enkel hogere publieke participatiegraad door festivals (aanbod zo goed als afwezig in klassieke sector)

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Podiumkunsten voorbije 6 maanden, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Groot aandeel voor toneel en straattheater, andere (deel)sectoren vertonen lagere participatiegraad (maar hoger dan in muzieksector)

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Musea, tentoonstellingen, galerij, handel, beurs voorbije 6 maanden, rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Participatie via het private-commerciële circuit is even hoog als via het officieel- gesubsidieerd circuit

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Attitudes kunst, musea en tentoonstellingen rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk kunst (in zijn algemeenheid) wordt geapprecieerd (slechts 1/4 e uitgesproken negatief t.o.v. 1/3 e uitgesproken positief) positieve houding nog meer uitgesproken voor musea + grote ondersteuning voor tonen van belangrijke werken via musea en tentoonstellingen

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Literaire evenementen / lezen rij-%

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Eerder geringe deelname aan literaire evenementen, los van beurzen Omvangrijker literatuurparticipatie thuis

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Amateurkunstbeoefening / creatieve hobby voorbije 6 maanden, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opvallend Zonder creatief werken met bloemen/planten en textiel: 25% beoefent kunstzinnige hobby

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Verenigingen samenvatting, voorbije jaar, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Verenigingen, voorbije jaar, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Meerderheid participeert aan het maatschappelijk middenveld, tenminste in termen van lidmaatschap. Vooral sportverenigingen en verenigingen voor specifieke doelgroepen scoren hoog qua lidmaatschap. Participatie aan het verenigingsleven gebeurt ook in belangrijke mate via deelname aan activiteiten los van lidmaatschap.

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Bibliotheek en cultureel centrum voorbije 6 maanden, %

survey ‘ Cultuurparticipatie in Vlaanderen ’ Opmerkelijk Bibliotheken bereiken 1/3 e voor vrijetijdsgebruik. Culturele centra nemen belangrijk deel van participatie voor hun rekening.