Op Stap naar het SO versie met oefeningen

Eerst even kijken naar het keuzewerkboek Waar gaat het om ? Eerst even kijken naar het keuzewerkboek Wat moest er zo dringend veranderen ? Studiekeuzetaken ! Horizontaal – vertikaal Een impressie… Voor leerkracht en clb-medewerker Handleiding en antwoordsleutel Bijlagen en extra’s Projecteren in de klas Op Stap met Op Stap School en CLB Stappenplan Tijd Heikele vragen

Op Stap brengt: 1. Een nieuw keuzewerkboek voor de leerling Het keuzewerboekje – een papieren publicatie voor elke leerling – wordt hier geïllustreerd door het potloodfiguurtje: ‘Opstapper’. Opstapper begeleidt de leerling doorheen het volledige werkboekje Opstapper is een creatie van Senne Marquenie winnaar van de Op Stap-wedstrijd. Senne is een leerling van het vijfde jaar Publiciteitsgrafiek (BSO) van het Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten te Antwerpen.

Op Stap brengt: 2. Een nieuwe handleiding voor de leerkracht Ook de werkmap voor de leerkracht is als papieren publicatie te verkrijgen. Het verschil met de vorige handleiding zit hem in de beknopte en vooral handige ondersteuning per lesactiviteit. In de testscholen zijn de leerkrachten bijzonder enthousiast over deze tijdsbesparende manier van werken.

Op Stap brengt: 3. Extra’s voor leerkracht en clb-medewerker Projecteren in de klas De antwoordsleutel = een ingevuld werkboekje met de ‘goede’ antwoorden. Deze sleutel wordt mee opgenomen in de werkmap voor de leerkracht. 2. De bijlagen bij de werkmap zijn enkel online beschikbaar : downloaden dus. De meeste bijlagen zijn toch bedoeld om te kopiëren ; geen erg dus. 3. Voor wie het wenst: Terwijl de leerling het keuzewerkboekje op de bank ter beschikking heeft kan de leerkracht het digitale werkboekje projecteren. Werken aan het bord wordt dus ook mogelijk.

Eerst even kijken naar het werkboekje Wat moest er zo dringend veranderen ? Werken met Studiekeuzetaken ! Horizontaal – Vertikaal.

Wat moest er zo dringend veranderen ? Bevraging van 160 leerkrachten en vijf focusgroepen van school en clb: 1. Lay-out en bladspiegel mogen meer uitnodigend 2. Meer betrokkenheid van ouders 3. Meer variatie in de werkvormen 4. Verder kijken dan 2de jaar van de eerste graad Open vragen zijn voor leerlingen vaak te moeilijk Meer speelse werkvormen en meer extra’s 7. En dit zeker als het over beroepen gaat 8. Meer aandacht voor 1B in werkboekje 9. Infobrochure is voor leerlingen te moeilijk 10.Bij de doelstellingen naar de eindtermen verwijzen Een opsomming van de top 10 van opmerkingen en wensen van 160 (een enorm succes !) leerkrachten die de online-vragenlijst hebben ingevuld . Leerkrachten en clb-medewerkers ( ook een enkele pedagogisch begeleider ) uit de provinciale focusgroepen. In elke provincie was er één dergelijke groep.

Werken met studiekeuzetaken Wetenschappelijke bevraging leert ons te werken met zes studiekeuzetaken: ze doen er alle zes toe ! Werken met de studiekeuzetaken vormt de ruggengraat van de ganse Op Stap-methodiek, ook voor de andere scharniermomenten. Dezelfde structuur dus in Op stap naar de tweede graad en in Op Stap naar het hoger onderwijs of andere opleidingen…. Op Stap werkt met het model van Verschueren en Germeijs ( centrum voor schoolpsychologie, K.U.Leuven ). Dit model is volstrekt te verzoenen met het Dynamisch Keuzeontwikkelingsmodel van Van Esbroeck en Zaman ( V.U.B ) Enkel de benamingen verschillen; studiekeuzetaken worden keuze-acties. In de praktijk zullen geen conflicten ontstaan. 3. De studiekeuzetaken dienen niet opgevat als zijnde hiërarchisch gestructureerd, het zijn geen fasen !! Het ‘stap voor stap’-werken heeft geen wetenschappelijke onderbouw. In een keuzewerkboekje wordt er enkel om didactische redenen een bepaalde volgorde gehanteerd. Afwijken van deze volgorde is dus toegestaan. 4. Elke keuzetaak doet er toe !! Elke keuzetaak op zich bevordert de kansen op een goede studiekeuze. Een belangrijk kwaliteitscriterium is dus: Wie met Op Stap werkt , werkt altijd met zes keuzetaken. Alles of niets dus !

sensibiliseren Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen. De emotionele aspecten van kiezen zijn bijzonder belangrijk: een hart kan sneller kloppen van enthousiasme , maar ook van …angst. Scharniermomenten in het onderwijs vallen vaak ook samen met levensfase-overgangen.

exploreren in de breedte Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen. Leren werken met informatiebronnen in de plaats van informatie ‘krijgen’ De horizon verruimen: ook kijken naar studierichtingen en beroepen die verder van mijn leefwereld afliggen. Denk hierbij vooral aan selectie-mechanismen op grond van sociaal-economische status en op grond van gender.

zelfconcept verhelderen Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen. Elementen van het zelfconcept: capaciteiten, vaardigheden Belangstelling Waarden Gezondheid Studiehouding en motivatie Leerstijl keuzestijl De context waarin ik leef ( ouders, familie, buurt, vrienden…) beïnvloedt mij. ….

exploreren in de diepte Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen.

kiezen Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen.

binden Opstapper beschrijft de studiekeuzetaken voor de leerlingen. Voor het eerst wordt het “binden” , het “zich identificeren met “ de keuze… mee opgenomen in Op Stap. Het keuzeproces is niet afgelopen met een keuze !

Zelf even oefenen: studiekeuzetaken Een oefening op het herkennen van de studiekeuzetaken in studiekeuze-begeleidings-activiteiten Werken met studiekeuzetaken , gemakkelijk ?? Ho maar, probeer eerst zelf eens de juiste verbindingslijnen te tekenen. Of we met de leerlingen zo ver moeten gaan in dit soort ‘meta-kennis’ over loopbaancompetenties is een andere vraag. In de testscholen waren de meningen in elk geval verdeeld: sommigen vonden het een leuke , leerrijke oefening die lekker veel discussie meebrengt. Anderen vonden het moeilijk en ook overbodig. Voor ons is dergelijke meta-kennis van het studiekeuzeproces voor deze leeftijdsgroep zeker geen prioritaire doelstelling. Deze oefening komt dan ook enkel in de extra-activiteiten voor.

horizontaal en vertikaal Vertikaal: Op Stap legt zich toe op studiekeuzebegeleiding bij scharniermomenten in het onderwijssysteem. Horizontaal: Verkennen en ontwikkelen van talenten en zelfconcept gebeurt altijd. De Op Stap- methodiek is geen vervanging van meer continuë methodieken gedurende het lager onderwijs. Op Stap werkt op scharniermomenten en kan de bevindingen van andere methodieken in het keuzeproces meenemen. ( zie volgende slide ) 1 2 3 4 5 op talenten stap t-en

horizontaal en vertikaal gaan samen ! Ondanks de voor de hand liggende meerwaarde van andere methodieken staat Op Stap in ons aanbod aan de school centraal en wel omdat het de enige methodiek is die met alle keuzetaken werkt. Enkele voorbeelden van dergelijke methodieken: Kies Raak van De schoolbrug vzw. De kerntalenten-test van Coretalents ( Danielle Krekels) en afgeleiden… My digital me – junior: het competentie-portfolio van de dienst beroepsopleiding van het departement. ( lancering oktober 2011 ). Horizontaal van de provincie Limburg ( Magda Vanmontfort ): is eerder een voorbeeld uit de eerste graad van het secundair onderwijs. In Op Stap naar het SO is –letterlijk- ruimte voorzien om de bevindingen uit deze methodieken mee op te nemen.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het test-werkboekje zoals het in de test-scholen werd gebruikt. de inhoudstafel Noot: het boekje wordt nog verder aangepast na de evaluaties in de testscholen. Het defenitieve keuzewerkboekje kan er dus lichtjes anders uitzien

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 2. Een huiswerktaak voor de leerling samen met zijn ouders over studeren…

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 3. Een mindmap ter afsluiting van een sensibiliserend hoofdstukje over kiezen. Let op het hartje ! ( sensibiliseren ) Niet de wegwijzer. ( kiezen )

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 4. Rapportanalyse in het kader van een realistisch zelfconcept i.v.m. capaciteiten.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 5. De structuur van het secundair onderwijs.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 6. Kenmerken van de onderwijsvormen vanaf de tweede graad.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 7. Zelfconceptverheldering rond gezondheid.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 8. Exploreren in de diepte: de school.

een impressie Een serie dia’s die een indruk geven van de vormgeving van het werkboekje: 9. Een huiswerktaak samen met de ouders in het kader van binden, het verder uitwerken van de keuze. Hier over verplaatsing naar de school.

Zelf even oefenen ? 1.1 Kiezen

Zelf even oefenen ? Link…. Link… Projecteer het filmpje “de overstap” via de verkorte link voor Op Stap. Los de vraagjes op …

Zelf even oefenen ? 1.3 Ik verken de beroepenwereld http://vdab.be/beroepen/rigger.shtml Het verkennen van beroepen aan de hand van de beroepenfilmpjes van VDAB. De deelnemers bekijken in groepjes het VDAB-beroepen-filmpje over “rigger”, of het filmpje wordt voor de volledige groep deelnemers geprojecteerd. Daarna proberen ze de vraagjes op te lossen.

Nog een oefening ? Enkel ter info…

Zelf even oefenen ? extra Hier kan je extra oefeningen inlassen … Raadpleeg daarvoor het keuzewerkboekje online op het VCLB-intranet-onderwijsloopbaanbegeleiding.

Voor leerkracht en CLB-medewerker Handleiding Antwoordsleutel Extra’s en bijlagen Projecteren

Handleiding - Uitbreidingsmodules Inleiding Beknopte voorstelling van de studiekeuzetaken Instructies projecteren in de klas Lessenfiche per onderdeel met Doel Eindtermen Voorbereiding Tijdens de les Benodigdheden Lesverloop - Uitbreidingsmodules Uit de bevraging bleek heel duidelijk dat een handleiding niet wordt gelezen. Daarom wordt de werkmap voor de leerkracht beperkt tot : Een zeer beknopte voorstelling van de studiekeuzetaken Lessenfiches per onderdeel met vermelding van doelstelling, betrokken eindtermen, nodige voorbereiding en benodigdheden en lesverloop. Deze aanpak werd in de testscholen zeer gewaardeerd. 2. Een bijkomende vraag van leerkrachten is om naast de eindtermen ook de leerplandoelen te vermelden. Jammer genoeg is daar nu onvoldoende tijd voor ( leerplan VVKBaO en leerplan OVSG ) maar de vraag wordt meegenomen.

H A N D L E I G Een voorbeeld van zo’n beknopte lesfiche bij een uitbreidingsactiviteit. Bijlagen hebben in de definitieve versie niet langer een nummer wel een naam. Dit laat toe om extra’s in de toekomst toe te voegen zonder problemen met nummering.

H A N D L E I G Een voorbeeld van één van de meer uitgebreide lesfiches.

De antwoordsleutel De antwoordsleutel: een ingevuld keuzewerkboekje mee opgenomen in de werkmap voor de leerkracht. De antwoorden in het blauw.

Extra’s en bijlagen: online Extra opdrachten Ondersteunend materiaal vaak te kopiëren Ondersteunende uitleg voor de leerkracht of de leerling www.opstapnaar.be in voorbereiding Noot 1: deze bijlagen bij de werkmap voor de leerkracht worden niet gepubliceerd maar zijn downloadbaar online. Noot 2: De website is nog niet online. Pas in de loop van september 2011.

Extra’s en bijlagen: voorbeeld Een voorbeeldje van zo’n bijlage: keuzestijlen.

Extra’s en bijlagen: voorbeeld Een voorbeeldje van zo’n bijlage: de talentenlijst.

Projecteren Een digitale versie van het keuzeboekje kan gebruikt worden - - als ‘gewone’ projectie via de pc - of op een digibord. Voor gebruik op het digibord kunt u de software “Iumi” gratis downloaden (op http://www.iumi.be). Iumi is ook handig voor wie op pc werkt. Via deze software kunt u meteen gebruik maken van actieve links en kan er meteen doorgeklikt worden op verwijzingen naar internetpagina’s + interactief werken op het bord. 1. Afhankelijk van de technische mogelijkheden op school en de wens van de leerkracht: Terwijl de leerlingen het keuzewerkboekje op de bank ter beschikking hebben kan de leerkracht het digitale werkboekje projecteren. Werken aan het bord wordt dus ook mogelijk. 2. Een volledig interactief digitaal werkboekje maken, bleek financieel niet haalbaar. Deze tussenoplossing kan echter ook al een didactische meerwaarde vormen .

Projecteren met Iumi Een voorbeeld van een IUMI – pagina met de navigatie-en bewerkingsknoppen. Er kan dus worden gebladerd, ingezoomd, geschreven en getekend….. In deze voorbeeld-oefening kunnen de lijnen tussen de studierichtingen en de beroepen worden getekend op de PC of rechtstreeks op het smartboard.

3. Op Stap met… Op Stap School en CLB: leerkracht en CLB-medewerker werken samen. Een stappenplan voor leerlingen en ouders. Een ruimer werkboekje = vroeger opstarten. Overwegingen bij de implementatiestrategie.

School en CLB De Op Stap-methodiek maakt deel uit van het aanbod van CLB aan de school. CLB ondersteunt vanuit een transparante visie op OLB. De school kiest. Leerkracht en clb-medewerker kennen mekaar. De CLB-medewerker weet wat de leerkracht in de klas doet. De leerkracht kent het hulpverleningsaanbod van het CLB. 1 De Op-stap methodiek hoort thuis in het educatieve luik van de school- ondersteuning door CLB. Zie het OLB structuurschema: (ga naar beeldweergave “notitiepagina”) 2. In de VCLB- visie op OLB doen we aan loopbaanbegeleiding in functie van: - een goede studiekeuze door de leerling en zijn ouders. een goede studiekeuze wordt gedefiniëerd als een studiekeuze waar de betrokkenen zich tevreden over voelen, die aansluit bij hun (kijk op hun) levensloopbaan. - het verwerven van loopbaancompetenties; het leren kiezen met het oog op het levenslang leren en de arbeidsloopbaan. 3. Om een goed hulpverleningsaanbod te kunnen aanbieden weet de clb-medewerker hoe welke leerkracht in welke klas werkt rond OLB. Om gericht te kunnen verwijzen weet de leerkracht hoe de clb-medewerker met zorgvragen en vastlopende keuzes werkt.

Stappenplan Wie doet wat ? Hoe en wanneer ? Duidelijk voor leerlingen en ouders. Het aandeel van school en CLB zijn duidelijk zichtbaar voor leerlingen en ouders. ( denk ook aan actieve betrokkenheid van clb uit het BVR ) Een stappenplan met afspraken school- clb en eventuele andere partners dient duidelijk te zijn voor leerlingen en ouders . Communicatie !!!! Wij nemen de leerling en de ouders als actoren van hun studiekeuzeproces ernstig ! 2. Zie artikel 19 van het BVR operationele doelstellingen: In het kader van de informatieverstrekking over het onderwijsaanbod en de aansluiting op de arbeidsmarkt, vermeld in artikel 18, 1°, organiseert het centrum, in samenwerking met de school, acties rond studie- en beroepskeuze en participeert het actief in de uitvoering ervan. Het centrum doet dit op volledige en neutrale wijze en dit voor alle leerlingen van: 1° het laatste jaar van het basisonderwijs; 2° het tweede jaar van de eerste graad secundair onderwijs; 3° het tweede jaar van de derde graad secundair onderwijs. 3. Een zichtbaar aandeel van CLB betekent ook dat leerlingen en ouders duidelijk zien dat ze bij het CLB terecht kunnen en waarvoor.  

Tijd Opgelet: werken met het keuzewerkboekje vraagt meer tijd dan vroeger ! Starten in het vijfde leerjaar ? Waarom niet. De keuzetaak ‘sensibiliseren’ voelt zich het beste thuis in het zesde leerjaar 1. Het werken met keuzewerkboekje vraagt zeker 15 lestijden. 2. Starten in het vijfde leerjaar is mogelijk omdat de studiekeuzetaken geen fasen zijn. Verschuiven van een onderdeel stelt geen probleem. Noot: ook bij kiezen kan de boog niet altijd gespannen zijn. Twee jaar nadruk leggen op het belang en noodzaak van een studiekeuze kan ook leiden tot “keuzestress”. 3. Opgepast: opnieuw starten in het zesde leerjaar vraagt wel aandacht voor het sensibiliseren.

Heikele vragen Gewoon een leuk plaatje…. Om een aantal vragen te illustreren waar Op Stap nog mee worstelt.

Heikele vragen Ja, er komt een boekje voor BLO: T1 en T8 Het enige verschil zit in het onderdeel ‘ik leer het secundair onderwijs kennen’. En zelfs met een eigen TV Klasse filmpje ! Deadline: oktober 2011. Wat doen we met onze “vervroegde” instappers in 1B op basis van leeftijd ? BLO: natuurlijk zijn er nog vragen i.v.m. de kostprijs voor een dergelijke kleine oplage. TV Klasse filmt “De Overstap” ( juni-september ) nu ook met leerlingen , leerkrachten en ouders uit type 1 en type 8 bij de overstap naar 1A, 1B of OV3. Een stappenplan waar Op-Stap in voorkomt ?

En nu … kiezen maar ! OP Stap Naar Het Secundair Onderwijs Opgepast klik niet op maar naast de achtergrondfoto !