Zindelijkheid bij jonge kinderen

Zindelijkheid We spreken van zindelijkheid wanneer een kind in staat is mictie of defaecatie uit te stellen tot een tijdstip en plaats, waar toiletgedrag is geaccepteerd

Neurologische rijping prenataal 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar mictie tijdens waak foetus mictiefrequentie neemt toe vanaf 1 week na de geboorte 8-10/24 uur ontwikkeling van vaardigheid om te plassen of op te houden, onafhankelijk van de blaasvulling 3e trimester 30 ml/uur piek 2-4 weken 24/dag mictievolume neemt toe bewustwording sociale normen 30/dag waarnemen dat blaas zich vult

Defaecatiefrequentie naar leeftijd frequentie per week +- 2SD frequentie per dag gemiddeld 0-3 mnd BV 5-40 FV 5-28 2,9 2,0 6-12 mnd 5-28 1,8 1-3 jr 4-21 1,4 > 3jr 3-14 1,0

Psychologische rijping Het kind moet de verwachtingen van de ouders en de omgeving integreren met eigen belangen en intrinsieke ontwikkelingswensen tot zelfstandigheid en zelfbepalingen. Actief leerproces helpt hierbij.

Noodzakelijke vaardigheden - Taalbegrip en expressie gerelateerd aan toiletgedrag - Geen defaecatie ‘s nachts - Zelf kunnen aan- en uitdoen van de broek - Interesse tonen voor toiletgedrag

Algemene voorwaarden (urine)continentie - Intact zenuwstelsel - Goed gevoel van aandrang - Goed functionerend urinewegsysteem/maagdarmstelsel - Voldoende blaascapaciteit, toenemend met de leeftijd (30 ml/levensjaar) - Rijping van functie en willekeurige controle over de externe sfincter

Leeftijd waarop kinderen zindelijk worden Variatie tussen verschillende culturen Verschillende methode In het algemeen wordt deze mijlpaal rond 3e-4e jaar bereikt

Definitie continentieproblemen International Children Continence Service (ICCS) spreekt van continentieproblemen indien er na het 4e jaar nog sprake is van ongewild verlies van faeces en/of na het 5e jaar van urine

Presentatie van kinderen met zindelijkheidsproblematiek - Vaak op de leeftijd van 3,5 - 6 jaar - Beleid van scholen en BSO

Scholen mogen niet-zindelijk kind weigeren Leraren zijn het verschonen van luiers beu Dat schrijft het AD. Volgens de krant kan een ongelukje altijd gebeuren, maar onzindelijke kleuters zadelen docenten op met een hoop werk. Ze kunnen niet een volle klas alleen laten om snel even een poepluier te verschonen. Veel scholen gaan hierover in gesprek met de ouders. Weigeren De Algemene Onderwijsbond raadt meesters en juffen af kinderen te verschonen. 'Dit is geen taak van leraren,' zegt woordvoerder Thijs den Otter van de onderwijsbond. Scholen mogen kinderen die niet zindelijk zijn daarom weigeren.

Anamnese - Voorgeschiedenis - Primair/secundair - Somatische oorzaken, zoals urineweginfecties, obstipatie - Ontwikkeling ( mijlpalen, angsten, communicatie) - Psychosociale situatie - Ondernomen actie

Rome III-criteria Kinderen hebben obstipatie wanneer ze voldoen aan 2 of meer van de volgende criteria: - Defaecatiefrequentie ≤ 2 per week - Fecale incontinentie ≥ 1 episode per week indien zindelijk - Ophouden van ontlasting - Pijnlijke of harde, keutelige defecatie - Grote hoeveelheid ontlasting in luier/ toilet - Grote fecale massa in abdomen of rectum

Klinische presentatie van obstipatie Symptoom Percentage (%) Fecale incontinentie 75–90 Defaecatiefrequentie <3/week 75 Grote hoeveelheid faeces 75 Persen tijdens defaecatie 35 Pijnlijke defaecatie 50–80 Benen kruisen/aanspannen 35–45 Buikpijn 10–70 Opgezette buik 20–40 Anorexia 10–25 Overgeven 10 Slechte eetlust 25 Urine- incontinentie/urineweginfectie 30 ‘‘Psychologische problemen’’ 20

Solitaire fecale incontinentie Geen symptomen van obstipatie Onvrijwillig ontlastingsverlies een tot meerder keren per dag Vrijwel nooit buikpijn Eetlust normaal Ontkenningsgedrag 45% heeft ook mictieproblematiek

Prevalentie Bij naar schatting 1-4% van de kinderen vanaf de leeftijd van 4 jaar is sprake van fecale incontinentie A’dam ( 2000-2003 ), vd Wal ea: Groep 3 (5-6 jaar) 4.1% Groep 7 (11-12 jaar) 1.6%

Faecale incontinentie Fecale incontinentie is in meer dan 80% van de gevallen het gevolg van obstipatie. Bij fecale incontinentie obv. obstipatie: J:M = 2:1 Bij solitaire fecale incontinentie: J:M = 9:1

Lichamelijk onderzoek - Volledig lichamelijk onderzoek, inclusief neurologisch onderzoek - Genitaal Anus: perianale feces, roodheid, fissuren, hemorroïden, eventueel open staan, littekens (seksueel misbruik)

Algemene aandachtspunten - Dag/weekprogramma - Zelfredzaamheid - Luier - Vreemde WC’s

Toiletten op school

Secundaire beperkingen Intrapsychologisch verlies van zelfvertrouwen en laag zelfbeeld

Secundaire beperkingen Interpsychologisch verstoorde relaties binnen het gezin en met leeftijdsgenoten

- Mictielijst - Poepdagboek - Urineonderzoek - Uroflowmetrie Diagnostiek - Mictielijst - Poepdagboek - Urineonderzoek - Uroflowmetrie

Behandeling - Obstipatie behandelen - Urologische problemen aanpakken - Vaak multidisciplinair - Stepped care