Theorieinstructie les 1B Molentypes 5 april 2017

Molentypes Wat voor onderscheid kan je maken Onderscheid op aandrijving Onderscheid op bouwwijze Onderscheid op functie Eerst vragen waar ze zelf aan denken bij onderscheid

Onderscheid op aandrijving Handmolen Oudste maalvorm Olymbos, Karpathos Greece (grinding fava beans) Avlona, Karpathos, Greece (kondalethos) Freilichtmuseum Detmold, DE

Onderscheid op aandrijving Hondenmolen Voor licht werk Boterkarnen Openluchtmuseum, Arnhem Collectie Erve Kots

Onderscheid op aandrijving Rosmolen Ook wel met Os Soms alternatief voor windstille periode voor een windmolen Zwaarder werk Malen Olieslaan … Ook mobiel Collectie Erve Kots Zeddam

Onderscheid op aandrijving Watermolen Waterverval nodig Allerlei functies Wateraanvoer betrouwbaarder maar kan ook problemen hebben. Stuwrecht Haaksbergen

Onderscheid op aandrijving Watermolens In Nederland in Overijssel Gelderland Noord Brabant Limburg

Onderscheid op aandrijving Windmolen Tweede keus na water Wind is minder betrouwbaar. Wel meer kracht mogelijk. Overwaard, Kinderdijk

Onderscheid op type – Water Onderslag Weinig verval nodig, wel stromend water. Rad heeft peddels Laermolen, Hoogstraten (B)

Onderscheid op type – Water Bovenslag Waterverval nodig Puur op gewicht water Rad heeft bakjes (voorheen) De achterse molen, Arnhem

Onderscheid op type – Water Middenslag Verval nodig, maar minder dan bovenslag. Gewicht water werkt mee. Neuborgmolen, Gulpen

Onderscheid op type – Water Turbine Modernisering Weinig van te zien, alleen water in en uit. Plaatje hiernaast is wel ongeveer het principe. Een andere principeschets Gifhorn

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Kruibare kap Torenmolen Een van de oudste types Feitelijk binnenkruier Met twee man kruien vanwege de grote kap. Hadden net als standaardmolen geen spoorwiel, konden dus maar 1 steen hebben. Zeddam Gifhorn

Onderscheid op type – Wind - Torenmolen Nog vier torenmolens in Nederland Grafelijke Korenmolen, Zeddam Meest oorspronkelijk Buitenmolen, Zevenaar De Zwaan, Lienden Torenmolen van Gronsveld Omgebouwd tot buitenkruier Eerst vragen welke er zijn

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Grondzeiler Platteland/dorp waar geen windbelemmering was De Hoop, Den Oever

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Binnenkruier Geen onderhouds gevoelige staart. Minder prettig werken, molenaar moet naar boven. Grote Molen, Schellinkhout

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Binnenkruiers Voornamelijk in Noord Holland

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Beltmolen Lichte verhoging voor windvang. Belt altijd toegankelijk voor paard en wagen. Molen eerst gebouwd, daarna belt ertegenaan. Let op, molen op een berg is dus niet perse een beltmolen. De Hoop, Elden

Onderscheid op type – Wind Bovenkruier Beltmolen Drente Overijssel Gelderland Zeeland Noord Brabant Limburg

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Stellingmolen Meer windvang in de steden. Hoogte geeft ook ruimte voor opslag/werktuigen. Gooyer, Amsterdam

Onderscheid op type – Wind Bovenkruiers Stellingmolen met schuur Stelling primair voor ruimte voor schuur, niet voor windvang. Het Pink, Koog aan de Zaan

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Standaardmolen Een van oudste types Meest koren Soms olie Al het werk is in het huis en draait mee. In tegenstelling tot torenmolen 2 koppels stenen mogelijk Openluchtmuseum, Arnhem

Onderscheid naar type - Wind Middenkruier Standaardmolen Gelderland Zeeland Noord Brabant Limburg Vroeger uiteraard heel Nederland

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Wipmolen Standaard hol gemaakt om scheprad aan te drijven. Bijna altijd watermolen. Schoterveense molen, Haarlem

Onderscheid naar type - Wind Middenkruier Wipmolen Zuid Holland Utrecht Rivierengebied Nog twee in Noord Holland

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Spinnenkop T.o.v. wipmolen alleen onderzetel dragend Kleinere kop, meer stapeling nodig. Meestal trekvang Meestal poldermolens voor onderbemaling De Klaver, Bolsward

Onderscheid naar type - Wind Middenkruier Spinnenkop Friesland Paar ‘over de grens’

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Wipstellingmolen Schuur geeft ruimte voor meer werktuigen. Diverse toepassingen mogelijk. Haantje, Weesp

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Spinnenkop met stelling Vergelijkbaar met wipstellingmolen De Vlijt, Koudum

Onderscheid naar type - Wind Middenkruier Wipstellingmolen Haantje, Weesp Nieuw Leven Hazerswoude-Dorp Klaverblad, Zaandam Spinnenkop met stelling De Vlijt, Koudum De Groene Molen, Joure Wedderveer

Onderscheid naar type - Wind Middenkruiers Weidemolen Poldermolentje voor onderbemaling Heeft waaierpomp Heeft staart voor zelfkruiing Moderne variant veert om met harde wind en haakt vast. Zaanse Schans

Onderscheid naar type - Wind Onderkruiers Paltrok Kruit op koning en rollenring Altijd houtzager. Poelenburg, Zaandam

Onderscheid naar type – Wind - Paltrok Nog 5 overgebleven De Eenhoorn, Haarlem De Held Jozua, Zaandam De Otter, Amsterdam De Poelenburg, Zaandam Mijn Genoegen/Spinnewiel, Arnhem (voorheen Numansdorp) Eerst vragen welke er zijn

Onderscheid naar type - Wind Overig Boktjasker Draaipunt in midden Bok draait over rails. Openluchtmuseum Arnhem

Onderscheid naar type - Wind Overig Paaltjasker Kruit op paal in midden molen Onderkant word met ketting rondgetrokken. Paaltjasker in de buurt van Sloten (Fr)

Onderscheid naar type - Wind Overig Tjasker Friesland Drente Overijssel Aantal ‘verdwaalden’

Onderscheid naar type - Wind Overig Windmotor Eind 19e eeuw ontstaan Meestal watermolen Hercules Zaandam

Onderscheid naar type - Wind Op vorm en materiaal Achtkant - hout Zeskant – hout 16 kant – hout (Horn,L) Rond – steen Meerkantig - steen

Onderscheid naar functie Watermolen Korenmolen Houtzaagmolen Oliemolen Pelmolen Papiermolen Volmolen Eekmolen Brandersmolen Verfmolen Krijtmolen Hennepklopper Specerijenmolen Snuifmolen Trasmolen Boormolen Cacaomolen In het buitenland nog veel meer

De molenwereld Internationaal Landelijk TIMS Publicaties, congres, excursies Landelijk De Hollandse Molen Overkoepelend, lobby richting overheid Gilde van Vrijwillig Molenaars Opleiding van molenaars Ambachtelijk Korenmolenaars Gilde Vervolgopleiding voor korenmolenaar

De molenwereld Landelijk (cont) Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) Verstrekker van de overheidssubsidies Uitvoerend orgaan monumentenwet. Aan het veranderen. Molenwereld Landelijk tijdschrift over molens Molenprikbord Populair internet forum http://molen.startpagina.nl/prikbord

De molenwereld Noord Holland Vereniging de Wieringer Molens Stichting Zijpermolens Stichting De Westfriese Molens Stichting Schermer Molens Molenstichting Alkmaar e.o. Stichting Uitgeester en Akersloter molens Vereniging De Zaansche Molen Stichting Molens Zuid-Kennemerland allen behoud van molens in eigen gebied. Uitgave Molenpost Samenwerkend blad diverse stichtingen NH noord

Vragen?

Fotoverantwoording Alle foto’s zijn uit mijn eigen collectie behalve: Weidemolen: Remco Jonker Kinderdijk, Gulpen, Haantje: Michel Dellebeke Alle uit Gifhorn, Gooyer, Koudum, Poelenburg: Jaap Kamphuis Hondenmolen Openluchtmuseum: Jaap Kamphuis Freilichtmuseum Detmold, Jaap Kamphuis Rosmolen Zeddam: Hans de Kroon

Fotoverantwoording (vervolg) Paaltjasker: Kees Vanger Handmolens Karpathos (2x): Holly Parton Standaardmolen openluchtmuseum: Ranko Veuger Hoogstraten: Willem Jans Hercules Zaandam: ‘Quistnix’ (http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding:Zaandam_Roosmolen_Kalverpolder.jpg, Licensed under Creative commons) Schema turbine: From wikipedia (http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Water_turbine.jpg, public domain) De Hoop, Elden: Michiel Verbeek (http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding:2006-05-02_17.59_Arnhem-Elden,_molen.JPG, Licensed under Creative commons)

Copyright Deze presentatie is gemaakt door André Koopal ten behoeve van theorieinstructie aan de afdeling Noord Holland van het Gilde vrijwillige molenaars. Deze presentatie kan als geheel vrijelijk gebruikt worden voor instructie over molentypes De rechten van de afbeeldingen blijft bij de makers, neem voor gebruik contact met de maker op. Info: andre@molens.org