Studiedag Verkeershandhaving, 19 februari 2009, Brussel Subjectieve pakkans en subjectieve strafkans voor verkeersovertredingen Dr. Peter Silverans Studiedag Verkeershandhaving, 19 februari 2009, Brussel 1

Attitudemetingen verkeersveiligheid Driejaarlijkse grootschalige enquêtes Representatieve steekproef van (min.) 1000 bestuurders Gestratificeerd volgens gewest Face-to-face enquête over: Attitudes ten aanzien van verkeersveiligheidsmaatregelen Gepercipieerde risico's en (on)veiligheidsgevoelens Zelfgerapporteerd gedrag Gepercipieerde pakkans en strafkans Zelfgerapporteerde controles en straffen ("objectieve" pakkans) Edities: 2003 - 2006 - 2009 (gepland)

Bevraging subjectieve pakkans Hoe groot is volgens u de kans om tijdens een typische autorit te worden gecontroleerd door de politie op het... rijden onder invloed van alcohol rijden onder invloed van illegale drugs (Illegale drugs : Cannabis en zijn derivaten, opium en zijn derivaten, cocaïne, ecstasy, amfetaminen, LSD en hallucinogene paddenstoelen) niet dragen van de gordel door de bestuurders en de passagiers naleven van de snelheidsbeperkingen door de bestuurder (inclusief controle door politiewagen met camera en/of onbewaakte flitscamera´s) Antwoordalternatieven: Heel weinig kans - weinig kans - gemiddelde kans - grote kans - zeer grote kans

Resultaten subjectieve pakkans Percentage grote + zeer grote kans antwoorden: Doelstelling SGVV 2002: 90% "zeer grote kans" antwoorden voor alcohol en drugs Evolutie pakkans moeilijk interpreteerbaar

Subjectieve pakkans i.f.v. Gewest: Geslacht: Leeftijd:

Subjectieve pakkans in Europa: Thema's: snelheid alcohol Bron: Sartre 3 (2002) Snelheid > alcohol Pakkans in België t.h.v. Europees gemiddelde

Zelfgerapporteerde alcoholcontroles Sartre 3 (2002): 25% gecontroleerd in laatste 3 jaar Europese vergelijking:

Zelfgerapporteerde alcoholcontroles Attitudemeting 2003: "Hoe vaak sinds u rijdt bent u gecontroleerd voor rijden onder invloed van alcohol" 24% werd ooit gecontroleerd, 76% nooit Attitudemeting 2006: "Hoe vaak gedurende de voorbije 12 maanden heeft de politie een ademtest van u afgenomen?" 7.5% werd gecontroleerd in afgelopen jaar: 6.2% één keer 1.3% twee of meer keer Significant effect van gewest: Vlaanderen: 9% - Wallonië: 5%

Zelfgerapporteerde alcoholcontroles per gewest en leeftijd - Grote BI-en - Vlaanderen: quasi-random - Wallonië: selectief

Evaluatie pakkans alcohol Doelstellingen Staten Generaal Verkeersveiligheid: 2002: minimum 90% "zeer grote kans" tegen 2005 jaarlijks één bestuurder op 10 testen (= 625000 / jaar) 2007: jaarlijks één bestuurder op 3 testen (= 2.100.000 / jaar) alle bestuurders betrokken in letselongeval testen (cf. COL 8/2006) Onvoldoende gegevens m.b.t alcoholcontroles: BOB-campagnes: 173.343 in 2008/2009 Federale politie: 116.228 in 2007 (inclusief BOB-campagne) Geëxtrapoleerd vanuit 7.5% zelfgerapporteerde controles in attitudemeting 2006: 470.000 in 2006

Pakkans ROI alcohol bij ongeval Evolutie van het percentage op alcohol geteste en positieve bestuurders betrokken in een letselongeval: Source : SPF Economie DG SIE / Infographie : IBSR

Subjectieve strafkans Definitie: gepercipieerde kans effectief gestraft te worden na vaststelling van verkeersovertreding door politie Attitudemeting 2003: "Wat is de kans te worden gestraft (boete, intrekking rijbewijs, gevangenisstraf, openbare dienstverlening, etc.) als de controle positief blijkt voor: - rijden onder invloed van alcohol - rijden onder invloed van illegale - het niet dragen van de gordel - overdreven snelheid Antwoordalternatieven: heel weinig kans - weinig kans - gemiddelde kans - grote kans - zeer grote kans

Subjectieve strafkans 2003 Relatief lage subjectieve strafkans voor alle thema's: Verwacht percentage grote en zeer grote kans: 90 à 100 procent Interpretatieprobleem: lage kans op verbalisatie ("waarschuwingen" - cf. hoge strafkans snelheid) versus lage subjectieve kans effectieve afhandeling van PVs?

Meting subjectieve strafkans 2006 Subjectieve kans op straf = subjectieve kans op proces verbaal na positieve controle + subjectieve kans op straf na opstellen proces verbaal Meting 2006: "Hoe groot is de kans om een proces-verbaal te krijgen als de controle positief blijkt voor ..." "Hoe groot is de kans om effectief te worden gestraft nadat er een proces-verbaal is opgesteld voor ..." Zelfde 4 themas: ROI alcohol & drugs, gordel, snelheid

Resultaten subjectieve strafkans 2006 fds Strafkans blijft zeer klein (wel hoog in vgl met pakkans) Geen verschil tussen kans op PV en kans op straf na PV Interpretatie ?? 2009: in-depth interviews bij "kleine kans" antwoorden

Draagvlak voor handhaving in België Attitudemeting 2006: > 80% bestuurders vindt dat minstens 1 thema onvoldoende gehandhaafd wordt voor snelheid, alcohol & drugs vindt 50% dat er onvoldoende gehandhaafd wordt enige effect van gewest: snelheid

Draagvlak voor handhaving in Europa Sartre 3: "In welke mate u er voor of tegen dat de overheid meer aandacht zou besteden aan meer handhaving van het naleven van verkeersregels?" België: 80% voor meer handhaving van verkeersregels Hoger dan Europees gemiddelde

Besluit Subjectieve pakkans én subjectieve strakans zijn cruciale determinanten v. gedrag (cf. Elvik & Vaa, 2004) Subjectieve pakkans: ver onder doelstellingen Staten Generaal relatief hoger voor snelheid aanbevolen maatregelen: verhogen van de objectieve pakkans (+: draagvlak handhaving) handhavingscommunicatie Subjectieve strafkans: handhavingscyclus: strafkans moet pakkans volgen voorlopige conclusie: ligt laag, maar verder onderzoek nodig

Info & contact www.ibsr.be - www.bivv.be - Menu publicaties & materiaal - Sub-menu "onderzoek" => Mail to: Peter.Silverans@ibsr.be

Dank u voor uw aandacht