Collega’s voor Collega’s Opvang na ingrijpende gebeurtenissen

Tony Dierckx Preventieadviseur De VoorZorg, provincie Antwerpen Coördinator project “Collega’s voor Collega’s”

Collega’s voor Collega’s 2000 Opvang na overval 2005 Opvang na agressie 2010 Opvang/nazorg na ingrijpende gebeurtenis

Marie Marie 32 jaar Werkt 7 jaar als loketbediende 2 maanden geleden slachtoffer overval Vlak voor sluitingstijd, man met helm en mes Fictief personage

Vanaf wanneer spreken wij van een ingrijpende gebeurtenis? 1 Vanaf wanneer spreken wij van een ingrijpende gebeurtenis?

Ingrijpende gebeurtenis Onverwacht, plots Buiten het normale Machteloosheid Angst Geen woorden voor beleving slachtoffer is de enige maatstaf

Meer dan de gebeurtenis zelf, zijn het vooral de omstandigheden die een gebeurtenis ingrijpend maken.

Hoe snel moet de opvang opstarten? 2 Hoe snel moet de opvang opstarten?

Impact Verwerking 48u 3 maand Mogelijke reacties in acute fase Ongeloof / Vechten – vluchten – verstijven / Geen tijdsbesef / Machteloosheid / Onrechtvaardigheid / Waarom “ik” / Kwaadheid / Angst / Lichamelijke reacties / Verbijstering / Apathie / Hyperalertheid / Tunnelvorming Mogelijke reacties in verwerkingsfase Slapen / Angst / Herbeleving / Vermijdingsgedrag / Verdriet / Schuld / Hyperwaakzaamheid / Vermoeidheid / Boosheid / Prikkelbaarheid / Concentratiestoornissen / Disfunctie / Woede / Wantrouwen / Eenzaamheid / Nood aan erkenning behoeften

Wie bepaalt of opvang nodig is? 3 Wie bepaalt of opvang nodig is?

Melding Betrokkenen Collega’s Leiding

Welke reacties zijn abnormaal? 4 Welke reacties zijn abnormaal?

Het zijn allemaal normale reacties op een abnormale gebeurtenis! GEEN ENKELE Het zijn allemaal normale reacties op een abnormale gebeurtenis! Acute stress-situatie kan zorgen voor instinktreactie Vechten – Vluchten -Verstijven

Tunnelvisie zorgt voor vernauwde waarnemingen, mogelijk worden veel zaken tijdens incident niet opgemerkt : nood aan info om plaatje/puzzel achteraf aan te vullen

Functionele illusie Eerlijke wereld Vertrouwen / onkwetsbaar Controle over de dingen Gevoel van veiligheid  machteloosheid, toekomstperspectief

Waar en hoe verloopt ons opvangtraject? 5 Waar en hoe verloopt ons opvangtraject?

1 2 3 Impact Verwerking 1ste opvang nazorg 48u 3 maand Mogelijke reacties in acute fase Ongeloof / Vechten – vluchten – verstijven / Geen tijdsbesef / Machteloosheid / Onrechtvaardigheid / Waarom “ik” / Kwaadheid / Angst / Lichamelijke reacties / Verbijstering / Apathie / Hyperalertheid / Tunnelvorming Mogelijke reacties in doorverwerkingsfase Slapen / Angst / Herbeleving / Vermijdingsgedrag / Verdriet / Schuld / Hyperwaakzaamheid / Vermoeidheid / Boosheid / Prikkelbaarheid / Concentratiestoornissen / Disfunctie / Woede / Wantrouwen / Eenzaamheid / Nood aan erkenning behoeften 1 2 3

Stilte = OK 1ste opvang EERST : Veiligheid en nodige verzorging Onmiddellijk, zo snel mogelijk ter plaatse Luisterend oor, comfort bieden Praktische ondersteuning Niet alles gaan overnemen Niet doorvragen op details Geen emoties ontlokken Stilte = OK

Nazorggesprek(ken) Geen focus op gebeurtenis zelf Wel focus op gevolgen van gebeurtenis (normale reacties) Bijstand bij normale verwerking Re-integratie in normale werksituatie Erkenning vanuit werkgever

48u 3 maand Impact Verwerking Chronisch 1 2 3 4 5

Verstoorde verwerking Intense gevoelen nemen niet af Geen greep op emoties Blijvende angst door herbeleving Verstoorde slaap …  Schakel deskundige in Een verstoorde verwerking kan uitmonden in PTSD (Post Traumatisch Stress Disorder)

Is interne opvang een noodzaak of een deugd? 6 Is interne opvang een noodzaak of een deugd?

Waarom? Slechts klein gedeelte ontwikkelt trauma Opvang heeft geen invloed op ontwikkeling trauma Reacties op acute stresssituatie verdwijnen meestal vanzelf

Normale betrokkenheid Voorkomen 2de maal slachtoffer Tevredenheid Geruststellend Snelle detectie moeilijke verwerking

Opvang gebeurt toch best door specialisten? 7 Opvang gebeurt toch best door specialisten?

Is echt niet nodig ! Medewerkers hebben nood aan: Echte betrokkenheid Natuurlijke steun Uit eigen omgeving Ondersteuning bij re-integratie Professionele hulpverlener in 1ste fase = signaal van slechte verwerking = signaal van HULP nodig

Pleidooi: Organiseer eigen opvang/nazorg

Wat verwachten we van collega’s, leidinggevenden, en management? 8 Wat verwachten we van collega’s, leidinggevenden, en management?

Actieve betrokkenheid Melding incident Praktische ondersteuning in 1ste fase Begrip tonen voor de situatie en reacties Aangifte arbeidsongeval Lessen trekken en beleid bijsturen Melding moeilijke verwerking Ook na eerste 48u

Vraagt ongewenst seksueel gedrag om een ander soort opvang? 9 Vraagt ongewenst seksueel gedrag om een ander soort opvang?

Specifieke aandachtspunten Klacht intern/politie Schaamtegevoel Opvang door mannen? Begrip thuissituatie? Geen waarde-oordeel over reactie/gevoelens

Gebruiken we tips en tricks? 10 Gebruiken we tips en tricks?

Do’s en Dont’s Praktische steun (stoel, glas water, familie waarschuwen, kinderopvang, …) LUISTEREN Stilte is OK Niet te snel stoppen met werken Brochure meegeven

Do’s en Dont’s Laat medewerker zijn/haar verhaal doen, praat zelf niet te veel Minimaliseer of bagatelliseer nooit Emoties niet sussen, accepteer ze Maak geen grapjes over incident Slachtofferhulp Politie is OK

Reacties medewerkers? Zeer positief Marie 32 jaar Werkt 7 jaar bij Thuishulp Fictief personage

Bedankt tony.dierckx@devoorzorg.be