M. Postma, Parkinsonverpleegkundige Hallucinaties bij de Ziekte van Parkinson oorzaken en verpleegkundige interventies M. Postma, Parkinsonverpleegkundige

De ziekte van Parkinson Chronische progressieve ziekte Dopamineproducerende celllen gaan ten gronde 1e symptomen tussen 50e-70e levensjaar 43.000 mensen met Ziekte van Parkinson = op 20.000 inwoners 53 mensen

Lichamelijke symptomen; Rusttremor Bradykinesie (traagheid van bewegingen) Rigiditeit ( spierstijfheid) Problemen met het evenwicht

Psychische veranderingen; Depressie: frequent voorkomend, soms 1e klacht Angststoornissen: komt voor bij kwart van patiënten Dementie Cognitieve veranderingen

Cognitieve veranderingen Bradyfrenie (vertraging van geestelijke activiteit) Geheugenproblemen Concentratieproblemen Denken en handelen in fragmenten; geen overzicht over situatie hebben

Epidemiologie van hallucinaties/wanen 20 % van de patiënten zonder dementie krijgen hier in de loop van het ziekteproces mee te maken 50% van de patiënten met dementiele symptomen krijgen hier mee te maken

Definitie hallucinaties; Psychische ervaring met het karakter van een waarneming die niet berust op een zintuiglijke prikkel en die door de patiënt voor waar wordt aangenomen. Bij Parkinson meestal sprake van visuele hallucinaties

De ernst van hallucinaties kan variëren Kan beginnen met levendige dromen of nachtmerries Hallucinatie met besef van onwerkelijkheid (pseudo-hallucinatie) Hallucinatie die als werkelijk beleeft wordt Sympathieke hallucinatie Kwaadaardige hallucinatie

Grote invloed op functioneren, heeft soms opname in zorginstelling tot gevolg

Etiologie van hallucinaties Tekort aan dopamine en/of acetylcholine Overgevoeligheid van dopamimereceptoren in het limbisch systeem Medicatie (dopaminomimetica en/of anticholinergica Co-morbiditeit (infectie, dehydratie, etc.)

Functie frontale hersenschors (en limbische systeem) Systeem koppelt een emotionele betekenis aan de informatie die binnenkomt. De informatie die binnenkomt wordt geselecteerd, onderscheid wordt gemaakt tussen hoofd-en bijzaken.

Functiestoornis frontale hersenschors Bemoeilijkt het onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken Irrelevante prikkels krijgen meer waarde dan ze verdienen Prikkels uit de omgeving kunnen verkeerd worden geïnterpreteerd

Medische interventies Voorlichting patiënt en partner Afbouwen anticholinergica (Akineton, Artane, Disipal) Afbouwen amantadine (symmetrel) Afbouwen Selegiline (Eldepryl) Reduceren dopamine-agonisten (Permax, Parlodel, Requip, Sifrol) Starten neuroleptica (clozapine=Leponex of olanzapine=Zyprexa

Preventie Mogelijk zou een middel dat de afbraak van acetylcholine in de hersenen vertraagd (rivastigmine) effect kunnen hebben op cognitief functioneren en op voorkomen van hallucinaties

(Parkinson) verpleegkundige interventies Signaleren Bespreekbaar maken Laagdrempelig bereikbaar zijn om luisterend oor te bieden Voorlichting geven aan patiënt/partner en aan collegae

(Vervolg) Verpleegkundige interventies Gestructureerd dagprogramma aanbieden Nachtlampje Geruststellen Partner tot steun zijn Eerlijk blijven; aangeven dat wat wordt waargenomen er niet is

Andere behandelingsvormen; Lotgenotencontact; Parkinson Patiënten Vereniging Psychosociale steun; maatschappelijk werk en psycholoog