Stand van zaken promotieonderzoek naar het functioneren van de Nederlandse energievoorziening Relaties met actuele energieonderwerpen voor het Havenbedrijf Rotterdam. Teus van Eck en Hans Rödel Begeleider Ad Verkooijen Rotterdam 12 november 2003

Inhoud Het onderzoek zelf Stellingen voor discussie betreffende de volgende onderwerpen: (On)mogelijkheden van warmtedistributie + korte presentatie warmtedistributie Nederland importeur of exporteur? Investeringen in nieuwe centrales noodzakelijk? Import steenkool een structurele optie? Import biomassa een structurele optie? Heeft LNG toekomst in Nederland? Energie intensieve industrie en Kyoto.

De lange en korte termijn waarde??? De balans Milieu Voorzieningszekerheid “Economie” De lange en korte termijn waarde???

Doelstelling Het presenteren van een aantal scenario’s t.a.v. de gewenste balans tussen economie, milieu en leveringszekerheid en hoe deze het beste kunnen worden gerealiseerd. De keuze is dan aan de politiek

Wat is er gereed? Het inventariseren en analyseren van de actuele situatie t.a.v. economie, milieu en leveringszekerheid. 3 publicaties in ET over deze onderwerpen. Enkele presentaties en korte publicaties.

Wat is er in bewerking? Een dispatch model voor economie, milieu en leveringszekerheid. De input voor het model De positie van WKK en Warmtedistributie De financiele waardering van mileukosten De import/export situatie Regulering en gedrag van marktpartijen De relatie vraag/aanbod en infrastructuur Een aantal publicaties

Planning Met name vanwege de actualiteit van het onderwerp willen wij het onderzoek uiterlijk medio 2004 afronden.

1 Warmtedistributie. Start stellingen De warmtemarkt is geen vrije markt. WKK en warmtedistributie zijn de best bewaarde geheimen om Kyoto te realiseren Nieuwe warmtedistributieprojecten zijn alleen te realiseren met structurele regulering, waarbij het warmtedistributiebedrijf de rol van warmtenetbeheerder + inkoop/verkoop krijgt.

Presentatie warmtedistributie:Benutting “Restwarmte”, de oplossing voor Kyoto als we echt willen! Teus van Eck Utrecht, 7 oktober 2003, MEK, Transitie Warmte.

De balans van de energievoorziening. Milieu Voorzieningszekerheid “Economie” Hoe ziet onze ideale balans eruit en hoe kunnen we die bereiken?

Beschikbaarheid van warmte excl. industriële restwarmte 43% nuttige elektriciteit 4% E netverliezen 9% nuttige WKK-warmte 100% brandstof voor elektriciteitsprod. 44% wordt vernietigd = 13 mrd m3 aardgas= 23,4Mton CO2

De WKK/warmtedistributieketen Buffer W Alternatief Afnemer B W Net Afnemer B Hulpketel E= Elektriciteit B= Brandstof W= Warmte W

Energiebesparing (bandbreedtes) 1 eenheid W kost 0-0,6 eenheid brandstof Aandeel hulpketels 0-40% Netverliezen: 5-35% Rendement alternatief afnemer: 70-107%

Energiebesparing absoluut Besparing ligt tussen –35 en + 90% Voor goed project ca. +60%. Per gemiddeld huishouden is dit een besparing van 900m3 gas/jr en 1600kg CO2 Dit is gelijk aan ruim 10000 km niet auto rijden Besparing 477 huishoudens gelijk aan 1 windmolen van 1 MW of 25000 zonnepanelen

Risico’s Per definitie niet in balans Kosten Opbrengsten Voor het grootste deel vast Voor het grootste deel variabel

De actuele situatie Vrije markt WKK/Warmte DGO’s Producenten Netbeheerders Vrije markt Overheden Traders Consumenten Regulator WKK/Warmte

De toekomst van onze kinderen Reality T.V. Lage prijzen Rendementen Risico’s Marktpositie De toekomst van onze kinderen Politiek Milieu Vrije markt

Droom vs. Werkelijkheid Vraaggroei, gas WKK bijna failliet en slechts 2% van productie is duurzaam Welzijn / Welvaart? Droom: Geen kolen en kernenergie en gasgestookte WKK in de transitie naar 100% duurzaam

De “vrije” warmtemarkt BAEI bakstenen prijsvorming E-markt gasnettarieven prijsvorming brandstoffenmarkt vrijstelling REB NMDA convenanten EPN / EPL Europese CHP directive CO2 emissiehandel groenfinanciering Novem leningen CO2 indexering WKK arbitrage REB Novem garanties “Wie begrijpt het nog?”

Hoe dan wel? Alle bestaande regelingen afschaffen Milieuprestatie uniform vaststellen en waarderen Goede warmtebronnen als uitgangspunt Verkoopprijs op basis NMDA Leveringszekerheid wettelijk verankeren Productie => o.b.v. Cost+ en stimuleringsprikkels Energie-eff. eisen voor nieuwbouw Warmtenet => als netbeheer E & G In concessiegebieden leverings- & afnameplicht Stroomlijnen met REB, BSB, gasnettarieven, MEP, EPN, CO2 emissiehandel en convenanten Beperkt pragmatisch toezicht Afbouwregeling zeer onrendabele projecten

Aanbeveling Zet idealen om in een gereguleerde marktpositie. WKK idealen De macht van de markt Zet idealen om in een gereguleerde marktpositie. Resultaat: een structurele warme glimlach.

2 Nederland importeur of exporteur? Nederland wordt in een open Europese markt een netto exporteur van elektriciteit. Structurele import van elektriciteit is slecht voor de voorzieningszekerheid, het milieu en de economie.

3 Investeringen in nieuwe centrales noodzakelijk? Zonder nieuwbouw voorzieningszekerheid in gevaar. De actuele marktstructuur, procedures en korte termijn regulering maakt nieuwe investeringen moeilijk/onmogelijk Structurele regulering noodzakelijk voor de gewenste balans tussen economie, milieu en voorzieningszekerheid. Stiekum importeren vervangen door kleur bekennen.

4 Import steenkool een structurele optie? De eerstvolgende nieuwe E.U. kolencentrale wordt in Nederland gebouwd Nederland heeft de infrastructuur voor een spilfunctie in de import/overslag van wereldmarktkolen voor de Europese markt.

5 Import biomassa een structurele optie? Biomassa wordt nu geimporteerd op basis van de Nederlandse regulering en niet op basis van economische/milieuoverwegingen. Het specifiek kweken van biomassa is energetisch zeer inefficiënt De mogelijkheden van biomassa worden sterk overschat.

6 Heeft LNG toekomst in Nederland? Zonder LNG wordt de gasvoorziening zowel qua capaciteit als voorzieningszekerheid op langere termijn te kwetsbaar LNG terminals bouwen in zeehavens met goede aansluiting op bestaande gasinfrastructuur.

7 Energie intensieve industrie en Kyoto Onverkort toepassen van Kyoto jaagt energie intensieve industrie weg uit Nederland Bestaande convenanten werken niet in een vrije markt en sluiten ook niet aan bij Kyoto Alleen een consequente financiële waardering van de milieukosten geeft structureel een goede allocatie van vestigingsplaatsen. Nederland is dan kansrijk