De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010

Twee natuurlijke experimenten in twee decennia 1989Val Berlijnse Muur  Overgang van Plan- naar Markteconomie 2008Financieel Debacle  Crisis in de markteconomie

Gemeenschappelijke kenmerken? De “onzichtbare hand” heeft de steun nodig van adequate overheidsinstellingen →Formele instellingen Efficiënte overheidsdiensten →Informele instellingen Normen en waarden

Missing markets in “The Credit Crunch” Interbank kredieten  Liquiditeitsprobleem Klanten deposito’s  Liquiditeitsprobleem Kapitaal-injecties  Solvabiliteitsprobleem REMEDIE: Overheidsinterventie

Fundamentele keuze Ofwel opereert de financiële sector als een openbaar nutsbedrijf →Strenge regulering →“Honorabele” winsten Ofwel opereert de financiële sector als een zuivere privé onderneming →Zwakke regulering →Geen privatisering van winsten en socialisering van verliezen

Waar naartoe? Een terugkeer naar klassiek bankieren  Narrow Banking versus Shadow Banking Her-regulering  voorbeeld Canada Toezicht door deugdelijk bestuur Meer stringente kapitaalvereisten  voorbeeld Debt/Equity Swap

Het traject van de reële economie? V-vorm W-vorm L-vorm Vierkantswortel (Geen wiskunde maar giskunde)

De overheid terug in de tent Om het financiële debacle te remediëren Om de instorting van de reële economie te vermijden: budgettaire stimulus plannen (Keynesiaanse deficit spending) →Grote bugettaire tekorten →Toename schuldgraad (verhouding openbare schuld tot BNP)

Budgettaire tekorten in enkele landen (als % van BNP 2009)

Wat met de openbare financiën? (Marginale) belastingverhogingen Druk op efficiëntie-winsten bij de overheid Omvangrijke financieringsbehoeften

Belastingen Een Tobin-Tax op financiële transacties Groene belastingen …. →Op Europees niveau - Eigen middelen voor EU-budget - Verlaging van BNP-contributie van lidstaten

Efficiëntiewinsten? Nodig data over: - omvang publieke sector - efficiëntie publieke sector

Effectiviteit en grootte van de overheid

effectivenesscoefficientStd. Errorp-value constant budget size R-squared0.067

Een niet-parametrische benadering

Input Output FDH best practice grens x o, y o A C B D E F G H

De kwaliteit van de overheid

Niet-parametrische benadering Omvang van de publieke sector gecorrigeerd voor Kleine open economie Dani Rodrick Kleine gezinnen Kristof De Witte & Wim Moesen

Een voorstel voor “Common Eurobonds” Concept Europees vehikel (ECB, EIB,…) als emissie-instituut voor euro-landen Coupon interestvoet = gewogen gemiddelde van de nominale interestvoeten van de deelnemende landen Elk land betaalt de eigen interestvoet aan het emissie- instituut

Doelstellingen Financiering veilig stellen voor leden Een grote eurobond-markt ontwikkelen (volume/liquiditeit) De interest-spreads verminderen tussen de leden Het “Moral Hazard” probleem beperken tussen leden

Uitdaging Internationale belggers zijn op zoek naar adequate alternatieven: Portefeuille-diversificatie vis-a-vis US Sovereign Bonds Gains for all

De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010