MURE Multilingual Research Unit M eertalig onderwijs is beter onderwijs … Tien jaar meertalig onderwijsonderzoek. Piet Van de Craen, Vrije Universiteit Brussel (VUB) & European Language Council/Conseil européen pour les langues (ELC/CEL), Dylan Research Group.

MURE -Multilingual Research Unit Waarover gaat het? Meertalig onderwijs? –Die vorm van (taal)onderwijs waarbij een deel van het curriculum in een andere taal dan het Nederlands (of Frans) wordt aangebodenDie vorm van (taal)onderwijs waarbij een deel van het curriculum in een andere taal dan het Nederlands (of Frans) wordt aangeboden –CLIL: content and language integrated learningCLIL: content and language integrated learning –EMILE: enseignement d’une matière intégré à une langue étrangèreEMILE: enseignement d’une matière intégré à une langue étrangère –ITTO: inhoud- en taakgericht taalonderwijsITTO: inhoud- en taakgericht taalonderwijs

MURE -Multilingual Research Unit Welk deel van het curriculum? Kan gaan van +70% van het curriculum tot 2 uur per week Eerst voorbereidend in het kleuteronderwijs Daarna vanaf de eerste klas van de basisschool tot einde secundair Of beginnen in het secundair Wie doet zoiets? In Wallonië +250 basis- en secundaire scholen die 50% tot 75% van het curriculum in het Nederlands (Engels, Duits) aanbieden STIMOB: stimulerend meertalig onderwijs in Brussel sinds Samenwerking universiteit - scholengroep Europa is pleitbezorger van deze aanpak Waarover gaat het?

MURE -Multilingual Research Unit Waarover gaat het? Wie geeft dit soort onderwijs? Native speakers van het Frans/Nederlands Of leerkrachten die zich hiertoe in staat achten Veel gestelde vragen: Leidt dit onderwijs niet tot gebrekkige kennis van de moedertaal? Gebrekkige kennis van de doeltaal? Gebrekkige kennis van de leerstof? Leidt dit niet tot verfransing? En wat dan met dyslectische kinderen? En wat dan met minder begaafde leerlingen? …

MURE -Multilingual Research Unit Waarover gaat het? Tot wie richt dit soort onderwijs zich? Tot alle leerlingen, bijgevolg tot Nederlandstaligen, Franstaligen en de anderstaligen –MAAR: het effect van de aanpak is verschillend naargelang van de groep leerlingen. Brussel als voorbeeld. Nederlandstalige leerlingen leren Frans volgens de beste aanpak, namelijk leren IN in plaats van leren VAN een andere taal Franstaligen krijgen ondersteuning in de moedertaal Anderstaligen krijgen extra-ondersteuning omdat de leerstof twee keer wordt aangeboden (= herhalingsprincipe)

MURE -Multilingual Research Unit Achtergrond Meertalig onderwijs is een prikkelende vorm van onderwijs... die alle leerlingen ten goede komt … waarbij vele impliciete leerprocessen aan te pas komen die erg leerbevorderend zijn …. d.w.z. ze hebben cognitieve implicaties …. die zichtbaar kunnen worden gemaakt.

MURE -Multilingual Research Unit Wetenschappelijke vraagstellingen 1. Verwerving van de doeltaal? 2. Niveau van de moedertaal? 3. Kennis van de leerstof? 4. Attitudes en motivatie? 5. Cognitieve ontwikkeling? 6. Breinontwikkeling?

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 1. Verwerving van de doeltaal? –Leerlingen spreken beter de doeltaal dan via traditionele taalleermethodes –Naarmate het percentage van het aanbod stijgt, zijn de resultaten voor gesproken taal beter –Er zijn geen negatieve bijverschijnselen geconstateerd

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 2. Niveau van de moedertaal? –De moedertaal is even goed - en in de meeste gevallen beter ontwikkeld - bij leerlingen uit deze vorm van onderwijs dan bij eentalig onderwijs. –In Wallonië vertonen meertalige Franstalige leerlingen minder achterstand vergeleken met eentalige leerlingen –Er zijn geen negatieve bijverschijnselen geconstateerd

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 3. Kennis van de leerstof? –De leerstofkennis is even goed of beter bij deze leerlingen dan bij vergelijkbare leerlingen uit het eentalige onderwijs. –Dit geldt ook voor het secundair onderwijs maar de resultaten zijn minder uitgesproken –Er zijn geen negatieve bijverschijnselen geconstateerd

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 4. Attitude en motivatie? –Basisschoolleerlingen vertonen een uitgesproken positieve attitude tegenover talen in het algemeen en het Nederlands in het bijzonder –Dit geldt ook voor het secundair onderwijs –Er zijn geen negatieve bijverschijnselen geconstateerd

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 5. Cognitieve ontwikkeling? –Cognitie verwijst hier naar rekenkundige -mathematische - kennis van concepten en bewerkingen –De geijkte rekentoets dient als maatstaf (het leerlingvolgsysteem) –Opvallend: ook meertalige scholen die NIET met rekenen aan de slag zijn gegaan, scoren hoger op rekentoetsen dan vergelijkbare eentalige scholen

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten Resultaten van drie basisscholen na vier jaar MTO vergeleken met controleschool op een geijkte rekentest

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten Voor bijna alle sub-tests zijn + CLIL-leerlingen beter dan - CLIL- leerlingen. De verschillen tussen experimentele scholen en de controleschool worden kleiner als de taken minder taalgebonden zijn en omgekeerd. Hoe moeilijker de taken -breuken, vraagstukken, metend rekenen - des te groter zijn de verschillen tussen + en – CLIL- leerlingen.

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten 6. Breinontwikkeling Voorafgaand: -breinen houden van activiteit, -dit creëert neuronenbanen, -leren betekent het aanmaken van neuronenbanen

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten Densiteit van neuronenbanen bij resp. pasgeborenen, zesjarigen, volwassenen

MURE -Multilingual Research Unit Onderzoeksresultaten Early, highly proficient bilinguals in their school language Monolinguals in school language Early-late, proficient bilinguals in their school language (SL = L2) (Mondt et al, 2008)

MURE -Multilingual Research Unit Didactische verworvenheden Vijf principes die door CLIL onderwijs en onderzoek naar voren komen … 1. Het additionele principe … 2. Het herhalingsprincipe … 3. Het transferprincipe … 4. Het cognitieve principe … 5. Het breinorganiserend principe …

MURE -Multilingual Research Unit Conclusie CLIL onderwijs leidt tot betere leerresultaten. Deze aanpak betekent een meerwaarde voor alle leerlingen en in alle regio’s … Er is slechts een minimum aan financiële middelen voor nodig …

MURE -Multilingual Research Unit Conclusie Deze aanpak is democratisch en emancipatorisch en geeft iedereen, d.w.z. zowel migranten als autochtonen, zowel beroeps- technisch als aso-leerlingen meer kansen. cf. werkloosheid in Brussel Deze benadering sluit aan bij de Europese aanbevelingen inzake (taal)onderwijs en maakt ze ook waar.

MURE -Multilingual Research Unit Conclusie De aanpak heeft organisatorische implicaties voor de scholen … Deze benadering leidt ook tot een herdenken van de lerarenopleidingen … Ten slotte heeft deze aanpak een stimulerend effect op de leraren zelf …

MURE -Multilingual Research Unit Slotwoord Meertalig onderwijs op deze manier betekent onderwijsvernieuwing in de zin van Karl Popper, die spreekt van maatschappelijke vernieuwingen via piecemeal engineering Geen revolutionaire maar kleine aanpassingen aan het systeem met belangrijke meerwaarden.

MURE -Multilingual Research Unit Ik dank u voor uw aandacht